The Nature and Dynamics of Pre-Roman Iron Age and Roman Iron Age Reclamation Settlements in the (Former) Peat and Clay-On-Peat Area of Friesland (The Netherlands)

References

• Aalbersberg, G. 2006. Plangebied Harinxmaland, Gemeente Sneek, Archeologisch vooronderzoek: Een inventariserend veldonderzoek (waarderend onderzoek). ( =  RAAP-rapport 1332). Weesp.
   Google Scholar
• Bakker, M. 2013. Op het spoor van de vroegste veenontginningen in Westergo. Het archeologisch onderzoek van een nederzetting uit de late ijzertijd en Romeinse tijd bij Arkum, Friesland. Master’s thesis, Rijksuniversiteit Groningen.
   Google Scholar
• Bakker, M. 2018. “Veenontginningen en andere activiteiten: De sporen, fasen en structuren van een overslibde nederzetting in Harinxmaland.” In: Opgraving Sneek-Harinxmaland: Van vlaknederzetting in een veengebied tot afgetopte terp onder een kleipakket. ( =  Grondsporen no. 36), edited by M. Bakker, G. J. de Langen and T. Sibma, 73–109. Groningen: Groninger Instituut voor Archeologie, Rijksuniversiteit Groningen.
   Google Scholar
• Bakker, M. 2019a. “Van vlaknederzetting tot terp: De sporen en fasering van een huisplaats bij Arkum.” In: Opgraving Tjerkwerd-Arkum: Ontginning en hergebruik van een later verdwenen (klei-op-)veenlandschap. ( =  Grondsporen 46), edited by M. Bakker and G. J. de Langen, 81–116. Groningen: Groninger Instituut voor Archeologie, Rijksuniversiteit Groningen.
   Google Scholar
• Bakker, M. 2019b. “Aardewerk.” In: Lood om oud ijzer: Ambachtelijke productie te Sneek-De Hemmen III, vindplaats 6, gemeente Súdwest-Fryslân (een proefsleuvenonderzoek met doorstart naar een definitieve opgraving). ( = Salisbury Archeologisch Rapport 236), edited by A. G. J. Hullegie and D. A. Gerrets, 47–63. Assen: Salisbury Archaeology.
   Google Scholar
• Bakker, M. 2019c. “Synthese: Wonen in het voormalige grensgebied tussen kwelder en veen.” In: Opgraving Tjerkwerd-Arkum: Ontginning en hergebruik van een later verdwenen (klei-op-)veenlandschap. ( =  Grondsporen 46), edited by M. Bakker and G. J. de Langen, 251–283. Groningen: Groninger Instituut voor Archeologie, Rijksuniversiteit Groningen.
   Google Scholar
• Bakker, M. 2020a. “De sporen, fasen en structuren van een nederzetting op de grens van klei en veen ten noorden van Leeuwarden.” In Opgraving Leeuwarden-Bullepolder: Van vlaknederzetting op het hoogveen in de midden-IJzertijd tot terpbewoning in een klei-op-veengebied in de Romeinse tijd. ( =  Grondsporen, no. 38), edited by M. Bakker, and G. J. de Langen, 59–86. Groningen: Groninger Instituut voor Archeologie, Rijksuniversiteit Groningen.
   Google Scholar
• Bakker, M. 2020b. “Aardewerk, keramische artefacten en verbrande kleiresten uit een terpzool.” In Opgraving Leeuwarden-Bullepolder: Van vlaknederzetting op het hoogveen in de midden-IJzertijd tot terpbewoning in een klei-op-veengebied in de Romeinse tijd. ( =  Grondsporen, no. 38), edited by M. Bakker, and G. J. de Langen, 87–110. Groningen: Groninger Instituut voor Archeologie, Rijksuniversiteit Groningen.
   Google Scholar
• Bakker, M., and G. J. de Langen, eds. 2017. Opgraving Wartena-Noord 2013 (GIA-131): Onderzoek aan een huisterp en een oud verkavelingspatroon in het Friese klei-op-veengebied tussen Warten en Warstiens. ( =  Grondsporen, no. 28). Groninger Instituut voor Archeologie, Rijksuniversiteit Groningen, Groningen.
   Google Scholar
• Bakker, M., and G. J. de Langen. 2018. “Met het veen verdwijnt een deel van het Friese verleden: De Friese veenweidevisie en de bescherming van de bedreigde archeologie.” De Vrije Fries 98: 149–151.
   Google Scholar
• Bakker, M., and G. J. de Langen, eds. 2019. Opgraving Tjerkwerd-Arkum: Ontginning en hergebruik van een later verdwenen (klei-op-)veenlandschap. ( =  Grondsporen, no. 46). Groningen: Groninger Instituut voor Archeologie, Rijksuniversiteit Groningen.
   Google Scholar
• Bakker, M., and G. J. de Langen, eds. 2020. Opgraving Leeuwarden-Bullepolder: Van vlaknederzetting op het hoogveen in de midden-IJzertijd tot terpbewoning in een klei-op-veengebied in de Romeinse tijd. ( =  Grondsporen, no. 38). Groningen: Groninger Instituut voor Archeologie, Rijksuniversiteit Groningen.
   Google Scholar
• Bakker, M., and G. J. de Langen. in prep. The Frisian peat reclamations of the Iron Age and Roman Iron Age: Ditches and settlement systems [working title; to be published in a journal still to be decided].
   Google Scholar
• Bakker, M., G. J. de Langen, and T. Sibma, eds. 2018. Opgraving Sneek-Harinxmaland: Van vlaknederzetting in een veengebied tot afgetopte terp onder een kleipakket. (=  Grondsporen, no. 36). Groningen: Groninger Instituut voor Archeologie, Rijksuniversiteit Groningen.
   Google Scholar
• Bakker, M. in prep.-a. “Tussen veen en klei: De sporen, fasen en structuren van Wartena-Noord.” In Opgravingsverslag Wartena, edited by M. Bakker and G. J. de Langen. Groningen: Vereniging voor Terponderzoek.
   Google Scholar
• Bakker, M. in prep.-b. “De opgraving Wartena-Warstiens (1965), een revisie.” In: Opgravingsverslag Wartena, edited by M. Bakker and G. J. de Langen. Groningen: Vereniging voor Terpenonderzoek. ( =  Jaarverslagen van de Vereniging voor Terponderzoek).
   Google Scholar
• Bakker, M., and M. Schepers. in prep. Farming, peat cutting and other activities on peat and clay-on-peat soils in Frisia during the Pre-Roman Iron Age and Roman Iron Age [working title; to be published in a journal still to be decided].
   Google Scholar
• Bakker, M., and L. A. van Sambeek. 2018. “Keramische artefacten en verbrande kleiresten uit een nederzetting op het veen.” In Opgraving Sneek-Harinxmaland: Van vlaknederzetting in een veengebied tot afgetopte terp onder een kleipakket. ( =  Grondsporen no. 36), edited by M. Bakker, G. J. de Langen, and T. Sibma, 127–137. Groningen: Groninger Instituut voor Archeologie, Rijksuniversiteit Groningen.
   Google Scholar
• Bakker, M., and T. W. Varwijk. 2016. “Een verhaal over trends en continuïteit: Aardewerkonderzoek nieuwe stijl toegepast op het aardewerk van Jelsum.” In Van Wierhuizen tot Achlum: Honderd jaar archeologisch onderzoek in terpen en wierden. ( =  Jaarverslagen van de Vereniging voor Terpenonderzoek 98), edited by A. Nieuwhof, 181–206. Groningen: Vereniging voor Terpenonderzoek.
   Google Scholar
• Bakker, M., and T. W. Varwijk. 2019. “Huisraad uit een vroege ontginningsnederzetting bij Arkum: Het onderzoek aan het aardewerk, de keramische artefacten en verbrande kleiresten.” In Opgraving Tjerkwerd-Arkum: Ontginning en hergebruik van een later verdwenen (klei-op-)veenlandschap. ( =  Grondsporen 46), edited by M. Bakker, and G. J. de Langen, 127–162. Groningen: Groninger Instituut voor Archeologie, Rijksuniversiteit Groningen.
   Google Scholar
• Bazelmans, J. 2000. “Het laat-Romeinse bewoningshiaat in het Nederlandse kustgebied en het voortbestaan van de Friezennaam.” Jaarverslagen van de Vereniging Voor Terponderzoek 76-82: 11–70.
   Google Scholar
• Boersma, J. W., A. T. Clason, G. Elzinga, H. T. Waterbolk, and W. van Zeist. 1972. Terpen, mens en milieu. Haren.
   Google Scholar
• Broeke, P. W. van den. 1993. “A Crowded Peat Area: Observations in Vlaardingen-West and the Iron Age Habitation of Southern Midden-Delfland.” Analecta Praehistoria Leidensia 26: 59–82.
   Google Scholar
• Bruinsma, P. 1968. “Enkele beschouwingen naar aanleiding van het onderzoek van een ondergeslibde terp bij Wartena-Warstiens, Verricht 5-28 April 1965.” It Beaken 30: 165–184.
   Google Scholar
• Cnossen, J. 1958. “Enige opmerkingen over het ontstaan van het Beneden Boornegebied en de Middelzee in verband met de subatlantische transgressie.” Boor en Spade: Verspreide Bijdragen tot de Kennis van de Bodem van Nederland 9: 24–38.
   Google Scholar
• Cnossen, J. 1971. De bodem van Friesland: Toelichting bij blad 2 van de Bodemkaart van Nederland, schaal 1:200 000. Stichting voor Bodemkartering (Stiboka), Wageningen.
   Google Scholar
• Elzinga, G. 1962. “Nederzettingssporen van rond het begin onzer jaartelling bij Sneek.” De Vrije Fries 45: 68–99.
   Google Scholar
• Gerrets, D. A. 2010. Op de grens van land en water: Dynamiek van landschap en samenleving in Frisia gedurende de Romeinse tijd en de volksverhuizingstijd. ( =  Groningen Archaeology Series 13). Groningen.
   Google Scholar
• Giffen, A. E. van. 1916. “Bijdrage tot enkele geologische verkenmerken in verband met het vraagstuk der bodemdaling in historische tijd.” Verslag Geologische sectie van het Mijnbouwkundig Genootschap van Nederland en Koloniën 2: 159–220.
   Google Scholar
• Giffen, A. E. van. 1931. Mededeeling omtrent het systematisch onderzoek verricht in de jaren 1928, 1929 en 1930. ( =  Jaarverslagen van de Vereniging voor Terpenonderzoek 13-15). Groningen.
   Google Scholar
• Halbertsma, H. 1955. “Enkele oudheidkundige aantekeningen over het ontstaan en de toeslijking van de Middelzee.” Tijdschrift Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap (2e Reeks) 72: 93–105.
   Google Scholar
• Huisman, M. A. 2002. “Synthese.” In Een huisterpje uit de Romeinse tijd in het veen-kleigebied: Een archeologische opgraving in het tracé van de Stadsrondweg Oost te Sneek, gemeente Sneek (Fr.), edited by M. J. L. Th. Niekus, and M. A. Huisman, 105–114. Groningen: ARC.
   Google Scholar
• Janssen, F. 1989. “Werren en warren om Warten: Bewonings- en ontginningsgeschiedenis van het Friese klei-op-veengebied.” It Beaken 51: 191–217.
   Google Scholar
• Koopstra, C. G. 2002. Archeologisch onderzoek in de Bullepolder, Gemeente Leeuwarden. ( =  ARC Publicaties 52). Groningen: ARC.
   Google Scholar
• Laan, J. van der. 2017. “Hout.” In Opgraving Wartena-Noord 2013 (GIA-131): Onderzoek aan een huisterp en een oud verkavelingspatroon in het Friese klei-op-veengebied tussen Warten en Warstiens. ( =  Grondsporen, no. 28), edited by M. Bakker, and G. J. de Langen, 37. Groningen: Groninger Instituut voor Archeologie, Rijksuniversiteit Groningen.
   Google Scholar
• Laan, J. van der. 2018. “Houten gebruiksvoorwerpen en constructiehout uit Sneek-Harinxmaland.” In Opgraving Sneek-Harinxmaland: Van vlaknederzetting in een veengebied tot afgetopte terp onder een kleipakket. ( =  Grondsporen no. 36), edited by M. Bakker, G. J. de Langen, and T. Sibma, 172–185. Groningen: Groninger Instituut voor Archeologie, Rijksuniversiteit Groningen.
   Google Scholar
• Laan, J. van der. 2019. “Terpbewoners op eigen houtje? Onderzoek aan het waterverzadigde hout van Arkum.” In Opgraving Tjerkwerd-Arkum: Ontginning en hergebruik van een later verdwenen (klei-op-)veenlandschap. (= Grondsporen 46), edited by M. Bakker, and G. J. de Langen, 221–241. Groningen: Groninger Instituut voor Archeologie, Rijksuniversiteit Groningen.
   Google Scholar
• Laan, J. van der. 2020. “Houtgebruik in een ontginningsnederzetting: Onderzoek aan de houtvondsten van de vindplaats Leeuwarden-Bullepolder.” In Opgraving Leeuwarden-Bullepolder: Van vlaknederzetting op het hoogveen in de midden-IJzertijd tot terpbewoning in een klei-op-veengebied in de Romeinse tijd. ( =  Grondsporen, no. 38), edited by M. Bakker, and G. J. de Langen, 123–138. Groningen: Groninger Instituut voor Archeologie, Rijksuniversiteit Groningen.
   Google Scholar
• Laan, J. van der, in prep. “Alle hout is gjin timmerhout! Houtgebruik op de veenterp Wartena-Noord in de Romeinse tijd en volle middeleeuwen.” In: Opgravingsverslag Wartena, edited by M. Bakker and G. J. de Langen. Groningen: Vereniging voor Terpenonderzoek., ( =  Jaarverslagen van de Vereniging voor Terponderzoek).
   Google Scholar
• Langen, G. J. de. 2000. “Nederzettingen uit de Late IJzertijd en Romeinse tijd bij Teerns.” In Archeologische kroniek van Friesland over 1999. De Vrije Fries 80, edited by J. Bos, and G. J. de Langen, 234–235. Leeuwarden: Fryske Akademy.
   Google Scholar
• Langen, G. J. de. 2007. “Een IJzertijdlandschap onder de Middelzee.” In Archeologische kroniek van Friesland over 2005 en 2006. De Vrije Fries 87, edited by G. J. de Langen, and F. Veenman, 259–261. Leeuwarden: Fryske Akademy.
   Google Scholar
• Langen, G. J. de. 2011. “De gang naar een ander landschap: De ontginning van de (klei-op-)veen-gebieden in Fryslân gedurende de Late IJzertijd, Romeinse tijd en middeleeuwen (van ca. 200 v. Chr. tot ca. 1200 n. Chr.).” In Gevormd en ongevormd landschap van Prehistorie tot Middeleeuwen, edited by M. J. L. Th. Niekus, S. van der Zee, T. Looijenga, and F. Kiestra, 70–98. Vereniging: Drents Prehistorische.
   Google Scholar
• Langen, G. J. de, and H. Mol. 2016. “Terpenbouw in het Friese kustgebied tussen Vlie en Eems in de volle middeleeuwen.” In Van Wierhuizen tot en dorpsvorming Achlum: Honderd jaar archeologisch onderzoek in terpen en wierden, edited by A. Nieuwhof, 99–128. Groningen: Vereniging voor Terpenonderzoek.
   Google Scholar
• Niekus, M. J. L. Th. 2002. “Resultaten.” In Een huisterpje uit de Romeinse tijd in het veen-kleigebied: Een archeologische opgraving in het tracé van de Stadsrondweg Oost te Sneek, gemeente Sneek (Fr.), edited by M. J. L. Th. Niekus, and M. A. Huisman, 15–23. Groningen: ARC.
   Google Scholar
• Nieuwhof, A. 2011. “Discontinuity in the Northern-Netherlands Coastal Area at the end of the Roman Period.” In Transformations in North-Western Europe (AD 300-1000). Proceedings of the 60th Sachsensymposion 19.-23. September 2009 Maastricht, edited by T. A. S. M. Panhuysen, 55–66. Hannover: Niedersächsisches Landesmuseum.
   Google Scholar
• Nieuwhof, A. 2016. “De lege vierde eeuw.” In Van Wierhuizen tot Achlum, Honderd jaar archeologische onderzoek in terpen en wierden, edited by A. Nieuwhof, 83–98. Groningen: Vereniging voor Terpenonderzoek.
   Google Scholar
• Nieuwhof, A., M. Bakker, E. Knol, G. J. de Langen, J. A. W. Nicolay, D. Postma, M. Schepers, T. W. Varwijk, and P. C. Vos. 2019. “Adapting to the sea: Human Habitation in the Coastal Area of the Northern Netherlands Before Medieval Dike Building.” Ocean & Coastal Management 173: 77–89.
   Web of Science ®Google Scholar
• Roller, G. J. de. 2002a. “Hout.” In Archeologisch Onderzoek in de Bullepolder, Gemeente Leeuwarden, edited by C. G. Koopstra, 51–54. Groningen: ARC.
   Google Scholar
• Roller, G. J. de. 2002b. “Hout, houtskool en vezels.” In Een huisterpje uit de Romeinse tijd in het veen-kleigebied. Een archeologische opgraving in het tracé van de Stadsrondweg Oost te Sneek, gemeente Sneek (Fr.), edited by M. J. L. Th. Niekus, and M. A. Huisman, 99–104. Groningen: ARC.
   Google Scholar
• Scholte Lubberink, M., Bakker, and T. Sibma. 2016. Archeologische karteringspilot op basis van het AHN en luchtfoto’s: Het Friese klei-op-veengebied tussen Oudkerk en Oldeboorn. Internal report, Groninger Instituut voor Archeologie, Rijksuniversiteit Groningen, Groningen.
   Google Scholar
• Taayke, E. 1996. Die einheimische Keramik der nördlichen Niederlande 600 v.Chr. bis 300 n.Chr. Groningen: Casparie.
   Google Scholar
• Top, J. G., and M. Bakker. 2015. Programma van Eisen – Leeuwarden-Bullepolder 2015. Internal report, Rijksuniversiteit Groningen.
   Google Scholar
• Tuinstra, S. J. 2005. Een archeologisch inventariserend veldonderzoek (IVO) door middel van een proefsleuf in een terprestant te Goutum, gemeente Leeuwarden (Fr.). ( =  ARC publicaties 132). Groningen: ARC.
   Google Scholar
• Varwijk, T. W., M. Bakker, and K. Blok. 2015. “Randscherven: Het handgevormde aardewerk uit een terpflank in Achlum.” In Graven aan de voet van de Achlumer dorpsterp: Archeologische sporen rondom een terpnederzetting. (= Jaarverslagen van de Vereniging voor Terpenonderzoek 97), edited by J. A. W. Nicolay, and G. J. de Langen, 82–100. Groningen: Vereniging voor Terpenonderzoek.
   Google Scholar
• Vos, P., and S. de Vries. 2013. 2e generatie palaeogeografische kaarten van Nederland (versie 2.0). Deltares, Utrecht. Accessed May 1, 2014. http://www.archeologieinnederland.nl.
   Google Scholar
• Vos, P. C. in press. Paleogeografische kaarten van Nederland (versie 3.0).
   Google Scholar
• Waldus, W. B. 2000. Vergraven en verdronken: Het archeologische onderzoek van een overslibde nederzetting uit de Late IJzertijd en de Romeinse tijd bij de Vinex-locatie Hempens-Teerns direct ten zuiden van Leeuwarden. (=ARC publicaties 30). Groningen: ARC.
   Google Scholar
• Waldus, W. B., P. C. Vos, and F. J. G. van der Heijden. 2005. Tussen veengebied en Middelzee, een geo-archeologisch onderzoek bij Scharnegoutum. (= ADC Rapporten 324). Amersfoort: ADC.
   Google Scholar
• Waterbolk, H. T. 2009. Getimmerd verleden: Sporen van voor- en vroeghistorische houtbouw op de zand- en kleigronden tussen Eems en IJssel. (= Groningen Archaeological Studies 8). Groningen: Barkhuis.
   Google Scholar