![Sample our Humanities journals, sign in here to start your FREE access for 14 days]({"type":"image" , "src" : "/sda/5939/TOC-Subject-Sample-2021-Humanities.jpg"})
Abstract
This article is a first attempt to explore how a politics of place has manifested itself in Dutch electoral culture since the middle of the nineteenth century. It aims to move beyond a narrow interpretation of a politics of place as an ‘old-fashioned’ feature of electoral politics to be associated with a distinct, long-gone era of political representation. Instead, this article shows how it was continuously negotiated. This gives us a better understanding of the changing nature of political representation in the Netherlands. Compared to Britain at the turn of the nineteenth century, local senses of community and their clash with ideology-based party politics were far less prominent. There was, however, on-going debate about the degree to which Parliament should reflect the various regions of the country, so that local party associations and voters could feel represented and address ‘their’ MP for issues pertaining to their locality. Moreover, after 1918 parties were concerned about the need to maintain political communication on the spot to counter lack of political involvement and feelings of alienation among the electorate. The article ends with a call for further reflection on the nature of clientelism in the Netherlands by exploring direct interaction between voters and their representatives.
Notes
1. Loots, Voor het volk, 214; Bos et al., Een sprong; De Jong, Electorale cultuur.
2. Knippenberg and De Pater, De eenwording, 41; Blom, “Vernietigende kracht,” 235.
3. Tanner, Political Change; Lawrence, Speaking.
4. Lawrence, “Class;” Roberts, “‘Villa Toryism;’” Windscheffel, Popular Conservatism; Roberts, “Popular Conservatism.”
5. Lawrence particularly engaged in a debate with James Vernon: Vernon, Politics; for a recent argument in favour of a nationalisation of electoral politics in the late nineteenth century see: Blaxill, “Electioneering.”
6. Anderson, Lehrjahre, 227 and 482, 498–99.
7. Lau, Wahlkämpfe, 10–11, 15.
8. Gatzka, Richter, and Schröder, “Zur Kulturgeschichte.”
9. Lawrence, Speaking, 164–6.
10. Ibid., 167–8.
11. But see Lawrence, Electing, in which he tracks the changing nature of (direct) communication between politicians and the people; Gatzka, Richter, and Schröder, “Zur Kulturgeschichte,” 14–15.
12. Voerman, “Partijcultuur;” Voerman, “De stand.”
13. Blom, “Vernietigende kracht,” 235.
14. For recent discussions about pillarisation theory see: Van Dam, Staat van verzuiling.
15. De Rooy, Ons stipje, 113–49; Van Klinken, Actieve burgers; Te Velde, Van regentenmentaliteit; Van Veldhuizen, “A Grassroots Sacred Socialist History.”
16. Loots, Voor het volk, 203; De Jong, Van standspolitiek; De Jong, Electorale cultuur.
17. Loots, Voor het volk, 14.
18. Manin, The Principles, 209.
19. Ibid., 193–7.
20. Anderson, Lehrjahre, 52–62 where she presents an international comparison of election corruption; O’Gorman, “Campaign Rituals.”
21. Monier, La Politique; Beyen, “De politieke kracht;” Beyen, “Clientelism;” for a similar argumentation see: Briquet, La tradition.
22. Kroeze, Een kwestie, 22.
23. Drentje, “Thorbecke Revisited,” 27–8. For a discussion of Thorbecke’s views on political behavior see: Te Velde, “Onderwijzers.”
24. “Verkiezingen,” Algemeen Handelsblad, 2 November 1848.
25. Huizinga, “Een gebroken spiegel,” 430; “Verkiezingen,” Algemeen Handelsblad 2 November 1848; Loots, Voor het volk, 21.
26. “Iets over het wets-ontwerp tot regeling van het kiesregt en de benoeming van afgevaardigden ter Eerste en Tweede Kamer,” Arnhemsche Courant, 10 June 1849; see also: “Provincialisme en personalisme,” Utrechtsche Provinciale en Stads-Courant, 24 November 1848; Loots, Voor het volk, 32. Thorbecke also did not shy away from some gerrymandering, making sure that some districts included enough liberal voters as to ensure a liberal victory. Ibid., 208.
27. Thorbecke to B.W. Blijdenstein Jr., 7 January 1856, in Briefwisseling J.R. Thorbecke, VI, no. 316.
28. Thorbecke to L.D. Storm, 9 November 1848, in Briefwisseling J.R. Thorbecke, V, no. 217; Thorbecke to J. Schoemaker Doyer, 15 November 1848, in Ibid., no. 219; Thorbecke to E.J. Kiehl, 3 December 1857, in Ibid., VI, no. 429.
29. See, for instance, Von Santen, “Politiek leven,” 110–65.
30. De Jong, Van standspolitiek, 51.
31. Van der Aa, Zoo wordt men; Wesseling, “Eerherstel,” 11.
32. De Jong, Van standspolitiek, 48.
33. Van Klinken, Actieve burgers, 29, 34–5.
34. Van Driel and De Jong, De Tweede Kamerverkiezingen, 184–8.
35. Van den Berg, De toegang; see also: Sagittarius, Parlementaire portretten.
36. Aantekeningen over kiesrecht, notes, [1869], in Briefwisseling J.R. Thorbecke, VII, no. 10, 462.
37. Thorbecke to P. Blussé van Oud-Alblas, 15 June 1854, in Briefwisseling J.R. Thorbecke, VI, no. 156.; Thorbecke to J.J.P van Zuylen van Nijevelt, 1 July 1853, in Ibid., no. 63.; “Binnenland. Rotterdam 28 Julij,” NRC, 29 July 1864.
38. “Binnenland, Rotterdam 28 Julij,” NRC, 29 July 1864; “Meppel, 7 november,” NRC, 9 November 1866.
39. De Jong, Van der Kolk and Voerman, Verkiezingen op de kaart, 23.
40. “Een woord van ernst en belangstelling aan de Twentsche en Sallandsche medekiezers,” Provinciale Overijsselsche en Zwolsche Courant, 8 January 1868.
41. De Rooy, Ons stipje, 110.
42. “De verkiezingen X,” Algemeen Handelsblad, 28 May 1869; Advert, Provinciale Overijsselsche en Zwolsche courant, 7 June 1869.
43. Multatuli, Aan de stemgerechtigden, 42.
44. Multatuli, Advert, Leeuwarder Courant, 30 October 1860.
45. Kroeze, Een kwestie, 22–74.
46. Cf. Monier, La politique; Beyen, “Clientelism.”
47. Kroeze, Een kwestie.
48. “De meeting van 1 Februarij in den Doelen te Haarlem,” NRC, 3 February 1868.
49. “Binnenland,” NRC, 20 May 1869, morning paper; “Misverstand,” Algemeen Handelsblad, 24 June 1869. Cf. De Jong, Van standspolitiek, 86–9.
50. “Haagsche brieven,” NRC, 1 June 1869; “Binnenland,” NRC, 29 May 1869.
51. De Jong, Standspolitiek, 141.
52. De Rooy, Ons stipje, 130–1.
53. Ibid., 120.
54. Schroor, “Van ‘couleur régionale’,” 203–4.
55. See, for instance, De Jong, Electorale cultuur, 111 and Van Klinken, Actieve burgers, 163–7, 323–4, 370–1, 373–4.
56. Bos et al., Een sprong, 61.
57. Lawrence, “Class;” Roberts, “‘Villa Toryism;’” Windscheffel, Popular Conservatism; Roberts, “Popular Conservatism.”
58. Loots, Voor het volk; De Jong, Electorale cultuur.
59. “Kiezer en gekozene,” Het Vaderland, 23 August 1927, evening paper; “De patient behoeft rust,” Het Vaderland, 7 December 1929, evening paper.
60. Loots, Voor het volk, 129. Since parties were allowed to submit a different list of candidates in each ring, some of the candidates went up for election in one ring only. After the election, seats were assigned to each party based on the number of votes cast for candidates on its lists in all electoral rings. Subsequently, seats were assigned to candidates based on preference voting regulations.
61. Brug, “De grote-stadsafdeling,” 355; Loots, Voor het volk, 169–74; See, for instance, “Rede J.H. Schaper,” Nieuwsblad van het Noorden, 8 June 1918.
62. Lemmens, “Aan vorst,” 78–85.
63. Bornewasser, Katholieke Volkspartij, Band I, 32–6.
64. “District of Kieskring?” De Tijd, 11 March 1918.
65. “Rede mr. Bomans,” De Tijd, 22 June 1918.
66. “Een onverwachte candidatuur voor Limburg,” Limburger Koerier, 7 February 1925.
67. “Katholieke kiezers past op!” Limburger Koerier, 13 February 1925.
68. Lemmens, “Aan vorst,” 12.
69. Vossen, Vrij vissen, 100.
70. Van Wijnbergen, Stemt no. 1, 30–1; Bos et al., Een sprong, 83–6.
71. De Jong, Electorale cultuur, 220–5.
72. Schröder, “Stately Ceremony,” 55–6, 63; Kaal, “Constructing,” 184.
73. Board of the Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP) to regional federations of the Party, March 1918, file 2184, SDAP Archive, International Institute of Social History (IISH).
74. “Propagandaplan van de Gewestelijke Federatie ‘Overijsel’ der SDAP,” 30 May 1918, file 2184, SDAP Archive, IISH; see also the “propagandaplannen” by the Regional Federation Zuid-Holland. Ibid.
75. Kaal, “Constructing,” 186.
76. “Propagandaplan van de Gewestelijke Federatie Groningen der SDAP” [1918], file 65, SDAP-Groningen Archive, IISH.
77. Loots, Voor het volk, 182–3.
78. Dossier “Verslapping van het partijleven,” file 792, SDAP, IISH.
79. A. Koekoek to the party board, received on 4 October 1922, file 2198a, SDAP Archive, IISG; A. van Dam to C. Werkhoven, Winterswijk, 29 September 1922, Ibid.
80. F. van Meurs to C. Werkhoven, 28 September 1922, Ibid.
81. Bornewasser, Katholieke Volkspartij, Band I, 129–35.
82. Ibid., 188–91.
83. Van Leeuwen, Grondwetscommissies, 339–40 [1953]; see also Bos et al., Een sprong, 98.
84. Kaal, “A Conceptual History,” 536–7.
85. Bos et al., Een sprong, 105.
86. See for instance the debate about the candidacy of Sake van der Ploeg in Groningen. “Sake en de regio,” Leeuwarder Courant, 12 March 1971; “Ed van Thijn contra Eric Kolfschoten,” Het Vrije Volk, 6 April 1971; Frits van der Poel, “Ger Klein en de ondankbaarheid,” Het Vrije Volk, 25 February 1977.
87. Hillebrand, De antichambre, 86, 342; Koole and Leijenaar, “The Netherlands,” 197–8, 202.
88. Koole, “Interne partijdemocratie,” 41–59; Leyenaar, De geschade.
89. “Troefvrouw kwijt,” Het Vrije Volk, 17 July 1982.
90. Martijn de Roode, “De kleine waanzin van de PvdA,” Het Vrije Volk, 25 March 1986.
91. “Kamerleden PvdA hekelen leiding,” Limburgs Dagblad, 14 December 1992.
92. In 1980 the Christian Democrats founded a new party, Christian Democratic Appeal (CDA), a merger of the three major confessional parties KVP, ARP and CHU.
93. The “Randstad” refers to the ring of major cities in the west of the Netherlands.
94. “Commissie legt oorzaak verkiezings-echec bloot. CDA zag Limburgse kiezers niet staan,” Limburgs Dagblad, 5 July 1994; Milja de Zwart, “Onverkiesbare CDA'er mag om voorkeurstemmen vragen,” De Volkskrant, 28 April 1997.
95. Kavanagh, Election campaigning, 218–27; Van Vree et al., “Het ontstaan,” 67–98.
96. Manin, The Principles, 218–221.
97. Interview with Hans Spekman, party chairman of the PvdA at the seminar De verkiezingscampagnes van de SDAP en PvdA door de jaren heen. Van “Stemt Rood!”, naar “Uw Vertrouwen Waardig!” tot “Sterker en Socialer”, The Hague, 9 November 2012.
98. “Verkiezingsactie 1948. Aan de besturen van de Afdelingen van de Partij van de Arbeid,” file 2087, PvdA Archive, IISH; “Inzet Verkiezingsactie 1948,” Ibid.; “Werken voor twee. Actie-boek Kamerverkiezingen 1956,” file 2089, Ibid.
99. “Waarom zwenkte het zuiden bij de stembus naar links?” De Volkskrant, 28 June 1952; “De situatie der KVP na de verkiezingen van 25 juni 1952,” file 78, Cals Archive, Catholic Documentation Center Nijmegen (KDC); “Voorlopig commentaar Enquete verkiezingsactiviteiten 1963,” 7 November 1963, file 810, ARP Archive (272), Historical Documentation Centre for the History of Dutch Protestantism (HDC).
100. De Graaf, “Drees.”
101. “Verkiezingen 1956 in Nederland” [KVP], file 1502, KVP Archive, KDC.
102. Conway, “Democracy,” 73.
103. See for instance “Nota verkiezingscampagne 1971,” file 1506, KVP Archive, KDC; “Handboek verkiezingen 1977,” file 597, Van Agt Archive, KDC.
104. “PvdA met verkiezingskaravaan op toernee,” Friese Koerier, 21 December 1966; “Den Uyl met karavaan op verkiezingstoernee. P.v.d.A. pakt het Amerikaans aan,” De Tijd / De Maasbode 20 December 1966; “Verkiezingscampagne PvdA gaat in Groningen van start,” Nieuwsblad van het Noorden, 20 December 1966.
105. Bornewasser, Katholieke Volkspartij, Band II, 220; “Verkiezingscampagne in Amerikaanse stijl. KVP-lijsttrekker Schmelzer op toernee door Limburg,” Limburgs Dagblad 31 December 1966; “Verkiezingskaravaan met Veringa twee dagen in Limburg,” Limburgs Dagblad, 10 March 1971; “Campagnebrief IV,” 4 May 1981, file 115, VVD Archive, Documentation Centre Dutch Political Parties, Groningen (DNPP).
106. Cf. Schröder, “Stately Ceremony.”
107. Claudia Gatzka, “Smarter than Headquarters. Party Discipline, Eigensinn, and Local Electioneering Experts in Italy and Western Germany after 1945.” Paper presented at the conference Political Communication on the Spot. Democratic Cultures and the Local in Europe, 1870–1990, April 2013, Cologne.
108. Van Gunsteren and Andeweg, Het grote ongenoegen; Metze, De staat; Sociaal en Cultureel Rapport 1994; for a short overview see De Liagre Böhl, “Consensus,” 342–4.
109. Castenmiller, “Lokale partijen,” 25–7; “Vroeger lachten ze om ons; nu schoppen ze ons voor de schenen. Dat heb ik liever,” Forum (1998) 12–14; “Eén minuut voor twaalf - is het volgens Douwe Jan Elzinga voor de politieke partijen. Hij voorpelt een Berlusconi-sweep in Nederland met sterke lokale partijen,” Lokaal Bestuur 26, no. 2 (2002): 6–13.
110. “Coalitie wil beperkte variant districtenstelsel invoeren,” De Volkskrant, 3 May 2003; Politiek van Waarde. Rapport van de Commissie Einde aan de machteloze politiek (2014), see: www.pvda.nl/data/sitemanagement/media/2014-11/PvdA_Commissie%20Hamming_Politiek%20van%20waarde.pdf