Private Celebrations at the Polish Court in the Time of Louise Marie de Gonzague-Nevers

Abstract

The royal court in every European state, including the Polish-Lithuanian Commonwealth, played a representative role. The ceremonial functions at the Polish court, both private and public, connected the monarch with his subjects through a system of symbols, gestures and rituals. Private ceremonies included the christenings, birthdays and funerals of royal children and others concerning the royal family personally. In the case of private ceremonies, only a limited number of courtiers and those in the monarch’s or queen’s immediate entourage attended, although they were publicly known about. This chapter will analyse the private celebrations of the court of Louise Marie de Gonzague-Nevers (1611–1667), such as the births, baptisms and, unfortunately, deaths of royal children. These were private ceremonies and were marked by the smallest group of people, although their setting undoubtedly flowed far beyond the royal court, along with information about these events. Every detail, even the smallest, of these ceremonies was important, and a large role was also played by the godparents, who had to be chosen carefully, taking into account political considerations.

Notes

1 Citation for Teresa Chynczewska-Hennel, Rzeczpospolita XVII wieku w oczach cudzoziemców (Wrocław-Warsaw-Cracow, 1993), p. 169. ‘cóż można pisać o ceremoniach, które w niczym prócz imion nie ulegają zmianie [what can one write about ceremonies that do not change in anything but names]’.

2 Edward Rudzki, Polskie królowe. Żony królów elekcyjnych (Warsaw, 1987), t. 2, pp. 131-2.

3 Krzysztof Kossakowski, ‘Udział kobiet w organizacjach i fakcjach politycznych w Rzeczypospolitej w XVI i XVII wieku’, in Małgorzata Dajnowicz and Adama Miodowski (eds), Ruchy kobiece na ziemiach polskich w XIX i XX w: stan badań i perspektywy (Białystok, 2020) p. 349; Joanna Kodzik, Ceremoniał polskiego dworu królewskiego w XVII wieku z perspektywy niemieckich uczonych (Warsaw, 2015), p. 155-6.

4 Gaspard de Tende, Relacja historyczna o Polsce (Warsaw, 2013).

5 de Tende, Relacja historyczna o Polsce, p. 391; Edward Rudzki, Polskie królowe. Żony królów elekcyjnych (Warsaw, 1987), vol. II, p.139; Elżbieta Dunin-Wąsowicz, ‘“Wystroiła mi ją tyż cale po francusku” — zmiany w ubiorach polskich szlachcianek za sprawą Ludwiki Marii Gonzagi’, in Paweł Tyszka and Anna Kalinowska (eds), Ludwika Maria Gonzaga (1611–1667). Między Paryżem a Warszawą (Warsaw, 2019), pp. 243-77.

6 Zbigniew Wójcik, Jan Kazimierz Waza (Wrocław, 1997), pp. 181-2.

7 Kodzik, Ceremoniał polskiego dworu, p. 120.

8 Fabiani, Życie codzienne, pp. 58-60.

9 Fabiani, Życie codzienne, pp. 58-60.

10 Bożena Fabiani, Życie codzienne na zamku królewskim w epoce Wazów (Warsaw, 1996), pp. 181-2.

11 ‘L'Heureux accouchement de la Reyne de Pologne’, Recueil des Gazette Nouvelles ordinaire et extraordinaires relations et récits des choses avenues toute l'année mil six cens cinquante par Thephraste Renaudot, 128 (Paris 1651), pp. 1137-9; Edward Rudzki, Polskie królowe. Żony królów elekcyjnych, vol. 2 (Warsaw 1987), p. 140; Fabiani, Życie codzienne, pp. 181-2; Karolina Targosz, Uczony dwór Ludwiki Marii Gonzagi (1646-1667). Z dziejów polsko-francuskich stosunków naukowych (Wrocław 1975), p. 158.

12 ‘L'Heureux accouchement de la Reyne’, pp. 1137-8; Fabiani, Życie codzienne, pp. 57-8. The Polish zloty was the monetary system in the Polish-Lithuanian state. The zloty first appeared as a coin in 1663.

13 Edward Rudzki, Polskie królowe, p. 140; Danuta Żołądź-Strzelczyk, Dziecko w dawnej Polsce (Poznań, 202), pp. 53-4.

14 ‘L'Heureux accouchement de la Reyne’, pp. 1139-40; Bożena Fabiani, ‘Habit królewny. Portret Wazówny z 1651’, Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie 16 (1972), pp. 70-1. ‘The daughters of Vaza, for whom the thrones open up, have nothing but manliness, are so many Amazons’.

15 ‘Nouvelles Ordinaires du 17^e Septembre 1650’, Recueil des Gazette Nouvelles ordinaire et extraordinaires relations et récits des choses avenues toute l’année mil six cens cinquante par Thephraste Renaudot, 140 (Paris 1651), p. 1254; Rudzki, Polskie królowe, t. 2, p. 140; Bożena Fabiani, Warszawski dwór Ludwiki Marii (Warsaw, 1976), p. 20.

16 ‘Nouvelles Ordinaires du 17^e Septembre 1650’, pp. 1281-2; Żołądź-Strzelczyk, Dziecko, p. 91.

17 Fabiani, Życie codzienne, p. 41, pp. 101-2.

18 Fabiani, Życie codzienne, p. 59.

19 [Stanisław] Oświęcim, Diariusz 1643–1651, ed. Wiktor Czermak, in Scriptores Rerum Polonicarum (Cracow, 1906), vol. XIX, p. 205; Jerzy Lileyko, Życie codzienne w Warszawie za Wazów (Warsaw, 1984), p. 173; Fabiani, ‘Habit królewny’, pp. 72-3. This Frenchwoman was supposedly the later queen and wife of John Sobieski, Marie Casimire d’Arquien (Karolina Targosz, Sawantki w Polsce XVII w. Aspiracje intelektualne kobiet ze środowisk dworskich (Warsaw, 1997), p.60).

20 [Albrycht Stanisław] Radziwiłł, Pamiętnik o dziejach w Polsce 1647–1656, ed. Adam Przyboś and Roman Żelewski (Warsaw, 1980), vol. III, p. 326. There is no consensus as to the date of birth of Prince John Sigismund. Some researchers believe that it was 6 January 1652 (Rudzki, Polskie królow, p. 140). However, the diarist Albrycht Stanislaw Radziwill mentioned the date of 10 January.

21 Radziwiłł, Pamiętnik o dziejach w Polsce, p. 326; Fabiani, Życie codzienne, p. 41, p. 109.

22 Adam Kersten, Warszawa kazimierzowska 1648-1668 (Warsaw 1971), p. 250.

23 [Maciej] Vorbeek-Lettow, Skarbnica pamięci. Pamiętnik lekarza króla Władysława IV, ed. Ewa Galos and Franciszek Mincer (Wrocław, 2006), pp. 135-6.

24 Vorbeek-Lettow, Skarbnica pamięci, pp. 136-7. The Polish red gold, a gold coin, was equal to 4-6 zlotys.

25 Vorbeek-Lettow, Skarbnica pamięci, pp. 137-8.

26 Radziwiłł, Pamiętnik o dziejach w Polsce, p. 199.

27 Hanna Osiecka-Samsonowicz, Polskie uroczystości w barokowym Rzymie 1587–1696 (Warsaw, 2012), pp. 215-24; Hanna Osiecka-Samsonowicz, ‘Festa fatta Roma … Rzymskie uroczystości na cześć polskich Wazów za panowania Władysława IV (1632–1648)’, Biuletyn Historii Sztuki 68 (2006), pp. 295-300.

28 Żołądź-Strzelczyk, Dziecko w dawnej Polsce, p. 238.

29 Aleksandra Ziober, Postawy elit Wielkiego Księstwa Litewskiego wobec elekcji Władysława IV Wazy i Michała Korybuta Wiśniowieckiego (Cracow, 2020).

30 Mariusz Sawicki, Stronnictwo dworskie w Wielkim Księstwie Litewskim 1648-1655 (Opole, 2010), pp. 77-125.

31 Radziwiłł, Pamiętnik o dziejach w Polsce, p. 46.

32 Vorbeek-Lettow, Skarbnica pamięci, pp. 138-9.

33 Fabiani, Życie codzienne, p. 202.

34 Fabiani, Życie codzienne, p. 202.

35 Radziwiłł, Pamiętnik o dziejach w Polsce, p. 49-51; Oświęcim, Diariusz 1643–1651, p. 205; Władysław Czapliński, Na dworze króla Władysława IV (Warsaw, 1959), p. 420.

36 Radziwiłł, Pamiętnik o dziejach w Polsce, p. 51; Oświęcim, Diariusz 1643–1651, p. 206.

37 Radziwiłł, Pamiętnik o dziejach w Polsce, p. 51; Oświęcim, Diariusz 1643–1651, p. 206.

38 Targosz, Uczony dwór Ludwiki Marii Gonzagi, p. 275.

39 Targosz, Sawantki w Polsce XVII w., p. 163

40 Fabiani, Życie codzienne, pp. 203-4; Fabiani, ‘Habit królewny’, p. 68

41 Radziwiłł, Pamiętnik o dziejach w Polsce, p. 336.

42 Rudzki, Polskie królowe, p. 140.

43 Fabiani, ‘Habit królewny’, p. 76.

Additional information

Notes on contributors

Mariusz Sawicki

Mariusz Sawicki

Mariusz Sawicki is a professor of Early Modern History at the University of Opole. He obtained his Ph.D. in 2005 for research on royal factions during the reign of John Casimir Vasa (1648–1655) and habilitation in 2017 for studies on the House of Sapieha (1666–1685). He is the chair of the Department of Early Modern Universal and Polish History, covering the period up to the eighteenth century. He studies the aristocracy of the Grand Duchy of Lithuania and French and English diplomats’ perception of the Lithuanian families. His research also concerns the political and diplomatic influences of Louis XIV’s France and England in Central and Eastern Europe.