![Sample our Politics & International Relations journals, sign in here to start your FREE access for 14 days]({"type":"image" , "src" : "/sda/5947/TOC-Subject-Sample-2021-Politics-International-Relations.jpg"})
Abstract
This essay addresses a neglected subject: the role of youth in the socialist transformation of Yugoslav society. Its purpose is not to deny the voluntary engagement of young men and women in this endeavour, but to shed new light on how young workers were mobilised for factories and work actions. The regime’s expectations of youth were unrealistically high, yet young people in the 1950s and early 1960s endured inadequate education, scarce job opportunities, low living standards and low social status. The study is based on material from the Archives of Yugoslavia and Serbia and selected periodicals.
Disclosure statement: No potential conflict of interest was reported by the author(s).
Notes
1 Jugoslavija 1918–1988. Statistički godišnjak (Belgrade, Savezni zavod za statistiku, 1989, p. 38).
2 Archive of Yugoslavia (Arhiv Jugoslavije, hereafter AJ), 25–152–403. Document without a title or a date, 1949.
3 AJ, League of Socialist Youth of Yugoslavia (Savez socijalističke omladine Jugoslavije, hereafter 114), 114–61; Stenografske beleške o nekim pitanjima radnih akcija, 5.2.1962.
4 ‘Od zidanja na suzama do radosnog graditeljstva danas’, Mladi borac, 6 May 1948.
5 To compare to ‘friendship among clearly defined Soviet nations’, see Kirmse, this issue.
6 VI kongres Komunističke partije Jugoslavije (Saveza komunista Jugoslavije) 2–7. novembra 1952, Stenografske beleške (Belgrade, Kultura, 1952, p. 298).
7 AJ, 114–69; Društveno–politički problemi omladine.
8 AJ, The Central Committee of the League of Communists of Yugoslavia (Centralni komitet Saveza komunista Jugoslavije, hereafter A CK SKJ), III 8/ 67; Stenografske beleške sa proširene sednice Izvršnog komiteta CK SKJ održane 6.11.1956. u Ljubljani.
9 AJ, The Socialist Alliance of Working People of Yugoslavia (Socijalistički savez radnog naroda Jugoslavije, hereafter 142), 142/I–15–41; Stenografske beleške sa sednice Predsedništva saveznog odbora SSRNJ-a održanog 21.11.1956.
10 AJ, 114–124; Posleratne radne akcije naše omladine.
11 AJ, 114–124; Referat druga Brešana.
12 AJ, 114–124; Kako se organizuju Omladinske radne akcije.
13 AJ, 114–72; O nekim problemima ideološkog rada u Narodnoj omladini.
14 AJ, 114–124; Referat druga Brešana.
15 AJ, 114–76; Zapisnih sa savetovanja zemaljskih veća Narodne omladine odgovornih po propagandi i agitaciji održanog 28.4.1948. godine.
16 AJ, 114–124; Opšta uputstva za rad na propagandi i agitaciji na radnim akcijama 1949. godine.
17 AJ, 114–124; Kako su organizovane radne akcije u Jugoslaviji.
18 AJ, 114–124; Osnovna problematika na republikanskim akcija.
19 AJ, Cabinet of the Marshal of Yugoslavia (Kabinet maršala Jugoslavije, hereafter KMJ), KMJ-II-3-d-2/3; Pregled radnih akcija Narodne omladine Jugoslavije u 1947. godini.
20 AJ, A CK SKJ, V (Organizaciono-politički sekretarijat)-k-IV/30.
21 AJ, 25–152–403; Plan agitacije za uključenje seoske omladine u privredu. Mere koje treba da preduzmu centralni komiteti narodnih republika.
22 AJ, 114–58; Savetovanje članova biroa CK NO Jugoslavije i CK NO republika po pitanju rada sa radničkom omladinom održano 7.10.1949. Stenografski zapisink.
23 AJ, 114–124; Osnovna problematika na republikanskim akcija.
24 AJ, Ministry of Labour of Federal Peoples Republic of Yugoslavia (Ministarstvo rada FNRJ, hereafter 25), 25–154–407; Iz izveštaja Javnog tužilaštva NR Hrvatske od 10 oktobra 1950; AJ, 25–154–407; Iz izveštaja Javnog tužilaštva Hrvatske od 27 oktobra 1950.
25 AJ, 25–154–407; Nedostaci kod uključivanja radne snage u mesecu avgustu (20 septembar 1949); Archive of Serbia (Arhiv Srbije, hereafter AS), The Central Committee of the League of Communists of Serbia (Centralni komitet Saveza komunista Srbije, hereafter Đ5), Đ5–13; Godišnji izveštaj KPS za 1949. godinu za Varvarin; AS, Đ6 (Oblasni komitet KPS Niš)–5; Politički izveštaj KPS za Pirot za 1950. godinu.
26 AJ, A CK SKJ, V-k-IV/ 34; Izveštaj ekipe CK KPJ sa obilaska partijske organizacije oblasti Titovo Užice; AJ, 25–154–407; Administrativno-kazneni postupak protiv prekršitelja ugovora o radu.
27 AS, Đ2–13–10; O političkom radu od II plenuma 1949.
28 AJ, 25–154–407; Pov. br. 331/0 od 15.8.1950.
29 AJ, 25–154–406; Radna snaga–kritičan problem u Železari Smederevo (10 avgust 1949); AJ, 25–154–406; Pov br. 204 od 1.11.1948.
30 AS, Regional Committee of the Communist Party of Serbia for Belgrade district (Oblasni komitet Komunističke partije Srbije za Beogradsku oblast, hereafter Đ4), Đ4–30; Izveštaj ekipe CK KPS o obilasku šest srezova i dva grada Beogradske oblasti (1950).
31 AJ, 114–58; Savetovanje sa omladinskim rudarskim radnicima održano 2.10.1949. u Beogradu.
32 AJ, 114–152; Uključivanje omladine u privredu i stručne kurseve.
33 V. AJ, A CK SKJ, III 8/ 67; Stenografske beleške sa proširene sednice Izvršnog komiteta CK SKJ održane 6.11.1956.
34 AJ, 114–95; Anketa CK Narodne omladine Jugoslavije sprovedena od 15.10 do 4.11.1957. među seoskom omladinom.
35 AJ, 114–379; Peti plenum CK Saveza omladine Srbije održan na dan 6.3.1964.
36 AJ, 114–390; Zapismik sa sastanka sreskog komiteta SKS koji je održan 25.10.1965 u Smederevu.
37 AJ, 114–124; Kako su organizovane radne akcije u Jugoslaviji.
38 AJ, 114–124; Informacija o ekonomskom efektu učešća omladinskih radnih brigada na izgradnji magistralnih puteva (28.5.1964).
39 AJ, 114–124; Document without a title (1958). See also AJ, 114–124; Informacija o rezultatima rada komisije SIV koja je izvršila uporednu ekonomsku analizu učešća ORB na izgradnji auto-puta i profesionalne radne snage koja bi zamenila ORB, septembar 1962.
40 ‘I think we should think more about the economic effects of work actions because it is obvious that the economic effect is not the only reason why we organise work actions, especially those at the federal level … . However, I think it is becoming more relevant, because of the atmosphere in our society. Economists and experts talk about this and criticise the insufficient economic profitability of our work actions’ (AJ, 114–61; Stenografske beleške o nekim pitanjima radnih akcija od 5.2.1962).
41 AJ, 114–124; Kako su organizovane radne akcije u Jugoslaviji.
42 AJ, 114–124; O vaspitnom značaju omladinskih radnih akcija i zadacima Narodne omladine u vezi sa tim.
43 AJ, 114–124; Vaspitni uticaj dobrovoljnog fizičkog rada omladine.
44 AJ, 114–124; Stenografske beleške sa savetovanja CK Saveza omladine Jugoslavije o radnim akcijama održanog 20.2.1965.
45 ‘We inherited a system of brigades that had a semi-military character … with a commander … . This system had its internal logic and military drill’; AJ, 114–125; Stenografske beleške sa sastanka CK Narodne omladine Jugoslavije u vezi sa pripremama za omladinske radne akcije održanog 10.2.1962; AJ, 114–125; Stenografske beleške sa savetovanja o nekim aktuelnim pitanjima organizovanja omladinskih radnih akcija održanog 5.2.1962.
46 AJ, 114–184; O nekim problemima političkog i ideološkog rada na auto–putu.
47 AJ, 114–184; Izgradnja auto–puta od Paraćina do Osipaonice u 1962. godini.
48 AJ, 114–125; Stenografske beleške sa savetovanja CK Saveza omladine Jugoslavije o radnim akcijama održanog 20.3.1965.
49 AJ, 114–61; Stenografske beleške o nekim pitanjima radnih akcija od 5.2.1962.
50 AJ, 114–124; Neka aktuelna pitanja organizacije ORA.
51 AJ, 114–125; Stenografske beleške sa sastanka CK Narodne omladine Jugoslavije u vezi sa pripremama za omladinske radne akcije održanog 10.2.1961.
52 AJ, 114–184; Auto—put 1961. Izveštaj o radnim rezultatima i društvenoj aktivnosti omladinskih radnih brigada na izgradnji auto–puta Bratsktva i jedinstva (1961).
53 AJ, 114–61; Stenografske beleške o nekim pitanjima radnih akcija od 5.2.1962.
54 AJ, 114–61; Stenografske beleške o nekim pitanjima radnih akcija od 5.2.1962.
55 AJ, 114–125; Stenografske beleške sa savetovanja CK Saveza omladine Jugoslavije o radnim akcijama održanog 20.3.1965.
56 AJ, 114–124; Kako su organizovane radne akcije u Jugoslaviji.
57 AJ, 114–61; Stenografske beleške o nekim pitanjima radnih akcija od 5.2.1962.
58 AJ, CK SKJ, VIII, k 27; Škole i domovi učenika u privredi (1952).
59 AJ, 114–92; Predlozi za rešenje pitanja učenika u privredi (1962).
60 AJ, CK SKJ, VIII, k 27; Škole i domovi učenika u privredi (1952).
61 AJ, 114–92; Informacija o aktulenim problemima učenika u privredi (1966).
62 AJ, Cabinet of President of the Republic (Kabinet predsednika republike, hereafter KPR), KPR II–3-d–2; Problemi radničke omladine; AJ KPR II–3-d–2; Problemi radničke omladine.
63 AJ, 114–92; Predlozi za rešenje učenika u privredi.
64 AJ, 114–93; Škole za učenike u privredi 1955/1956 godine.
65 AJ, KPR II–3-d–2; Problemi radničke omladine.
66 The depth of the economic crisis on the eve of the breakup of Yugoslavia was affirmed in expert assessments noting that effective economic reform would entail layoffs of between two million and two and a half million workers (Woodward Citation1995, p. 192).
67 AJ, A CK SKJ, III/141; Stenografske beleške sa V sednice predsedništva SKJ od 14.10.1969.
68 AJ, KPR II–3-c–2/81; Stabilizacija i intenzifikacija privređivanja.
69 AJ, 114–92; Informacije o upisu učenika u škole u privredi (1964).
70 AJ, A CK SKJ, XXV–k1/6; Stenografske beleške sa sastanka Komisije za rad u SK u omladinskim organizacijama održani na dan 27.10.1965.
71 ‘The existential problem of young people is not solved even by enrolment in high schools, since the structure of schools is such that it does not always provide employment after graduation. A great number of high schools were opened as a result of insufficient planning of staff for economy in recent years. Schools today provide more clerical staff and less technical staff’; AJ, 114–337; Savez omladine i druge organizacije koje okupljaju omladinu (Materijal sa sastanka grupe koja radi na izučavanju pitanja i problema iz oblasti Saveza komunista i drugih društveno–političkih organizacija), 2.11.1964.
72 AJ, KMJ II-1/6; Govor Maršala Tita u Živinicama, 27 septembra 1949.
73 AJ, KPR (837)–II–3-a–2/46; Izveštaj Vlajka Begovića od 19 februara 1964. godine.
74 AJ, KPR (837)–II–3-a–2/46; Izveštaj Vlajka Begovića od 19 februara 1964. godine.
75 AJ, KPR (837)–II–3-a–2/46; Izveštaj Vlajka Begovića od 19 februara 1964. godine.
76 AJ, The League of Trade unions of Yugoslavia (Savez sindikata Jugoslavije, hereafter 117), 117–73–170; Nezadovoljstvo radnika i službenika i neke druge pojave u Jugoslovenskim železnicama.
Additional information
Notes on contributors
Ivana Dobrivojević Tomić
Ivana Dobrivojević Tomić, Senior Research Fellow, Institut za savremenu istoriju, Trg Nikole Pasića 11, Belgrade 11000, Serbia. Email: [email protected]