Local routes to preschool – access policies in Polish municipalities from a social citizenship perspective

ABSTRACT

This article examines the practice of assigning children places in public preschools when the number of places is limited. Enrolment procedures in four Polish municipalities are analysed to uncover processes involved in the construction of local social citizenship. The conceptualisation of local social citizenship is based on linking a local welfare regime perspective and street-level bureaucracy. I explore how local enrolment regulations, street-level bureaucracy and discourses in municipalities contribute to universalist Marshallian or a duty-based model of active social citizenship. I argue that when there is a severe shortage of preschool places, the combination of traditional discourse of the preschool as ‘help for working mothers’ together with neoliberal activation discourse affects both formal regulations and informal practices, resulting in the exclusion of children of unemployed and precariously employed parents. In municipalities where there is not a lack of preschool places, however, these discourses affect the ideal of the local parent-citizen.

Artykuł analizuje praktyki przyznawania miejsc w publicznych przedszkolach w sytuacji ich niedoboru w gminie. Przedmiotem badania są procedury zapisywania dzieci do przedszkoli w czterech polskich gminach. Analiza tych praktyk służy ustaleniu jak w badanych gminach wygląda proces konstruowania lokalnego obywatelstwa społecznego. Konceptualizacja tej kategorii opiera się na połączeniu perspektywy lokalnych reżimów polityki społecznej i biurokracji pierwszego kontaktu. W pracy badam jak lokalne regulacje prawne, praktyki street-level bureaucracy i dyskursy wytwarzają lokalne obywatelstwo społeczne o uniwersalistycznym, “Marshallowskim” charakterze lub “aktywne” obywatelstwo społeczne oparte na określonych obowiązkach osób. Dowodzę, że w sytuacji niedoboru miejsc w placówkach przedszkolnych tradycyjny polski dyskurs, w którym przedszkola są “pomocą dla matek, które muszą pracować”, wraz z neoliberalnym dyskursem aktywizacji oddziałują na formalne i nieformalne zasady rekrutacji do przedszkoli i w efekcie – skutkują wykluczaniem dzieci osób bezrobotnych lub niestabilnie zatrudnionych. W gminach, w których nie brakuje miejsc przedszkolnych wspomniane dyskursy przyczyniają się natomiast do tworzenia ideału rodzica-obywatela społeczności lokalnej.

KEYWORDS:

• Preschool education
• childcare
• early childhood care and education
• local welfare state
• Central and Eastern Europe

SłOWA KlUCZOWE:

• wychowanie przedszkolne
• opieka nad dzieckiem
• edukacja przedszkolna
• lokalne państwo opiekuńcze
• Europa Środkowo-Wschodnia

Disclosure statement

No potential conflict of interest was reported by the author.

Notes

1 Participants of the focus groups were the parents approached through snowballing handled by our local key-informant parents (one in rural municipalities, two in cities; each from a different preschool).

2 In 2017 the coverage in group of children 3–4 years old was: in Northcity: 101% (since 2012 +9 pp.); in Southcity: 80% (since 2012 +19 pp); in Eastvillage: 65% (since 2012 +4 pp); and in Westvillage: 67% (since 2012 +54 pp) (BDL, 2017).

Additional information

Funding

Research presented in this article has been financed by Polish National Science Centre within a project DEC-2011/03/D/HS5/02498 (Narodowe Centrum Nauki).

Notes on contributors

Maria Theiss

Maria Theiss is an assistant professor at Faculty of Political Science and International Studies, University of Warsaw. Her research focusses on the issues of social citizenship, social capital, civic society and the local level of social policy. She was the principal investigator of the Polish team of the projects ‘Transnational Solidarity in the times of Crisis’ (TransSOL, H2020) and ‘Living with Hard Times: How Citizens React to Economic Crises and Their Social and Political Consequences’ (LIVEWHAT, 7th FP).