![Sample our Humanities journals, sign in here to start your FREE access for 14 days]({"type":"image" , "src" : "/sda/5939/TOC-Subject-Sample-2021-Humanities.jpg"})
ABSTRACT
This article analyzes two chapters of Francesco Patrizi’s Nova de universis philosophia that deal with a topic widely debated in European intellectual circles at the time: the origin of tides. By deconstructing Patrizi’s views on the phenomenon of ebb and flow, this paper places these chapters of Patrizi’s opus magnum into a larger context and shows how, with the use of novel philosophical arguments, he sought to replace what he considered an outdated theory of tides.
Acknowledgements
My special gratitude goes to my colleagues from the University of Innsbruck – Martin Korenjak, William Barton, Dominik Berrens, Johanna Luggin, and Irina Tautschnig – for their constant help and support.
Notes on contributor
Ovanes Akopyan (Ph.D, Warwick, 2018) is a research fellow at the University of Innsbruck.
Notes
1 On Patrizi’s legacy in general, see, above all, Vasoli, Francesco Patrizi da Cherso; Leinkauf, Il neoplatonismo di Francesco Patrizi; Nejeschleba and Blum, Francesco Patrizi. On the destiny of Patrizi’s opus magnum, see Anna Laura Puliafito’s introduction to Patrizi, Nova de universis philosophia.
2 Patrizi, Nova de universis philosophia, IV, 28–9, 137v–44v.
3 Here and below on the history of the debates, see Bonelli and Russo, “The Origin of Modern Astronomical Theories of Tides”; Russo, Flussi e riflussi. Indagine sull’origine di una teoria scientifica; Deparis, Legros, and Souchay, “Investigations of Tides from the Antiquity to Laplace”; Omodeo, “Modelli esplicativi delle maree nel Rinascimento”; Akopyan, “Flow and Ebb in Renaissance Science”.
4 Thus, in the mid-eighteenth century, in his Dissertatio de maris aestu and some other writings, while exploring the origin of tides, Roger Joseph Boscovich, known as the “Croatian Leibniz”, praised Newton’s theory of gravitation, claiming that it had been the greatest scientific achievement the world had ever seen.
5 Pliny, Natural History, 1, II, 212–20.
6 The literature on the transmission of Islamic knowledge to the West is immense. The classical study is: Haskins, The Renaissance of the Twelfth Century. For the history of astrological and magical texts, see Pingree, “The Diffusion of Arabic Magical Texts in Western Europe”; Burnett, Magic and Divination in the Middle Ages; D’Alverny, La connaissance de l’Islam dans l’occident médiéval; Hübner, “The Culture of Astrology from Ancient to Renaissance”; Saif, The Arabic Influences on Early Modern Philosophy.
7 Bonelli and Russo, “The Origin of Modern Astronomical Theories of Tides”, 386–8.
8 Abu Ma‘shar, Liber introductorii maioris ad scientiam iudiciorum astrorum, 8, III, IV–VIII, 43–53.
9 For some examples, see Liard, “Robert Grosseteste, Albumasar, and Medieval Tidal Theory”.
10 Pico della Mirandola, Disputationes adversus astrologiam divinatricem, 1, III, 15, 304–20; Akopyan, “Giovanni Pico della Mirandola on Tides”.
11 On the reception of Abu Ma‘shar’s writings in the Latin West and his impact on medieval European thinkers, see, above all, Lemay, Abu Ma‘shar and Latin Aristotelianism in the Twelfth Century.
12 For some general studies on Renaissance Aristotelianism, see Schmitt, Aristotle and the Renaissance; Martin, Renaissance Meteorology; Martin, Subverting Aristotle.
13 De Libera, Penser au Moyen Age, 253–62.
14 Telesio, La natura secondo i suoi principi. On Telesio’s natural philosophy in general, see Mocchi, Plastina, and Sergio, Bernardino Telesio. On Patrizi’s reading of Telesio, see Puliafito, “La fisica telesiana attraverso gli occhi di un contemporaneo”.
15 Telesio, De mari, XI–XIII, 14–17.
16 Omodeo, “Modelli esplicativi delle maree nel Rinascimento”, 105–7.
17 Omodeo, “Modelli esplicativi delle maree nel Rinascimento”, 107.
18 Patrizi, Nova de universis philosophia, IV, 28, 140r: “Mare inquit sui natura calidum, pronum est in motum, quo et servetur et oblectetur”.
19 Patrizi, Nova de universis philosophia, IV, 28, 140r–v:
Telesius vir ingens, qui proprii viribus ingenii novam cudere est ausus philosophiam, quem ea de re, nos maxime admiramur, quaestionem etiam hanc, omnium optime videtur persecutus […] Et quo solis actionem fugiat, ne ab eo iusto plus soluatur in vapores. Pars prior verissima est. Secunda haec non placet. Cur enim omnia maria, ea fuga non cientur? Cur aquae dulces nullae? Cum et tenuiores sint, et solute faciliores. Sed et causa haec communis motibus maris omnibus est. Fluxus vero et refluxus propriam dicit esse, quia sol in mari ingeneret vapores, qui egressum molientes, a mari superposito prohibiti, ipsum attolunt et agitant. Idque vere et autumno maxime, quia medius sol, plurimos crassioresque educit vapores.
20 Patrizi, Nova de universis philosophia, IV, 28, 137v:
In contemplationem nunc veniat, diurnus maria motus, quem in hunc librum, quia multas haberet ambages, et summorum philosophorum authorumque plurimorum ingenia torserit, reiecimus. Fluxum vocant et refluxum. Nos affluxum, magis proprie dicemus. Fluxus omnibus aquis currentibus nomen est commune. Affluxus vero hic vere est, quo mare senis horis ab alto ad littoral affluat, senis aliis a littoribus ad mare refluat. Utrumque bis horarum 24 spacio. Homerus, Timaeus historicus, Plato, Aristoteles, Heraclides eum et cognoverunt et nominarunt. Sed Aristoteles, si Plutarcho, Aetio et Stoboeo credimus, causam quoque eius reddere est conatus. Eum scilicet a sole fieri, qui plurimos moveat ventos et circunferat. Ii dum in Atlanticum mare ingruunt, mare impellere et affluxum eius efficere. Iis cessantibus mare descendere, qui descensus sit refluxus. Triplex hic est error. Quod a sole, quod a vento, quod in Atlantico tantum fiat.
21 On the term and its use in the Renaissance, see Pomata and Siraisi, Historia.
22 Patrizi, Nova de universis philosophia, IV, 28, 138r: “In Belgico littore pedum plerumque 18 ubi vero arctas fauces ingreditur, multo etiam plus attollitur. Nam in Britannia ad Bristolum pedes extollitur 60. In Gallia vero ad S. Michaelem et S. Malon, etiam 90”.
23 Patrizi, Nova de universis philosophia, IV, 28, 138r: “Quantum vero per Norvegiae littoral occidua, aut arctoa et mare Scythicum attollatur, est nobis ignotum. Sicuti etiam, an omnino fiat pariter ignoramus. Neque enim regionum illarum descriptors littoris id mandarunt”.
24 Patrizi, Nova de universis philosophia, IV, 28, 138r–v.
25 Cf. Patrizi, Nova de universis philosophia, IV, 28, 138r: “Petrus Martinez Sacerdos Iesuita, in syrtibus quae in medio pelago, inter fere Medagascar et Casreriae continentem sunt vocanturque Bassi del Iudeo, ubi ipse naufragium est passus narrat, affluxum, usque ad hominis umbilicum esse [ …] Supra Groenlandiam, Normoriam, Biarmiamque, ubi polus non amplius, quam 10 gradibus elevator, ut in Mercatoris et Posteli Geographicis tabulis est videre, nova quaedam terra, ab Anglis anno 1550 est inventa, quam incolae Suetam Zemgliam, hoc est fanctam terram nominant”; Patrizi, Nova de universis philosophia, IV, 28, 139r: “Nicolaus vero Sagrus, omnium ut videtur nautarum diligentissimus, addit”.
26 Bacon, “De fluxu et refluxu maris”, especially 55–6.
27 Patrizi, Nova de universis philosophia, IV, 28, 139v: “Quem et Posidonius et Plinius inter vetustiores, et Avenrois, et Albumassar, inter medios, et Albertus Magnus et Rubertus Lynconiensis inter recentes, sententiarum tamen inter se aliqua diversitate, sunt secuti”.
28 Patrizi, Nova de universis philosophia, IV, 28, 139v: “Post vero cognitam, in lunam eandem, quos recensuimus omnes, Chrysogonus, Delfinus, Cesareus, Benedictus, Medina, Guicciardinus, et Raimundus, et Borrus”.
29 Patrizi, Nova de universis philosophia, IV, 28, 138v:
Biennio ante nos natos Federicus Chrysogonus, ut videtur primus librum de fluxu et refluxu maris edidit, eiusque causas conatus est reddere [ …] Post hunc, Federicus Delfinus Mathematicus de fluxu eodem scripsit et refluxu. Et Chrysogoni historiae subscripsit nihil de suo addidit in historia, addidit in causis, de quibus postea Iulius Caesar Scaliger, Augustinus Caesareus. Ioannes Maria Benedictus, Hieronimus Borrus, Annibal Raimundus et plerique omnes qui de hoc aestu aliquid scripserunt, ab hac historia non recedunt.
30 Patrizi, Nova de universis philosophia, IV, 28, 139v: “Tres aliae inter recentissimos fuere sententiae quae cum his non consentiunt”.
31 Patrizi, Nova de universis philosophia, IV, 28, 139v: “Prior Gonzali de Oviedo est, nihil hic lunae tribuit, causam varietatis fluxuum, fundi ac littorum situm ac figuram esse ait; nihil de situ hoc amplius aperuit”.
32 Patrizi, Nova de universis philosophia, IV, 28, 140r: “Sed de Scaligeri, viti uti creditor, magni, magnique aliorum irrisoris, Aristotelis solius admiratoris sentential, quid dicendum? Maris fluxus plures, eum confundere, et eos dum recenset, etiam ignorare”.
33 Patrizi, Nova de universis philosophia, IV, 28, 139v: “Paucos ante menses editus est liber, titulo Causa aestus maris, magno sane apparatu, sed causae redditu ut videtur et exitu ridiculo”.
34 Sfondrati, Causa aestus maris.
35 Sfondrati, Causa aestus maris, I–II.
36 Sfondrati, Causa aestus maris, 12, 17v–18v.
37 Aiton, “Descartes’s Theory of the Tides”; Schmaltz, “Galileo and Descartes on Copernicanism and the Cause of the Tides”.
38 Sfondrati, Causa aestus maris, 1, 3r–v.
39 Patrizi, Nova de universis philosophia, IV, 28, 139v.
40 Patrizi, Nova de universis philosophia, IV, 28, 140r: “Sed et causa illa altera, mare cursum stellarum ab aeterno imitari, atque ideo circa terrarum orbem, perpetuo cursu ferri, vera esto. Sed quae subnectitur, est falsissima. Nimirum, quia sol medium terrae globum illustret, mare ad partem sui, a sole exinanitam depressioremque factam accurrere et damnum resarcire. Damnum autem cum per ordinem cursus solaris fiat, per eundem ordinem, damnum resarciri fuisse necessarium. Per iter vero si impediatur in fluxum et refluxum concitatur. Ridicula et haec sunt. Sol enim in eodem terrae hemisphaerio dimidio, cur damnum non facit, Ponto, Propontidi, Tyrrheno, Ligustico, Narbobensi, cur non Hircano et mortuo, idem damnum infert?”
41 Patrizi, Nova de universis philosophia, IV, 29, 141r:
Causas quidem cur mare afloat et refluat, anteriore libro, ex aliorum sententiis recensuimus. Nunc eas breviter in summam colligamus. Fuere autem Sol, venti, fundi, ac littorum situs et figurationes. Oceani decursus, obices, refractio, in cumulum concursus, reflexio aquae, palpitatio, regurgitatio, calefactio, frigefactio, coeli in circuitum imitatio, coeli partes lunae oppositae, lunae cursus, lunae radii, luminis resilitio, vapores, lunae aquarum ductio, lunae tractio, lunae avectio. Lunae ortus, lunae per ventos decursus, lunae ad meridiem ascensus, lunae descensus ad occasum. In tanta et rei ipsius, et in tanta sententiarum diversitate, quid nos audebimus, vel afferre, vel proferre? Ita primo pronunciamus. Neque omnes quas retulimus fluxus causas, esse omnino versa, neque omnes, prorsus esse falsas.
42 Patrizi, Nova de universis philosophia, IV, 29, 141r: “Atque ita cuncta entia, cuncta corpora, uno vinculo esse colligata”.
43 Leinkauf, “The Concept of ‘Vinculum’”.
44 Patrizi, Nova de universis philosophia, IV, 29, 141r–v.
45 Patrizi, Nova de universis philosophia, IV, 29, 142r: “Si luna amor esset Oceani, et lumine suo cum eo coit, et pregnantem facit, et tota sua mensis lunatione cum eo amores suos agitat, cur quatuor mensis diebus, Oceanus ociosus residet, et lunae agitationi continuae, suo agitatu non respondet”.
46 Patrizi, Nova de universis philosophia, IV, 29, 142r:
An forte solem? Ita sane solem. Sol enim calore suo, radiorum suorum, luminisque calore, calores omnes rebus nostratibus inditos primaevos, tum conservat, tum vivificat, tum excitat, tum in opus deducit. Calore vivificato et vivificante, omnia ad motum, idonea redduntur et rendita cientur motu, quasi vita altera ab interna, in exteriorem prodeunt vitam.
47 Patrizi, Nova de universis philosophia, IV, 29, 142v:
Nihil enim sane sale fit [ …] Sed proprietas haec, tot motibus moveri, unde nam est praeter dictas? A causis duabus. Altera communi omnibus, fluiditate, a fluore primaevo orta. Altera propriissima est causa, nulli alii communis natura, cur mare tot motibus agitetur. Nulla enim dulcis, nulla alterius saporis aqua, tot agitator; nulla affluxum et refluxum, de quo agitumus patitur, praeter unam salsam. Salsitudo ergo motuum marinorum proxima, et interna, et propriissima est causa.
48 Patrizi, Nova de universis philosophia, IV, 29, 142v:
Nam uti salsedo, calorem in se habet maiorem, quam dulces habeant. Et quamvis in omni humore insit spiritus, ut ostendetur postea, et copiosior, et potentior, in salso est humore. A spiritu ergo hoc, mari salso inexistente, uti a proximo instrumento, et intimo, mare tot motibus agitur. Inter quos, unus est affluxus eius et refluxus.
49 Patrizi, Nova de universis philosophia, IV, 29, 143r: “Ex qua historia et superior, colligimus, sicuti quae maria ob profunditatem non intumescent, ita quae brevissima habeant vada, maxime omnium intumescere”; Patrizi, Nova de universis philosophia, IV, 29, 143v: “Experimenta igitur haec altitudinis aestus docent, tres verissimas praeter salsedinem, esse causas, vada brevia, et impetus Oceani ad aperto, et littorum coarctatio, ubi sit profundior observarunt nautae, ubi mare syrtibus, et canalibus caecis, et quos vocant bancos fundi assurgentis, tum et velocius currere, et altius insurgere, quia ipsis quasi superequitat”.
50 Patrizi, Nova de universis philosophia, IV, 29, 143v:
Sed in Anglico canali, ubi profunditas minor CXLIIII est pedum in medio, cur tantopere intumescit? Certe in Belgio ex Sagri aliorumque relatione, multa sunt brevia multaeque syrtes. Quod ad rem confirmandam facit. At si in medio, ut in littoribus attollitur in causa fuerit, quod canalem magno impetu citatissimeque ingreditur, et obiectu ab utraque parte littorum, cum dilatari nequeat, in altitudinem crescere habet necesse. Hic ergo praeter vada, duae causae sunt aliae, impetus ab aperto ingens, et littorum angustia. Eaedem hae causae sunt, cur in arctis Selandiae et Hollandiae canalibus et sinibus tres etiam pedes altius attollatur, quia celeritate maiore, maiore copia ingressum, necessario assurgit magis. Ad Bristolum in Cornubia, ob easdem angustias maiores, et brevia, et maiorem impetum, et molem Oceani insequentis maiorem, ad sexaginta usque pedes intumescit. Et in Armorico, ad S Malo, ubi apertae fauces in angustissimos canales desinunt, et defluxui recto Oceani ingentis obiectos, etiam ad pedes increscit XC.
51 Patrizi, Nova de universis philosophia, IV, 29, 144r:
A calore nimirum in vapores partes aquae soluta. Eodem hoc modo (nullum enim alium, experientia ostendit ulla) necesse est mare intumescere, ob poros eius rarefactos, et in vapores aquae parte acta, ab insito maris calore, a Sole interdiu, a Luna etiam noctu sideribusque concalefacto. Per quem calorem quasi animi sui spiritusque, instrumentum vivens, quiescere, neque scit, neque vult, neque potest [ …] Sed rarefactioni, quia sit universalior, totique communis mari, primas damus, rarefactionem calori primigenio et spiritui mari innato, qui in calore vivit, in humore habitat, in eo et ex eo, nutritur et augetur, et conservatur, et sui quod perit reficit, tum a calore proprio, tum a Solis calore eum vivificante, et humore a Luna proxime, caeterisque stellis vivificato.
52 Copenhaver, “Renaissance Magic and Neoplatonic Philosophy”; Weill-Parot, Les “images astrologiques” au Moyen Age et à la Renaissance, 639–75; Robichaud, “Ficino on Force, Magic, and Prayers”.
53 Patrizi, Nova de universis philosophia, IV, 29, 144r: “Imitatur quoque perpetuo suo motu, perpetuum siderum circuitum”. On Patrizi’s vision of harmony, see also Prins, Echoes of an Invisible World.