353
Views
1
CrossRef citations to date
0
Altmetric
Articles

The regular canons and the liturgy of the Latin East

Pages 367-383 | Received 02 Mar 2017, Accepted 19 Apr 2017, Published online: 10 Nov 2017
 

ABSTRACT

The present paper examines liturgical rites practised in the crusader states from the perspective of its agents, introducing the monastic and institutional framework in which the liturgy was commissioned and performed, that is, the history of canons regular in the Latin East. The first part identifies the normative basis of the Augustinian canons’ vita communis and looks into the relationship between the clerics’ monastic customs and their liturgical observances. The second part investigates how the canons’ spiritual ideals influenced particular components and features of their liturgy, focusing on the mimetic highlights of the church year and their importance for the way in which the canons strove to impersonate the Apostles and the primitive Christian community of Jerusalem.

Note on contributor

Wolf Zöller is a postdoctoral researcher at Heidelberg University, Germany, currently working on papal inscriptions of the early and central Middle Ages. He received his Ph.D. in history from Heidelberg University in September 2016 with a dissertation on the regular canons of the Latin kingdom of Jerusalem (in press as part of the series ‘Vita regularis’ for comparative history of medieval religious orders).

Notes

1 Colin Morris, The Sepulchre of Christ and the Medieval West: From the Beginning to 1600 (Oxford: Oxford University Press, 2005); Sylvia Schein, Gateway to the Heavenly City: Crusader Jerusalem and the Catholic West (1099–1187) (Aldershot: Ashgate, 2005); William J. Purkis, Crusading Spirituality in the Holy Land and Iberia, c.1095–c.1187 (Woodbridge: Boydell and Brewer, 2008); Jonathan Riley-Smith, The First Crusade and the Idea of Crusading. 2nd edn. (London: Continuum, 2009).

2 Kaspar Elm, ‘Die Eroberung Jerusalems im Jahre 1099. Ihre Darstellung und Deutung in den Quellen zur Geschichte des Ersten Kreuzzugs', in Jerusalem im Hoch- und Spätmittelalter. Konflikte und Konfliktbewältigung – Vorstellungen und Vergegenwärtigungen, eds. Dieter R. Bauer, Klaus Herbers and Nikolas Jaspert. Campus Historische Studien 29 (Frankfurt: Campus, 2001), 31–54; Yael Katzir, ‘The Conquests of Jerusalem, 1099 and 1187: Historical Memory and Religious Typology’, in The Meeting of Two Worlds: Cultural Exchange Between East and West During the Period of the Crusades, ed. Vladimir P. Goss. Studies in Medieval Culture 21 (Kalamazoo: Western Michigan University, Medieval Institute Publications, 1986), 103–13.

3 John H. Hill, Laurita L. Hill and Philippe Wolff, eds., Le ‘Liber’ de Raymond d’Aguilers. Documents relatifs à l’histoire des croisades 9 (Paris: Librairie Geuthner, 1969), 151: ‘Quomodo plaudebant exultantes et cantantes canticum novum Domino. […] Nova dies, novum gaudium, nova et perpetua leticia laboris atque devotionis consummatio, nova verba nova cantica, ab universis exigebat. […] In hac die cantavimus officum de resurrectione, quia in hac die ille qui sua virtute a mortuis resurrexit, per gratiam suam resuscitavit.’ Cf. Amnon Linder, ‘A New Day, New Joy: the Liberation of Jerusalem on 15 July 1099’, in L’idea di Gerusalemme nella spiritualità cristiana del medioevo. Atti del convegno internazionale in collaborazione con l’Istituto della Görres-Gesellschaft di Gerusalemme. Atti e documenti: Pontificio Comitato di Scienze Storiche 12 (Vatican City: Libreria Editrice Vaticana, 2003), 46–64.

4 For pilgrimage to the Holy Land under crusader rule and the multitude of pilgrims’ accounts see Aryeh Grabois, Le pèlerin occidental en Terre Sainte au moyen âge. Bibliothèque du moyen âge 13 (Paris: DeBoek Supérieur, 1998), 38–44; John Wilkinson, Joyce Hill and William F. Ryan, Jerusalem Pilgrimage 1099–1185. Hakluyt Society, 2nd series, 167 (London: Hakluyt Society, 1988), 24–84; Denys Pringle, Pilgrimage to Jerusalem and the Holy Land: 1187–1291. Crusade Texts in Translation 23 (Farnham: Ashgate, 2012), 1–19.

5 Susan Edgington, ed., Historia Ierosolimitana. History of the Journey to Jerusalem (Oxford: Oxford University Press, 2007), 744 (X, 27) and 746–8 (X, 31). See also Simon John, ‘Royal Inauguration and Liturgical Culture in the Latin Kingdom of Jerusalem, 1099–1187’, in this special issue, Journal of Medieval History 43, no. 4 (2017): 485–504.

6 WT, 17, 24, 793.

7 Dondi, Liturgy.

8 For the archival history of the Latin churches of Outremer, see Rudolf Hiestand, Papsturkunden für Kirchen im Heiligen Lande. Abhandlungen der Akademie der Wissenschaften in Göttingen. Philologisch-Historische Klasse 136. Vorarbeiten zum Oriens Pontificius 3 (Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 1985), 9–14, 19–86.

9 Kaspar Elm, ‘Mater ecclesiarum in exilio: El capítulo del Santo Sepulcro de Jerusalén desde la caída de Acre’, in La Orden del Santo Sepulcro. I Jornadas de estudio (Madrid: Alpuerto, 1991), 13–24; idem, ‘Das Fortleben der lateinischen Kirche von Jerusalem nach dem Fall von Akkon (1291)', in L'idea di Gerusalemme, 211–33; Jonathan Riley-Smith, ‘Latin Titular Bishops in Palestine and Syria, 1137–1291', Catholic Historical Review 64, no. 1 (1978): 1–15.

10 Kaspar Elm, ‘Der Ordo SS. Sepulcri Dominici Hierosolimitani. Untersuchungen zu Geschichte und Selbstverständnis des Kapitels vom Hlg. Grab' (professorial diss., Freiburg University, 1967); idem, ed., Umbilicus mundi. Beiträge zur Geschichte Jerusalems, der Kreuzzüge, des Kapitels vom Hlg. Grab in Jerusalem und der Ritterorden. Instrumenta canonissarum regularium Sancti Sepulcri 7 (Bruges: Sint-Trudo-Abdij, 1998); idem and James D. Mixson, Religious Life Between Jerusalem, the Desert, and the World: Selected Essays. Studies in the History of Christian Traditions 180 (Leiden: Brill, 2016); Wilhelm Hotzelt, ‘Die Chorherren vom Heiligen Grabe in Jerusalem', in Das Heilige Land in Vergangenheit und Gegenwart. Gesammelte Beiträge und Berichte zur Palästinaforschung, vol. 2, eds. Valmar Cramer and Gustav Meinertz. Palästinahefte des Deutschen Vereins vom Heiligen Lande 24–27 (Cologne: Bachem, 1940), 107–36.

11 Cf. Nikolas Jaspert, Stift und Stadt. Das Heiliggrabpriorat von Santa Anna und das Regularkanonikerstift Santa Eulàlia del Camp im mittelalterlichen Barcelona (1145–1423). Berliner Historische Studien 24. Ordensstudien 10 (Berlin: Duncker & Humblot, 1996); Nikolas Jaspert ‘Die Chorherren vom Heiligen Grab und ihre Nekrologtradition', in Wider das Vergessen und für das Seelenheil: Memoria und Totengedenken im Mittelalter, ed. Rainer Berndt. Erudiri sapientia 9 (Münster: Aschendorff, 2013), 149–74; idem Nikolas Jaspert, ‘La “confraternitas” de l’Ordre del Sant Sepulcre i el necrologi de Santa Anna de Barcelona’, in La corona catalanoaragonesa, l’Islam i el món mediterrani. Estudis d’història medieval en homenatge a la doctora Maria Teresa Ferrer i Mallol, eds. Josefina Mutgé i Vives, Roser Salicrú Lluch and Carles Vela Aulesa. Special issue of Anuario de Estudios Medievales. Anejo 71 (Barcelona: Consejo Superior de Investigaciones Científicas, 2013), 397–408; Kaspar Elm, ed., Quellen zur Geschichte des Ordens vom Hlg. Grab in Nordwesteuropa aus deutschen und niederländischen Archiven (1191–1603). Commission royale d'histoire. Publications in octavo 89 (Brussels: Palais des Académies, 1976); Maria Starnawska, ‘Die Gebäude und die Ausrüstung der Klöster des Heiligen Grabes im Mittelalter in Poland', in La vie quotidienne des moines et chanoines réguliers au moyen âge et temps modernes. Actes du Premier Colloque International du L.A.R.H.C.O.R., ed. Marek Derwich. Travaux du L.A.R.H.C.O.R., Colloquia 1. Opera ad historiam monasticam spectantia, Series I, Colloquia 1 (Wrocław: Publications de l'Institut d'Histoire de l'Université de Wrocław, 1995), 601–13; eidem, ‘Das Bild der Kreuzherren-Hospitaliterorden (der Chorherren des Heiligen Grabes, der Kreuzherren mit dem roten Stern, der Chorherren des Heiligen Geistes) auf polnischem Gebiet in der Frühen Neuzeit', in Selbstbild und Selbstverständnis der geistlichen Ritterorden, eds. Roman Czaja and Jürgen Sarnowsky. Ordines militares 13 (Torún: Uniwersytet Mikołaja Kopernika, 2005), 243–52; Henryk Piwonski, ʻAntiphonaire des gardiens du Saint Sépulcre de Miechów. Étude musicologique’ (Ph.D. diss., Fabbri-Bompiani, 1980), 1–10, 22–47.

12 Elm, ‘Der Ordo SS. Sepulcri Dominici Hierosolimitani’, 46–52, 68–72.

13 Salvadó, ‘Liturgy of the Holy Sepulchre’; Gabriel Wessels, ‘Ritus Ordinis B.V. Mariae de Monte Carmelo’, Analecta Ordinis Carmelitarum 1 (1909), passim; Agusti M. Forcadell, ‘Ritus Carmelitarum antiquae observantiae’, Ephemerides Liturgicae 64 (1950): 5–52; Paschalis Kallenberg, Fontes liturgiae Carmelitanae (Rome: Institutum Carmelitanum, 1962); Archdale A. King, The Liturgies of the Religious Orders (London: Longmans, 1955), 235–324; Kaspar Elm, ‘La liturgie de l’église latine de Jérusalem au temps des croisades’, in Le crociate. L’oriente et l’occidente da Urbano II a San Luigi 1096–1270, ed. Monique Rey-Delqué (Milan: Electa, 1997), 243–45; Kaspar Elm, ‘Fratres et sorores SS. Sepulcri. Beiträge zu Fraternitas, Familie und weiblichem Religiosentum im Umkreis des Kapitels vom Hlg. Grab', Frühmittelalterliche Studien 9 (1975), 287–333; Kaspar Elm, ‘Die Frauen vom Heiligen Grab. Weibliches Religiosentum und laikale Frömmigkeit im Dienste des Heiligen Grabes', in Umbilicus mundi, ed. Elm, 219–51.

14 For the smaller clerical institutions of the Crusader States and their liturgy, see Wolf Zöller, ʻRegularkanonikergemeinschaften in den Kreuzfahrerherrschaften. Studien zur Kirchen-, Ordens- und Frömmigkeitsgeschichte des lateinischen Ostens, 1099–1291’ (Ph.D. diss., Universität Heidelberg, in submitted and in preparation for print); in the interim, see Hans E. Mayer, Bistümer, Klöster und Stifte im Königreich Jerusalem. MGH Schriften 26 (Stuttgart: Hiersemann, 1977), passim; Bernard Hamilton, The Latin Church in the Crusader States: the Secular Church (London: Variorum, 1981), passim; Jean Richard, ‘Hospitals and Hospital Congregations in the Latin Kingdom during the First Period of the Frankish Conquest', in Outremer. Studies in the History of the Crusading Kingdom of Jerusalem Presented to Joshua Prawer, eds. Benjamin Z. Kedar, Hans E. Mayer and Raimund C. Smail (Jerusalem: Izhak Ben-Zvi Institute, 1982), 89–100; Andreas Rehberg, ‘Una categoria di ordini religiosi poco studiata: gli ordini ospedalieri. Prime osservazioni e piste di ricerca sul tema “centro e periferia”’, in Gli ordini ospedalieri tra centro e periferia, eds. Anna Esposito and Andreas Rehberg. Ricerche dell’Istituto Storico Germanico di Roma 3 (Rome: Viella, 2007), 15–70.

15 Anton Baumstark, Vom geschichtlichen Werden der Liturgie. Ecclesia orans. Zur Einführung in den Geist der Liturgie 10 (Freiburg: Herder, 1922), 1–6.

16 A catalogue of desiderata for the combination of liturgical and monastic studies has been worked out by Hanns P. Neuheuser, ʻStift und Sinnstiftung: liturgiewissenschaftliche Ansätze zur Stiftsgeschichtsforschung', in Frömmigkeit und Theologie an Chorherrenstiften: Vierte wissenschaftliche Fachtagung zum Stiftskirchenprojekt des Instituts für Geschichtliche Landeskunde und Historische Hilfswissenschaften der Universität Tübingen, ed. Ulrich Köpf. Schriften zur südwestdeutschen Landeskunde 66 (Ostfildern: Thorbecke, 2009), 17–62.

17 Bernard Hamilton, ʻRebuilding Zion: the Holy Places of Jerusalem in the Twelfth Century', Studies in Church History 14 (1977): 105–16; Rudolf Hiestand, ‘Saint-Ruf d'Avignon, Raymond de Saint-Gilles et l'église latine du comté de Tripoli', Annales du Midi 98 (1986): 327–36; Wolfgang Antweiler, Das Bistum Tripolis im 12. und 13. Jahrhundert. Personengeschichtliche und strukturelle Probleme (Düsseldorf: Droste, 1991), 229–31; Denys Pringle, ‘The Order of St Thomas of Canterbury in Acre’, in The Military Orders 5: Politics and Power, ed. Peter W. Edbury (Aldershot: Ashgate, 2012), 75–82; Nikolas Jaspert, ‘Kleine Ritterorden Palästinas – und der Kanonikerorden vom Heiligen Grab', in Ritterorden im Mittelalter, eds. Anthony T. Luttrell and Feliciano Novoa Portela (Darmstadt: WBG, 2006), 77–100; for the Premonstratensians, see Corliss K. Slack, ‘The Premonstratensians and the Crusader Kingdoms in the Twelfth and Thirteenth Centuries’, Analecta Praemonstratensia 67, nos. 3–4 (1991): 207–31; idem, ‘The Premonstratensians and the Crusader Kingdoms in the Twelfth and Thirteenth Centuries’, Analecta Praemonstratensia 68, nos. 1–2 (1992): 76–110, with the necessary revisons by Rudolf Hiestand, ‘Königin Melisendis von Jerusalem und Prémontré. Einige Nachträge zum Thema: die Prämonstratenser und das Hl. Land', Analecta Praemonstratensia 71, nos. 1–2 (1995): 77–95; see also idem, ‘Bernhard von Clairvaux, Norbert von Xanten und der lateinische Osten', in Vita Religiosa im Mittelalter. Festschrift für Kaspar Elm zum 70. Geburtstag, eds. Franz J. Felten and Nikolas Jaspert. Berliner historische Studien 31. Ordensstudien 13 (Berlin: Ducker & Humblot, 1999), 301–19; Hans E. Mayer, ‘Sankt Samuel auf dem Freudenberge und sein Besitz nach einem unbekannten Diplom König Balduins V.’, Quellen und Forschungen aus Italienischen Archiven und Bibliotheken 44 (1964): 35–71.

18 Johannes Laudage, Priesterbild und Reformpapsttum im 11. Jahrhundert. Archiv für Kulturgeschichte, Beiheft 22 (Cologue: Böhlau, 1984); Jean Châtillon and Patrice Sicard, eds., Le mouvement canonial au moyen âge. Réforme de l'église, spiritualité et culture. Bibliotheca Victorina 3 (Paris: Brepols, 1992); Cristina Andenna, ʻKanoniker sind Gott für das ganze Volk verantwortlich': die Regularkanoniker Italiens und die Kirche im 12. Jahrhundert. Schriftenreihe der Akademie der Augustiner-Chorherren von Windesheim 9 (Paring: Augustiner-Chorherren-Verlag, 2004); Michel Parisse, ed., Les chanoines réguliers: émergence et expansion (XIe–XIIIe siècles) (Saint-Étienne: Publications de l’Université de Saint-Étienne, 2009).

19 Charles Dereine, ‘La “vita apostolica” dans l'ordre canonial du IXe au XIe siècle’, Revue Mabillon 51 (1961): 47–53; Ilarino da Milano, ‘Vita evangelica e vita apostolica nell'azione dei riformisti del papato del secolo XII’, in Problemi di storia della chiesa. Il medioevo dei secoli XII–XV. Cultura e storia 16 (Milan: Vita e pensiero, 1976), 21–72; Marie-Dominique Chenu, ‘Monks, Canons, and Laymen in Search of the Apostolic Life’, in Nature, Man and Society in the Twelfth Century: Essays on New Theological Perspectives in the Latin West, eds. Jerome Taylor and Lester K. Little (Toronto: University of Toronto Press, 1997), 202–38; Giovanni Miccoli, ‘Ecclesiae primitivae forma', Studi Medievali, 3rd series, 1 (1960): 470–98; Johannes Laudage, ‘Ad exemplar primitivae ecclesiae. Kurie, Reich und Klerusreform von Urban II. bis Calixt II', in Reformidee und Reformpolitik im spätsalisch-frühstaufischen Reich, eds. Hubertus Seibert and Stefan Weinfurter. Quellen und Abhandlungen zur mittelrheinischen Kirchengeschichte 68 (Mainz: Gesellschaft für Mittelrheinische Kirchengeschichte, 1992), 47–73.

20 Stefan Weinfurter, ‘Vita canonica und Eschatologie. Eine neue Quelle zum Selbstverständnis der Reformkanoniker des 12. Jahrhunderts aus dem Salzburger Reformkreis', in Secundum regulam vivere. Festschrift für P. Norbert Backmund O.Praem, ed. Gert Melville (Windberg: Poppe, 1978), 35–64; Franz Fuchs and Claudia Märtl, ‘Ein neuer Text zur Auseinandersetzung zwischen Säkular- und Regularkanonikern im 12. Jahrhundert', in Papsttum, Kirche und Recht im Mittelalter. Festschrift für Horst Fuhrmann zum 65. Geb., ed. Hubert Mordek (Tübingen: Niemeyer, 1991), 277–302.

21 Hiestand, Papsturkunden für Kirchen im Heiligen Lande, 147–8, no. 37: ʻQuia ergo, dilecti in domino filii, […] in loco, ubi steterunt pedes domini, adorantes apud gloriosum sepulcrum eius, […]. Vestris igitur postulationibus debita benignitate accomodantes assensum sacrosanctam ecclesiam sancti Sepulchri, in quia divinis obsequiis insistentes passionem dominicam et victorissime crucis triumphum assidue oculata fide recolitis, […].' For the role of liturgy within the everday life of canons see Enrico Cattaneo, ‘La vita comune dei chierici e la liturgia’, in La vita comune del clero nei secoli XI e XII. (Miscellanea del Centro di studi medievali 3. Atti della Settimana internazionale di studio 1. 2 vols. (Milan: Vite e pensiero, 1962), 1: 241–72.

22 See the overview by Yannick Veyrenche, ‘“Quia vos estis qui sanctorum patrum vitam probabilem renovatis”. Naissance des chanoines réguliers, jusqu’à Urbain II’, in Les chanoines réguliers, ed. Parisse, 29–70.

23 Luc M. Verheijen, La règle de saint Augustin. 2 vols. (Paris: Études Augustiniennes, 1967); George P. Lawless, Augustine of Hippo and His Monastic Rule (Oxford: Clarendon Press, 1987).

24 Klaus Schreiner, ‘Ein Herz und eine Seele. Eine urchristliche Lebensform und ihrer Institutionalisierung im augustinisch geprägten Mönchtum des hohen und späten Mittelalters', in Regula sancti Augustini. Normative Grundlage differenter Verbände im Mittelalter, ed. Gert Melville. Publikationen der Akademie der Augustiner-Chorherren von Windesheim 3 (Paring: Augustiner-Chorherren-Verlag, 2002), 1–48; Klaus Schreiner, ‘“Conmunio” – Semantik, Spiritualität und Wirkungsgeschichte einer in der Augustinusregel verankerten Lebensform', in Frömmigkeit und Theologie an Chorherrenstiften, ed. Köpf, 63–89.

25 Verheijen, La règle, 2: 420: ‘II. 1 Orationibus instate horis et temporibus constitutis. 2. In oratorio nemo aliquid agat nisi ad quod est factum, unde et nomen accepit; ut si forte aliqui, etiam praeter horas constitutas, si eis vacat, orare voluerint, non eis sit impedimento, qui ibi aliquid agendum putaverit. 3. Psalmis et hymnis cum oratis deum, hoc versetur in corde quod profertur in voce. 4. Et nolite cantare, nisi quod legitis esse cantandum; quod autem non ita scriptum est ut cantetur, non cantetur.’

26 Carolyn M. Malone, ed., Consuetudines et regulae: Sources for Monastic Life in the Middle Ages and the Early Modern Period. Disciplina monastica 10 (Turnhout: Brepols, 2014); Cristina Andenna and Gert Melville, eds., Regulae – Consuetudines – Statuta: studi sulle fonti normative degli ordini religiosi nei secoli centrali del medioevo. Vita regularis. Abhandlungen 25 (Münster: LIT, 2005).

27 Geneviève Bresc-Bautier, ed., Le cartulaire du chapitre du Saint-Sépulcre de Jérusalem. Documents relatifs à l’histoire des croisades 15 (Paris: Librairie Geuthner, 1984), 74–7, no. 20; Corliss K. Slack, ‘Regular Canons and the Crusades in the Twelfth and Early Thirteenth Centuries' (D.Phil. diss., University of Oxford, 1989), 124–54; Wolf Zöller, ‘Das Krisenjahr 1111 und dessen Folgen: Überlegungen zu den Exkommunikationen Heinrichs V.’, in Heinrich V. in seiner Zeit: Herrschen in einem europäischen Reich des Hochmittelalters, ed. Gerhard Lubich. Forschungen zur Kaiser- und Papstgeschichte des Mittelalters. Beihefte zu J.F. Böhmer, Regesta Imperii 34 (Vienna: Böhlau, 2013), 151–68; Miriam R. Tessera, ‘La croce del legato. Conone di Preneste, il papato e i riflessi della missione in oriente’, in Legati, delegati e l'impresa d'Oltremare (secoli XII–XIII), eds. Maria P. Alberzoni and Pascal Montaubin. Ecclesia militans 3 (Turnhout: Brepols, 2014), 139–60.

28 Barletta, Archivio della Chiesa del Santo Sepolcro, unnumbered MS; Kohler, ‘Un rituel’; Dondi, Liturgy, 77–9.

29 See Philippe Jaffé and Wilhelm Wattenbach, ed., Regesta pontificum Romanorum, vol. 1 (Leipzig: Veit et comp., 1885), nos. 6648 and 6649, as well as J.-P. Migne, ed., Paschalis II, Gelasii II, Calixti II Romanorum pontificum, Epistolae et privilegia. PL 163 (Paris: Apud Garnier fratres, editores et J.-P. Migne successores, 1893), cols. 496–7; Charles Dereine, ‘Les coutumiers de Saint-Quentin de Beauvais et de Springiersbach', Revue d’Histoire Ecclésiastique 43 (1948): 411–42, especially 422–3; Adalbert de Vogüé, ‘L’horaire de l’“Ordo monasterii”: ses rapports avec le monachisme égyptien’, in Homo spiritualis: Festgabe für Luc Verheijen zu seinem 70. Geburtstag, ed. Cornelius P. Mayer. Cassiciacum 38 (Würzburg: Echter, 1987), 240–58; Robert F. Taft, The Liturgy of the Hours in East and West: the Origins of the Divine Office and its Meaning for Today (Collegeville: Liturgical Press, 1986), 94–5.

30 Dondi, Liturgy, 155; Salvadó, ‘Liturgy of the Holy Sepulchre’, 686; BnF, MS lat. 12056, f. 6r.

31 Bresc-Bautier, Le cartulaire, 85‒6, no. 25: ‘Canonicis autem ejusdem Dominici Sepulcri, filiis nostris et confratribus nostris, in ultimis positus omnem voluntatem meam sic plenissime aperui, ut eis per obedientiam firmiter preciperem quatinus insimul comederent secundum bonarum ecclesiarum, spetialius Lugdunensis vel Remensis, consuetudinem.’

32 Charles Dereine, ‘Saint-Ruf et ses coutumes au XIe et XIIe siècle', Revue Bénédictine 59, nos. 1–4 (1949): 161–82; idem, ‘Coutumiers et ordinaires de Chanoines réguliers', Scriptorium 5, no. 1 (1951): 107–12; idem, ‘Coutumiers et ordinaires de chanoines réguliers (Addenda)', Scriptorium 13, no. 2 (1959): 244–6; Daniel Misonne, ‘La législation canoniale de Saint-Ruf d’Avignon à ses origines. Règle de saint Augustin et coutumier', Annales du Midi 75, no. 64 (1963): 471–89; Ludo Milis, ‘Le coutumier de Saint-Quentin de Beauvais’, Sacris Erudiri 21 (1972): 435–81.

33 Barletta, Archivio della Chiesa del Santo Sepolcro, unnumbered MS, f. 138v; Kohler, ‘Un rituel’, 435: ‘Leo papa sanctissimus beatissimo Galterio abbati ecclesie Stirpensi de ieiuniis canonicorum et quod Leo fecit Urbanus papa eadem ecclesia confirmavit.’

34 Lilli Gjerløw, ed., Libri liturgici provinciae Nidrosiensis medii aevi II: Ordo Nidrosiensis ecclesiae (Orđubók) (Oslo: Universitetsforlaget, 1968), 105ff.; I would like to thank Dr Sebastián Salvadó for providing me with this reference; see also Ursula Vones-Liebenstein, ‘Die Rolle der Bibel im Leben von Regularkanonikerabteien Saint-Ruf und Saint-Victor in Paris: ein Vergleich', in Bibel und Exegese in der Abtei Saint-Victor zu Paris: Form und Funktion eines Grundtextes im europäischen Rahmen, ed. Rainer Berndt. Corpus Victorinum, Instrumenta 3 (Münster: Aschendorff, 2009), 167–92.

35 Ursula Vones-Liebenstein, ‘Saint-Ruf: von Lietberts Liber ordinis zu den Reformstatuten des 15. Jahrhunderts oder vom Klosterverband zum Orden', in Von der Ordnung zur Norm: Statuten in Mittelalter und früher Neuzeit, ed. Gisela Drossbach (Paderborn: Schöningh, 2009), 41–54.

36 Ursula Vones-Liebenstein, Saint-Ruf und Spanien. Studien zur Verbreitung und zum Wirken der Regularkanoniker von Saint-Ruf in Avignon auf der Iberischen Halbinsel (11. und 12. Jahrhundert). Bibliotheca Victorina 6. 2 vols. (Paris: Brepols, 1992–6), 1: 391–400.

37 Kaspar Elm, ‘Kanoniker und Ritter vom Heiligen Grab. Ein Beitrag zur Entstehung und Frühgeschichte der palästinensischen Ritterorden', in Die geistlichen Ritterorden Europas, eds. Josef Fleckenstein and Manfred Hellmann. Vorträge und Forschungen 26 (Sigmaringen: Thorbecke, 1980), 141–69; Rudolf Hiestand, ‘Die Anfänge der Johanniter', in Die geistlichen Ritterorden Europas, eds. Fleckenstein and Hellmann, 31–80; Anthony T. Luttrell, ‘The Earliest Hospitallers’, in Montjoie. Studies in Crusade History in Honour of Hans Eberhard Mayer, eds. Benjamin Z. Kedar, Jonathan Riley-Smith and Rudolf Hiestand (Aldershot: Ashgate, 1997), 37–54; Anthony T. Luttrell, ‘The Earliest Templars’, in Autour de la première croisade: actes du colloque de la Society for the Study of the Crusades and the Latin East, ed. Michel Balard. Byzantina Sorbonensia 14 (Paris: Publications de la Sorbonne, 1996), 193–202; Barbara Frale, ‘“Cum equis et armis summo regi militantes”. Le origini dei templari e degli ospitalieri nel consortium agostiniano presso il Santo Sepolcro’, in La civiltà cavalleresca e l'Europa: ripensare la storia della cavalleria, eds. Franco Cardini and Isabella Gagliardi (Pisa: Ospedaletto, 2007), 161–88; Anne-Marie Legras and Jean-Loup Lemaître, ‘La pratique liturgique des Templiers et des Hospitaliers de Saint-Jean de Jérusalem’, in L’écrit dans la société médiévale: divers aspects de sa pratique du XIe au XVe siècle. Textes en hommage à Lucie Fossier, eds. Caroline Bourlet and Annie Dufour (Paris: Éditions du C.N.R.S., 1991), 77–137.

38 Simonetta Cerrini, ‘Une expérience neuve au sein de la spiritualité médiévale: l'ordre du Temple (1120–1314). Étude et édition des règles latine et française’. 2 vols. (Ph.D. diss., Université de Paris, 1997), 1: 172: ‘Vos quidem propriis voluntatibus abrenuntiantes atque alii pro animarum suarum salute vobiscum ad terminum cum equis et armis summo regi militantes matutinas et omne servitium integrum secundum canonicam institutionem ac regularium doctorum Sancte Civitatis consuetudinem pio affectu audire universaliter studeatis.’

39 Bresc-Bautier, ed., Le cartulaire, 351–2; Mayer, Bistümer, Klöster und Stifte, 236.

40 Salvadó, ‘Liturgy of the Holy Sepulchre’, 478; idem, ‘Reflections of Conflict in Two Fragments of the Liturgical Observances from the Primitive Rule of the Knights Templar’, in The Military Orders, vol. 6, part 1: Culture and Conflict in the Mediterranean World, eds. Jochen Schenk and Mike Carr (Abingdon: Routledge, 2016), 10–20; Cerrini, Une expérience neuve, 328–32; Judith M. Upton-Ward, ed., The Rule of the Templars. The French Text of the Rule of the Order of the Knights Templar. Studies in the History of Medieval Religion 4 (Woodbridge: Boydell and Brewer, 1992), 12–13, 37–8; Christian Vogel, Das Recht der Templer. Ausgewählte Aspekte des Templerrechts unter besonderer Berücksichtigung der Statutenhandschriften aus Paris, Rom, Baltimore und Barcelona. Vita regularis 33 (Münster: LIT, 2007), 103–4; Dieter Girgensohn, ‘Das Pisaner Konzil von 1135 in der Überlieferung des Pisaner Konzils von 1409', in Festschrift für Hermann Heimpel zum 70. Geburtstag. Veröffentlichungen des Max-Planck-Instituts für Geschichte 36. 3 vols. (Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 1971–3), 2: 1063–100.

41 Cf. Aimé-Georges Martimort, Les ‘ordines’, les ordinaires et les cérémoniaux. Typologie des sources du moyen âge occidental 56 (Turnhout: Brepols, 1991).

42 Georgius Ludovicus, Statuta canonicorum regularium Ordinis SS. Sepulchri monasterii S. Crucis prope Galoppiam dioecesis Leodiensis (Liège: Bartholomaeus Colette, 1742); Elm, ‘Der Ordo SS. Sepulcri Dominici Hierosolimitani’, 33–4.

43 Ludovicus, Statuta, 18.

44 Ludovicus, Statuta, 21: ‘Quando patriarcha cum priore per chorum transit, inclinent ei omnes, ante quos transit. Cum vero chorum intrat per ostium, quod est inter sedem suam et prioris canonici et fratres surgentes in utroque choro inclinent ei […]’. Ludovicus, Statuta, 25: ‘Si vero postea patriarcha vel prior supervenerit, omnes assurgant, inclinantes cum ante eos transierit et eo residente resideant.

45 Placide Lefèvre, ‘Prémontré, ses origines, sa première liturgie, les relations de son code législatif avec Cîteaux, et les chanoines du Saint-Sépulcre de Jérusalem’, Analecta Praemonstratensia 25 (1949): 96–103 (102–3); idem, ed., L’ordinaire de Prémontré d’après des manuscrits du XIIe et du XIIIe siècle. Bibliothèque de la Revue d’Histoire Ecclésiastique, 22 (Louvain: Bureaux de la revue, 1941), ix ff.; Marie Hereswitha, ‘Het verband tussen de wetgeving van de Heilig-Graforde en die van de Orde van Prémontré in de XIIe eeuw’, Analecta Praemonstratensia 47 (1971): 5–23; Florent Cygler, ‘Ausformung und Kodifizierung des Ordenrechts vom 12. bis zum 14. Jahrhundert. Strukturelle Beobachtungen zu den Cisterziensern, Prämonstratensern, Kartäusern und Cluniazensern’, in De ordine vitae. Zu Normvorstellungen, Organisationsformen und Schriftgebrauch im mittelalterlichen Ordenswesen, ed. Gert Melville. Vita regularis 1 (Münster: LIT, 1996), 7–58; Bruno Krings, ‘Das Ordensrecht der Prämonstratenser vom späten 12. Jahrhundert bis zum Jahr 1227. Der “Liber consuetudinum” und die Dekrete des Generalkapitels’, Analecta Praemonstratensia 69 (1993): 107–242.

46 Antonius H. Thomas, ‘Les statuts des chanoines du Saint-Sépulchre et leurs rapports avec les constitutions des Dominicains’, Archivum Fratrum Praedicatorum 48 (1978): 5–22.

47 Cf. Klaus-Peter Kirstein, Die lateinischen Patriarchen von Jerusalem: von der Eroberung der Heiligen Stadt durch die Kreuzfahrer 1099 bis zum Ende der Kreuzfahrerstaaten 1291. Berliner historische Studien 35 (Berlin: Duncker & Humblot, 2002), 273–91.

48 Hans E. Mayer, Das Siegelwesen in den Kreuzfahrerstaaten. Abhandlungen der Bayerische Akademie der Wissenschaften, phil.-hist. Klasse, Neue Folge 83 (Munich: C.H. Beck, 1977), 9; Rudolf Hiestand, ‘Die Urkunden der lateinischen Patriarchen von Jerusalem und Antiochia im 12. Jahrhundert', in Die Diplomatik der Bischofsurkunde vor 1250, eds. Christoph Haidacher and Werner Köfler (Innsbruck: Tiroler Landesarchiv 1995), 85–95, especially 88; Gustave L. Schlumberger, Ferndinand Chalandon and Adrien Blanchet, Sigillographie de l'Orient latin. Bibliothèque archéologique et historique 37 (Paris: P. Geuthner, 1943), 75–6.

49 Salvadó, ‘Liturgy of the Holy Sepulchre’, 29–37; see also Sebastián Salvadó, ‘Rewriting the Latin Liturgy of the Holy Sepulchre: Text, Ritual and Devotion for 1149’, in this special issue, Journal of Medieval History 43, no. 4 (2017): 403–420.

50 Jean Leclercq and Henri-Maria Rochais, eds., Sancti Bernardi Opera, vol. 8 (Rome: Editiones Cistercienses, 1974), 299, no. 355.

51 Contrary to Hamilton, ‘Rebuilding Zion', 113, Melisende did not endow the shrine of St Samuel to the Premonstratensians, nor did Bernard of Clairvaux ever request a Premonstratensian settlement near Jerusalem; see the discussion in Mayer, ‘Sankt Samuel', 37–9, and Hiestand, ‘Bernhard von Clairvaux', 304–19, with reference to the dating of the Premonstratensian settlement in Jerusalem and the correspondence between Bernard of Clairvaux, Patriarch Stephen of Jerusalem and Queen Melisende; for the supposed location of the Premonstratensian abbey on Mount Joy, see now Benjamin Z. Kedar, ‘Jerusalem’s Two Montes Gaudii’, in Crusades Landscapes in the Medieval Levant. The Archaeology and History of the Latin East, ed. Micaela Sinibaldi and others (Cardiff: University of Wales Press, 2016), 3–21.

52 Cf. Hans E. Mayer, ‘Zur Geschichte der Johanniter im 12. Jahrhundert’, Deutsches Archiv für Erforschung des Mittelalters 47 (1991): 139–59.

53 Krings, ʻDas Ordensrecht', 101–2; idem, ‘Zum Ordensrecht der Prämonstratenser bis zur Mitte des 12. Jahrhunderts’, Analecta Praemonstratensia 76, nos. 1–4 (2000): 9–28.

54 Elm, ʻDer Ordo SS. Sepulcri Dominici Hierosolimitani’, 33–4.

55 Salvadó, ‘Liturgy of the Holy Sepulchre’, 512; Kohler, ‘Un rituel’, 397; Dondi, Liturgy, 169–70 and 197. Letters in italic indicate the passages common to both texts.

56 Ludovicus, Statuta canonicorum, 18.

57 Kohler, ‘Un rituel’, 437–8; Dondi, Liturgy, 200; Ludovicus, Statuta canonicorum, 120.

58 Cf. Elm, ʻMater ecclesiarum in exilio', 13–24; idem, ʻDas Fortleben', 211–33.

59 Dondi, Liturgy, 57–60, 111–14, 120–7.

60 Verena Epp, Fulcher von Chartres. Studien zur Geschichtsschreibung des ersten Kreuzzugs. Studia humaniora 15 (Düsseldorf: Droste, 1990), 24–35.

61 Kirstein, Die lateinischen Patriarchen, 223–5.

62 Iris Shagrir, ‘Adventus in Jerusalem: the Palm Sunday Celebration in Latin Jerusalem', Journal of Medieval History 41 (2015): 1–20; Sebastián Salvadó, ‘The Augustinian Reform, the Panormia Glosses, and Reading the Bible in the Medieval Latin Liturgy of Jerusalem’, Revue d’Études Augustiniennes et Patristiques 62, no.1 (2016): 27–55.

63 Anneliese Maier, ‘Die Handschriften der “Ecclesia Sidonensis”', Manuscripta 11, no. 1 (1967): 39–45; Margot E. Fassler, The Virgin of Chartres: Making History through Liturgy and the Arts (New Haven: Yale University Press, 2010), 133–55; for the connections to Sidon or the Sidon manuscript, see also Cara Aspesi, ‘The libelli of Lucca, Biblioteca Arcivescovile, MS 5: Liturgy from the Siege of Acre?’, in this special issue, Journal of Medieval History 43, no. 4 (2017): 384–402.

64 Elm, ‘Der Ordo SS. Sepulcri Dominici Hierosolimitani’, 102–10; Slack, ‘Regular Canons’, 53–121.

65 Kaspar Elm, ‘Das Kapitel der regulierten Chorherren vom Heiligen Grab in Jerusalem', in Militia Sancti Sepulcri: idea e istituzioni, eds. Kaspar Elm and Cosimo D. Fonseca. Hiersolimitana. Acta e Monumenta 1 (Vatican City: Lateran University Press, 1998), 203–22, especially 207; Kaspar Elm, ‘Die Vita canonica der regulierten Chorherren vom Hlg. Grab in Jerusalem', in La vie quotidienne, ed. Derwich, 181–92, especially 185.

66 John F. Baldovin, The Urban Character of Christian Worship: the Origins, Development and Meaning of Stational Liturgy. Orientalia Christiana analecta 228 (Rome: Pontifical Oriental Institute, 1987), 102–4.

67 Cf. Salvadó, ‘Liturgy of the Holy Sepulchre’, 218–55; Amnon Linder, ‘The Liturgy of the Liberation of Jerusalem’, Mediaeval Studies 52 (1990): 110–31.

68 Albert Schönfelder, ‘Die Prozessionen der Lateiner in Jerusalem zur Zeit der Kreuzzüge', Historisches Jahrbuch 32 (1911): 578–97; Oskar Braun, ‘Der Palmsonntag in Jerusalem zur Zeit der Kreuzzüge', Historische-Politische Blätter für das Katholische Deutschland 171 (1923): 497–512; Hermann J. Gräf, Palmenweihe und Palmenprozession in der lateinischen Liturgie (Kaldenkirchen: Steyler, 1959), 1–10; Salvadó, ʻLiturgy of the Holy Sepulchre', 233–5.

69 Salvadó, ʻLiturgy of the Holy Sepulchre', 576: ʻTunc pueri processerunt ei obviam cum floribus, palmarum et olivarum ramis, ad cuius processionis memoriam et imitationem nos processionem nostram ita facimus.'

70 Shagrir, ‘Adventus in Jerusalem’, 1–20.

71 BAV, MS Barberini lat. 659, f. 65r; Salvadó, ‘Liturgy of the Holy Sepulchre’, 576: ‘Post matutinas ante sole ortum vadit in Bethaniam, ubi dominus resuscitavit Lazarum. Inde ipse facta oratione et qui cum eo sunt induti sollempnibus vestibus dominicis vestigiis Iherusalem revertuntur, et patriarcha crucem dominicam propriis manibus portans.’ Cf. Braun, ‘Der Palmsonntag’, 503–4.

72 Salvadó, ‘Liturgy of the Holy Sepulchre’, 576.

73 Not to mention that the participle appears in singular form and MS Barberini lat. 659, f. 65r, clearly shows punctuation marks before lignum and after crucis. Cf. Shagrir, ‘Adventus in Jerusalem’, 17, n. 60.

74 Salvadó, ‘Liturgy of the Holy Sepulchre’, 577; BAV, MS Barberini lat. 659, f. 66r: ‘Tunc subcantor et magister scole et pueri cum ipsis ascendunt super portam per quam Dominus Ihesus adveniens intravit, et ibi expectant donec ingressi congregentur.’ Cf. Elm, ʻDer Ordo SS. Sepulcri Dominici Hierosolimitani', 45; Braun, ʻDer Palmsonntag', 507.

75 Alan Borg, ‘Observations on the Historiated Lintel of the Holy Sepulchre, Jerusalem’, Journal of the Warburg and Courtauld Institutes 32 (1969): 25–40; Nurith Kenaan-Kedar, ‘The Figurative Western Lintel of the Church of the Holy Sepulchre in Jerusalem’, in The Meeting of Two Worlds: Cultural Exchange between East and West During the Period of the Crusades, ed. Vladimir P. Goss. Studies in Medieval Culture 21 (Kalamazoo: Medieval Institute Publications, 1986), 123–31; Molly Linder, ‘Topography and Iconography in Twelfth-Century Jerusalem’, in The Horns of Hattin. Proceedings of the Second Conference of the Society for the Study of the Crusades and the Latin East, ed. Benjamin Z. Kedar (Jerusalem: Izhak Ben-Zvi Institute, 1992), 81–99.

76 Linder, ‘Topography and Iconography in Twelfth-Century Jerusalem’, 93–4.

77 Cf. Salvadó, ‘Liturgy of the Holy Sepulchre’, 239–40; for the telling title of the Church of St Mary on Mount Sion, see Hiestand, Papsturkunden für Kirchen im Heiligen Lande, 283; WT, 15, 18, 699.

78 Iris Shagrir, ‘The Visitatio Sepulchri in the Latin Church of the Holy Sepulchre in Jerusalem’, Al-Masāq 22, no. 1 (2010): 57–77.

79 Cf. Salvadó, ‘Liturgy of the Holy Sepulchre’, 588–9.

80 Jean Donnadieu, ed., Jacques de Vitry. Histoire orientale. Sous la règle de Saint Augustin 12 (Turnhout: Brepols, 2008), 242: ‘Cum autem per mundum universum a fidelibus dicatur: “Surrexit Dominus de sepulchro qui pro nobis pependit in ligno”, soli canonici ecclesie Resurrectionis Dominice speciali gaudent prerogativa dicentes et ad oculum demonstrationem facientes: “Surrexit Dominus de hoc sepulchro.”'

Log in via your institution

Log in to Taylor & Francis Online

PDF download + Online access

  • 48 hours access to article PDF & online version
  • Article PDF can be downloaded
  • Article PDF can be printed
USD 53.00 Add to cart

* Local tax will be added as applicable

Related Research

People also read lists articles that other readers of this article have read.

Recommended articles lists articles that we recommend and is powered by our AI driven recommendation engine.

Cited by lists all citing articles based on Crossref citations.
Articles with the Crossref icon will open in a new tab.