White … or Not Quite: The Representation of African Soldiers of the First World War

ABSTRACT

The ‘cultural archive’ is a concept that is central to Gloria Wekker’s White Innocence: Paradoxes of Colonialism and Race. In my contribution, I apply the concept to the study of the First World War. After outlining the various discourses within the colonial empires on the deployment of African troops in the war, I take a closer look at how the African soldier was portrayed in the press and propaganda of the various belligerents. What was the impact of the deployment of African soldiers on the creation of the cultural archive, both among the colonized and the colonizers, and how is this reflected in the way the First World War is studied, remembered and commemorated, both within and outside academia?

KEYWORDS:

• First World War
• racism
• colonialism
• representation
• memory

Disclosure Statement

No potential conflict of interest was reported by the author(s).

Notes

1. Humboldt-Universität zu Berlin, Lautarchiv, PK 794. Unless stated otherwise, in this article all translations from French and Dutch into English are my own.

2. Chielens, “French Colonial Troops,” 76–80.

3. Dendooven, Asia in Flanders Fields, 12.

4. Koller, “Military Colonialism,”17–18.

5. Quoted in Vangansbeke, “Afrikaanse verdedigers,” 123–134.

6. Das, Race, Empire and First World War Writing, 4.

7. Mjagkij, Loyalty in Time of Trial, 193.

8. Journal des Combattants, 14 September 1919, 3 & 21 September 1919, 3.

9. Brosens: Congo aan den Yser, 235–243.

10. Wekker, White Innocence, 19.

11. Examples by these artists and others can be found in Dendooven & Chielens, World War 1.

12. It is uncertain if they really are North African (Moroccan) soldiers. Civilians such as Buysse often used designations for military units incorrectly. Moreover, tirailleurs sénégalais were already deployed in Morocco before the war and therefore sometimes referred to as “tirailleurs sénégalais du Maroc”.

13. ‘Door een klein geruit raampje zie ik een wonder schouwspel op een binnenplaats. Een krioeling van mannen met bruine gezichten, in kakiuniformen en met rode chéchia’s op ’t hoofd, rondom een opflakkerend houtvuur. Zij neuriën en glimlachen: er zijn er onder, die vreemd dansen, terwijl anderen op kleine muziekinstrumentjes spelen. De witte tanden en het wit van de ogen blinken fantastisch in de maan: het is een kampement van Marokkaanse tirailleurs, daar verzeild in ’t hart van Vlaanderen; en de oude boer en zijn vrouw staan naast mij te sidderen en te beven, en zeggen mij dat zij een doodsangst voelen voor die bruine mannen omdat zij denken dat het duivels zijn, en vragen mij smekend of ik hen van dat vreselijk gespuis niet kan verlossen.

- Doen ze kwaad? vraag ik, door het schouwspel ten zeerste geïnteresseerd.

- Nien, meniere, moar we zijn d’r toch zue schouw van. En ze verstoan ons niet. As w’ulder vroagen wannier da ze zullen wiggoan lachen z’ons uit. We’n durven noar ons bedde nie mier goan, meniere!

De boer sluit het luik met bevende vingers; en langs het achterdeurtje ga ik naar de soldaten toe. Zonder veel moeite verneem ik dat ze nog maar twee dagen blijven en ik haast mij de boer en zijn vrouw die goede tijding mee te delen. Ze zegenen mij als ’t ware. Zij nemen mijn beide handen en zouden mij wel willen vasthouden.

- Van de Duitsers woaren we schouw, meniere, hikt de vrouw, – moar dat woaren tóch nog meinschen!’ Buysse, “In de maneschijn II,” 688–689.

14. Demeester, Van den Grooten Oorlog, 169–170.

15. Dumoulin, Vansteenkiste and Verdoodt, Getuigen, 174–175.

16. Horner, From the Island, 7.

17. Ibid., p. 32.

18. Quoted in Deroo and Champeaux, La Force noire, 102.

19. Ibid., 104.

20. Wekker, White Innocence, 140–141.

21. ‘Zo vordert men tussen de zo akelig dicht op elkaar gedrongen graftomben van al die jonge, eenmaal sterk-gezonde mannen en men komt met emotie en verbazing aan een plekje, waar kleine, witte zerkjes verrijzen van gans afzonderlijke vorm en waarop letters en opschriften staan geschilderd of gebeiteld, die hier zo exotisch en ontroerend-vreemd aandoen. Dat zijn de tomben van de gevallen Marokkanen en Senegalezen. Hoe diep-heimweeïg en vereenzaamd liggen ze daar tussen al die Vlaamse jongens! Welk tragisch noodlot bracht hen hier, zo ver van hun zonneland, in deze meestal grijze, kille, natte streken! Uit welk ‘douar’ kwamen zij, ginds ver, in de brandende woestijn of in de frisse oase, die bruinen, die zwarten, om hier, naast de blanke en blonde strijdmakkers, die ze niet kenden en waarvan ze de taal niet verstonden, te eindigen? Later, als alles zal voorbij zijn, zullen de Belgische en Franse vrouwen op de met frisse bloemen getooide grafsteden van hun gevallen mannen en zonen komen bidden; maar wie zal er wel ooit neerknielen bij het verlaten graf van Mohammed of van Ibrahim in Vlaamse aarde?’ Buysse, “Van een verloren zomer: XI,” 457.

22. Lewis, Het heden van het koloniaal verleden, 130.

23. Ibid., 102.

24. Baloji, Vocabulaire(s). The categories of ‘silences’ are based on Lange, “Archival Silences,” 47–60.

Additional information

Notes on contributors

Dominiek Dendooven

Dr Dominiek Dendooven is a researcher and curator at In Flanders Fields Museum, Ypres, Belgium, research fellow of the Centre for Political History of the University of Antwerp, and an honorary research fellow at the United Service Institution of India – Centre for Armed Forces Historical Research in Delhi, and the Centre for the History of War, Media and Society of the University of Kent. His research focus is the presence of non-European troops on the Western Front during the First World War: war experiences, consequences and interaction with local people.