The Porretani on truth and propositional meaning

ABSTRACT

This paper discusses a conception of truth and propositional meaning that was developed in the second half of the twelfth century by the followers of Gilbert of Poitiers, the Porretani. I begin by outlining some basic metaphysical principles that underlie the propositional semantics of the Porretani. I then go on to consider the Porretanean account of truth and of the truth-predicate, and argue that the Porretani subscribe to a form of deflationism about truth. Then, I turn to the Porretanean view of propositional meanings or ‘assertables’ (enuntiabilia), as they call them. After elucidating the crucial claim that an assertable is a composition or a division, I go on to address the question of the ontological status of assertables. I argue that the Porretani endorse a form of deflationism about propositional meaning. For they maintain that assertables, although indispensable to logical inquiry, are not real entities. I conclude by presenting a discussion on assertables contained in an unedited tract dating probably from the beginning of the thirteenth century. Like the Porretani, the author of the tract identifies assertables with compositions and divisions. However, he interestingly takes the theory in a new direction by introducing the concept of negative relation.

KEYWORDS:

• Truth
• Propositional semantics
• twelfth-century logical schools
• Gilbert of Poitiers
• Porretani

Acknowledgements

I would like to thank Magdalena Bieniak, Heine Hansen, Boaz Schuman, Caterina Tarlazzi, Wojciech Wciórka, as well as the two anonymous reviewers for their helpful comments.

Disclosure statement

No potential conflict of interest was reported by the author(s).

Notes

1 According to mediaeval logicians, propositions are statement-making utterances.

2 There is no consensus among scholars as to what these items are. In fact, there is not even a consensus as to whether an ‘existentia rei’ is the same as a ‘dictum’. Nevertheless, I put them here on an equal footing because they undisputedly play the same explanatory role within Abelard’s propositional semantics. For a summary of the literature on this topic, see Marenbon, “Much Ado”; Cesalli, “Mentalism”.

3 The reader who wants to learn more about the Porretani might start with Catalani, “I Porretani”; Nielsen, “On the Doctrine”; Nielsen, “Philosophy and Theology”; Valente, “Un realismo singolare”.

4 The label of ‘radical Porretan’ is Gammersbach’s. See his “Gilbert”, 43–66. On DRE, see Jacobi, “Dialogus”, 243–61; Valente, “Supposition”, 133–40. On In Cat., see Ebbesen, “A Porretanean”, 35–38 and “Porretaneans”, 129–39.

5 On SZ, see Valente, “Supposition”, 121–33. On Disputationes, see Warichez, “Les Disputationes”, LII.

6 As a reviewer correctly pointed out, Gilbert properly speaking calls ‘conjunction’ the relation that holds between forms and subsistents, and ‘composition’ the relation that holds between entities which are on the same ontological level (that is, between forms and forms, subsistents and subsistents, etc.). See, for instance, Gilbertus Porreta, EDT II, 168.52–169.63. Nevertheless, the Porretani often ignore this distinction and use ‘composition’ for both relations. See, for instance, Alanus de Insulis, Summa, 122 (my orthography): “Est et tertium genus compositionis quo concreta dicuntur esse composita, id est proprietates, quia aptae sunt ad componendum et compositae sunt suis subiectis”.

7 Gilbertus Porreta, EDH II, 176.28–36; ECE I, 257.26–258.34.

8 See footnotes 34 and 35 below.

9 Gilbertus Porreta, EDT I, 117.84–118.91.

10 As a reviewer correctly points out, Gilbert distinguishes between singularity (which is a feature of every existent) and individuality (which only belongs to spatio-temporally co-located compounds of singulars), and this is why his metaphysics requires a principle of individuation.

11 Boethius, De trinitate II, 169.73–76; De hebdomadibus, 190.77–82; Gilbertus Porreta, EDT I, 84.70–76; EDH, 215.41–216.59.

12 Anonymus, SZ, 48, §75: “Cum ergo nomina in logica vel ethica significaverint disciplinaliter, non erunt propterea putanda significare formam sive substantialem sive accidentalem sed vel morem ut iustitia vel rationem ut universalitas. Et ut de moribus taceamus illa dicuntur rationem significare que rerum de quibus loquimur significant habitudines que apud logicos ‘rationes’ appellantur. Quibus siquidem habitudinibus intelligimus rerum de quibus loquimur similitudinem vel dissimilitudinem, communitatem vel proprietatem”.

13 Interestingly, nothing similar is found in Gilbert’s work, where ‘adhere’ is only used to express relationship that holds between an accidental and a substantial form

14 Anonymus, CLP, 63.54–57: “Veritas est ratio substantiae rei, ut ait Hilarius; substantia subiecti rei substantia dicitur; quia ergo substantia huiusmodi esse non potest nisi componatur subiecto, compositio scilicet ratio dicitur esse comes eius, quae est ratio substantiae rei.” Everardus Yprensis, DRE, 284: “Et illa <scil. veritas> dicitur ratio substantiae rei, i.e., ratio, immo compositio, coniungens duo extrema (…). Ideo ratio dicitur, quia veritas quamlibet proprietatem in subiecto existentem comitatur”. Although a reviewer grants that here DRE might be taken to identify ratio and compositio, he claims that the last clause of the passage destroys the identification. For, as the reviewer remarks, the author there says that truth, namely the ratio, accompanies the composition, not that the composition is a ratio. But this is false – at no point does the text say that truth accompanies a composition. The text, rather, says that truth is called a ratio because it accompanies whatever property exists in a subject.

15 Anonymus, CLP, 63.59–60: “Sicut enim Socrates est homo unus humanitate et eidem addicta unitate, sic est verus homo humanitate et eidem addicta veritate”. Everardus Yprensis, DRE, 284: “Unde sicut Petrus est homo humanitate sic est verus homo veritate humanitatem comitante”.

16 Anonymus, CLP, 63.70: “Ergo sicut vere forme sunt, sic et earum compositiones sunt”.

17 Everardus Yprensis, DRE, 284: “[R]es subiecta proprietati, quam comitatur veritas, dicitur proprie ‘verum’ et ‘quoddam verum’, licet apud logicos usus obtineat tantum appellari ‘quoddam verum’ quodvis enuntiabile ut picta imago Petri vel sculpta Petri nomine et ‘Petrus’ et ‘homo’ dicitur (…). Nam hoc nomen ‘Petrus’ et hoc nomen ‘homo’ convenit aequivoce homini, scilicet Petro et statuae ipsius”.

18 They call this figure of speech either ‘metaphor’ (transsumptio) or ‘methonymy’ (tropus methonomie). See Anonymous, CLP, 63.61; In Cat., 62.

19 Anonymus, In Cat., 63: “Cum vero mens agit intellectu offendente in ipsam compositionem quae est, ex offensione illa, quia rem concipit ut est, transumptione intellectus verus dicitur. Oratio etiam compositionem significans et intellectum in ipsam offendentem interpretans, secundo vera dicitur”.

20 Anonymus, CLP, 64.1–2: “Item compositio dicitur falsum. Est enim mens humana nature imitatrix fingendo compositionem que non est”.

21 Anonymus, CLP, 18.9–13: “Ratio quare dicatur omnem affirmativam aliquid significare verum, omnem negativam aliquid significare falsum, quod magister G. exprimit his verbis: ‘Omnis affirmativa spondet veritatem compositionis praedicati ad subiectum, omnis negatio spondet falsitatem compositionis praedicati ad subiectum’”. This remark is not found in any of the extant works by Gilbert. However, the fact that the Anonymous Porretanus also characterizes propositions as ‘pledging’ (spondere) to the truth or falsity of a composition further confirms that this indeed was Gilbert’s doctrine. See Anonymous, In Cat., 65.

22 Anonymus, CLP, 18.14–20: “[H]aec affirmativa ‘Socrates est homo’ Socratem esse hominem significat affirmando verum; quod si est verum, verum enuntiabile significat verum; si vero falsum, falsum enuntiabile significat verum. Similiter negativa haec ‘Socrates non est albus’ quod significat negando enuntiat, falsum itaque innuendo; unde si est falsum, falsum enuntiabile significat falsum; si est verum, verum enuntiabile significat falsum”.

23 Anonymous, In Cat., 65: “Significat enim negatio ista ‘Socrates non est lapis’ non esse quod illa affirmatio ‘Socrates est lapis’ significat”.

24 Anonymus, CLP, 64.87–65.5; In Cat., 65.

25 Anonymus, CLP, 64.94: “Inde dictum est omne verum ut compositionem esse aliquid”.

26 For the identity of ratio and composition. see the texts cited in footnote 14.

27 Anonymus, CLP, 64.94–96.

28 Martin, “The Compendium”, XLIV.

29 Anonymus, CLP, 44.54–58: “Quia ergo tantum praedicabilia ad naturalem facultatem pertinentia subiectum faciunt esse quid vel quale vel alteriusmodi, ea sola substantialia vel accidentalia reputantur. Reliqua vero, quae humana ratio confinxit causa ratiocinationis vel hominis industria annexuit causa urbanitatis, non subiecta informant sed tantum manifestant”.

30 Everardus Yprensis, DRE, 284: “Nam illa compositio sive compago praedicati ad subiectum non est in numero rerum naturalium sed de praedicabilibus rationalis facultatis, ut illa quinque de quibus tractat Porphyrius”.

31 As a reviewer correctly points out, the order of explanation goes from reality to true understandings. That is, we have a true understanding precisely because things are composed or divided in reality. This, however, does not imply, as the reviewer seems to think, that the author must countenance the existence of compositions over and above the existence of the things which are combined or divided.

32 Anonymous, CLP, 16.52–17.73.

33 Anonymus, CLP, 63.66–69: “Consistit autem veritas circa duo, scilicet circa formam substantiae ut ‘Socrates est albus’, et circa substantiam formae ut ‘albedo est color’; nam et hac et illa verum dicitur: est enim quasi compositio coloris ad albedinem; itaque quamdiu forma in subiecto est, et eius compositio est”.

34 Anonymus, CLP, 40.21: “Ratio quare dicatur in nulla proprietas proprietatem esse”; 61.6–9: “Albedo vero simplex forma est; non enim plura concurrunt ad hoc ut aliquid sit albedo, sed solius qualitatis participatione quae est albedo. Color autem non est qualitas de albedine, sed ipse est albedo”.

35 Everardus Yprensis, DRE, 263: “Habitus enim nonnisi ex compositione est. Igitur ubi non est compositio, nec alterum habetur ab altero. Unde etiam in mathematicis habitum quodammodo conformamus disciplinaliter, sicut dicimus, quia ibi nulla compositio est, quia non est ibi, quid cui componatur. Nam omnis forma informis est. Nec est secundam facere mathesim ut cum dicitur albedo est color, quia quod subicitur nullius materia, i.e., subiectum esse potest. Forma enim est. Sed id quod praedicatur, nisi disciplinaliter dicatur effectus praedicari, nihil in rerum est natura”.

36 It is likely that Everard developed this notion by drawing on Gilbert’s distinction between ‘substantial’ and ‘imaginary resemblance’ (similitudo substantialis or imaginaria) which is found in his commentary on De hebdomadibus. There, Gilbert calls substantial the resemblance holding between any two accidents of whiteness, and imaginary that between a real human being and his portrait. See Gilbertus Porreta, EDH, 204.37–44. CLP and In Cat. are two other possible sources. See Anonymus, CLP, 18.26–19.35; In Cat., 69. See also Alanus de Insulis, Summa, 137.

37 Anonymus, CLP, 65.12–18: “Ratio quare dicatur multa enuntiabilia incipere esse et multa desinere esse. Nam cum multae incipiant intus esse formae quae prius non erant in subiecto, multae incipiunt componi subiecto formae quae prius non componebantur. Sed cum verum nil sit nisi compositio formae ad subiectum, multa vera incipiunt esse quae prius non fuerunt. Cum autem multae a subiecto dividantur formae, multae desinent inesse eidem quae prius inaerent”.

38 Anonymus, CLP, 66.39–47: “Item compositionum alia est adeo firma et indissolubilis inferioribus causis exigentibus ut dividi nequaquam per eas possint, et haec compositio est veritas necessaria; alia per inferiores causas dissolubilis, et illa non est veritas necessaria. Item divisionum alia est adeo per inferiores causas incompacta ut nullo modo per eas componi possit, et haec veritas necessaria iudicatur (ut ‘Socratem non esse asinum’); quae quia aliquid non est, ad eam esse non sequitur aliquid vel aliquod verum esse, ut praemissum est. Ita enim infinita essent ab aeterno, cum solus Deus fuerit ab aeterno”.

39 Anonymus, CLP, 66.47–49: “[A]d hominem tantum solvitur illa alia esse alterius rationis quam Deum, et ideo solum Deum fuisse ab aeterno et tamen non minus illa.”

40 Everardus Yprensis, DRE, 286: “Itaque dictum hoc: Deum esse Deum, non veri nominis enuntiabile verum sed imaginarium. Et suo modo dicitur fuisse ab aeterno et concedi potest aliquid. Sed non fuit nec est aliquid aeternum nec Deo coaeternum, quia non est eiusdem naturae vel rationis cuius est Deus”.

41 Everardus Yprensis, DRE, 286: “Est igitur veritas alia ethica, alia logica, alia mathematica, alia theologica. Ethica qua homo dicitur verax veritate virtutis; logica qua quis verus homo dicitur veritate naturae; mathematica qua dicitur compositio formae ad subiectum vera vel scientia vera; theologica qua Deus dicitur verus.” A reviewer suggests that the same view can also be found in the appendix to CLP. But this seems incorrect. For although the author CLP does distinguish (and not just in the appendix) disciplines on the basis of their specific object, he never claims that each discipline deals with a different kind of truth – as Everard does.

42 With regard to this matter, we have to rely almost entirely on the Compendium.

43 Anonymus, CLP, 71.29–72.39: “Dictum ergo continuative est cohaerentia duorum vel plurium dictorum vim cohaerendi a praedicatis vel subiectis vel ab intricatione dictorum inter se contrahentium indissociabilis; ut Socratem esse animal si est homo (hoc enim dictum vim consequendi contrahit ab habitudine praedicatorum), hoc enuntiabile verum dicitur non veritate compositionis sed ratione consecutionis. Quae consecutio si proposuerit alicui aliquid inesse vel eidem aliquid abesse si aliud eidem infuerit, si habitudo praecedentis sit indissolubilis ad subsequens, necessarium et verum dicetur dictum. Si dissolubilis vel nulla praecedentis fuerit habitudo ad subsequens, vel possibile dicetur dictum vel falsum de eo de quo fuerit propositum”.

44 Anonymus, CLP, 26.68–72: “Enim vero quoniam dictum est superius nomine principali et sumpto idem significari, ut ‘album’ et ‘albedo’, nec potest esse albedo et non efficere album, nec potest intelligi nedum esse album et non albedine affectum – inde admittimus consecutionem in praesenti tantum huiusmodi terminorum, utpote inter effectum et causam”.

45 See Martin, “The Compendium”, XXXIII.

46 Anonymus, CLP, 20.73–77; 26.68–74. The criterion of understanding-containment is also advocated by Simon of Tournai, another friend of Gilbert’s doctrines, in his Disputationes. See Simon of Tournai, Disputationes XXX, 91.

47 Anonymus, ms. Österreichische Nationalbibliothek 2459, fol. 118ra-rb: “Dicunt enim quidam quod enuntiabile est quiddam quod habet suum modum existendi per se quod fuid ab aeterno. Cum autem quaeritur ab eis quid illud sit ipsi ibidem deficiunt nescientes. Hoc autem improbare est Boethii et Aristotelis. Dicit enim Boethius super librum Praedicamentorum, quod pro generali doctrina tenemus, quod nihil est quod non contineatur sub decem generibus praedicamentorum. Praeterea falsum esset illud quod dicit Aristoteles: singulum incomplexorum aut [118rb] significat substantiam aut qualitatem, etc. Sit ita quod Aristoteles significet, Socratem esse hominem aut significabit substantiam aut qualitatem, etc. Praeterea omnis theologia clamat quod solus deus fuit ab aeterno, et multa alia quae possit contra eos obici”.

48 Ars Meliduna IV, ed. De Rijk (II.1), 358 ch. 2: “Nostro vero praeceptori nulla praedictarum placuit opinionum, sed suam proferens dixit aliqua esse vera et aliqua esse falsa, et tam haec quam illa esse enuntiabilia; quae nec substantiae sunt nec proprietates, sed habent suum esse per se, similiter tempori aut voci; et comprehenduntur sola ratione et intellectu, nec enim contingit ad ea sensum conari ut nec visum nec auditum.” Ars Burana, ed. De Rijk (II.2), 208.16–23: “Nota ergo, sive dicatur ‘dictum propositionis’, sive ‘significatum propositionis’, sive ‘enuntiabile’, idem est. Illud enim est enuntiabile quod significatur propositione. Verbi gratia: ‘homo est animal’; haec propositio est vera, idea scilicet quia verum significat; illud verum quod sic intelligis est enuntiabile, quicquid illud sit. Similiter cum dico: ‘Socrates est asinus’, haec propositio est falsa, ideo scilicet quia falsum significat; illud falsum quod sic concipis est enuntiabile; videri quidem non potest nec audiri nec sentiri, sed solo intellectu percipi potest”.

49 Ars Meliduna IV, ed. De Rijk (II.1), 358 ch. 3: “Non tamen ex praedictis satis innotuit quid sint enuntiabilia, sed magis quid non sint (…). Et praeterea cum diversi diversas assignaverint enuntiabilibus essentias, non est facile dinoscere qui verum attigerint (…). Et generaliter de nullo enuntiabili aliquid scio”. As to the Ars Burana, see the passage quoted in footnote 48. On the doctrine of the Melidunenses, see Martin, “Generaliter”.

50 Anonymus, ms. Österreichische Nationalbibliothek 2459, fol. 118rb: “Cum enim dico ‘Socrates est homo’, ex intellectu huius dictionis ‘Socrates’, et huius verbi ‘est’, et huius dictionis ‘homo’ resultat quidam totalis intellectus, et ille est enuntiabile”.

51 Anonymus, ms. Österreichische Nationalbibliothek 2459, fol. 118rb: “Praeterea cum ipsi dicant intellectus esse ydeas per se existentes incidunt in errorem superius assignatum”.

52 Anonymus, ms. Österreichische Nationalbibliothek 2459, fol. 118rb: “Propter hoc et multa alia dicimus enuntiabile esse compositionem vel divisionem, sicut multi eorum iam dicunt. Quid autem sit illa compositio et divisio facile erit videre volenti intelligere”.

53 Anonymus, ms. Österreichische Nationalbibliothek 2459, fol. 118rb: “Quamdiu enim Socrates est homo, haec species homo est in Socrates ut in suo principali fundamento, et ita componit Socratem; et ita ibi est quaedam compositio respectu Socratis. Et illa compositio est quaedam relatio, et explicatur per hanc vocem ‘Socrates est homo’ et significatur. Et quamdiu Socrates est, illa compositio est. Sed cum Socrates desinit esse illa compositio desinit esse. Et ideo dicimus quod falsa non sunt. Similiter in hac species asinus est quaedam divisio qua mediante dividitur a Socrates, et illa significatur per hanc vocem ‘Socrates non est asinus’; et illa divisio non est in hac specie asinus quando Socrates non est, quia oporteret quod sua correlatio esset in [119ra] [in] Socrate”.