‘A matter of national and civic honour’: Majer bałaban and the Institute of Jewish Studies in Warsaw

Click to increase image sizeClick to decrease image size

Notes

Mojżesz Schorr at the opening of the Institute in 1928. See Sprawozdanie Instytutu Nauk Judaistycznych w Warszawie za lata akademickie 1927/28–1928/29 (Warsaw, 1929), XXI.

Ibid., XVII.

Majer Bałaban, ‘Zagadnienia historjozofji żydowskiej w stosunku do historji Żydów w Polsce’, Miesięcznik Żydowski, No. 2, 1932, 369–82, here 369.

Ibid., 369 f.

The Wolna Wszechnica Polska appointed Bałaban a lecturer in 1927 and a professor in 1933; the Józef Piłsudski University appointed him a lecturer in 1928 and a professor in 1936.

See Majer Bałaban and Mojżesz Schorr, ‘Przegląd literatury historyi Żydów w Polsce, 1899–1903’, Kwartalnik Historyczny, No. 17, 1903, 475–90.

Heinrich Graetz (1817–91), who published his ‘History of the Jews’ in 11 volumes between 1853 and 1876, based his work primarily on those of Léon Hollaenderski (Les Israélites de Pologne, Paris, 1846) and Louis Lubliner (Les Juifs en Pologne, Brussels and Leipzig, 1839). They for their part had utilised Tadeusz Czacki, ‘Rozprawa o Żydach i Karaitach (Vilno, 1807). The works of Aleksander Kraushar, Historya Żydów w Polsce (Warsaw, 1866) and Hilary Nussbaum, Historya Żydów, Vol. 5: Historya Żydów w Polsce (Warsaw, 1890) were also related to the works already mentioned and to Graetz’s work.

See Majer Bałaban, ‘Żydowska Biblioteka Gminna we Lwowie’, Wschód, No. 112, 17 December 1902, 4 f.

Graetz characterised Yiddish as ‘ugly babble’ and declared that the ‘deformity’ of Polish Jews had caused the catastrophe of 1648. See his Volkstümliche Geschichte der Juden in drei Bänden, Vol. 3: Von den massenhaften Zwangstaufen der Juden in Spanien bis in die Gegenwart (Berlin/Vienna, 1923), 344 f. and 394 f.

Letter from Mojżesz Schorr to Ludwik Gumplowicz, 11 April 1899, in Rafał Żebrowski, (ed.), Mojżesz Schorr i jego listy do Ludwika Gumplowicza (Warsaw, 1994), 120.

Mojżesz Schorr, ‘Organizacya Żydów w Polsce od najdawniejszych czasów aż do r. 1772 (głównie na podstawie źródeł archiwalnych’, Kwartalnik Historyczny, No.13, 1899, 482–520 and 734–75; idem, Żydzi w Przemyślu do końca XVIII. wieku, opracowanie i wydawnictwo materyału archiwalnego (Lwów, 1903); Majer Bałaban, Żydzi lwowscy na przełomie XVI i XVII wieku (Lwów, 1906); Ignacy Schiper, Studya nad stosunkami gospodarczymi Żydów w Polsce podczas średniowiecza (Lwów, 1911).

See announcement of the Hipolit Wawelberg competition in Kwartalnik Historyczny, No. 14, 1900, 375–77, here 375.

See Philip Friedman, ‘Polish–Jewish Historiography between the Two World Wars (1919–1939)’, Jewish Social Studies, No. 11, 1949, 373–408; Israel M. Biderman and Majer Bałaban, The Historian of Polish Jewry (New York, 1976); Artur Eisenbach, ‘Jewish Historiography in Interwar Poland’, in Yisrael Gutman et al. (eds.), The Jews of Poland Between Two World Wars (Hanover and London, 1989), 453–93; Daniel Grinberg, ‘Fenomen historiografii żydowskiej w II Rzeczypospolitej’, Studia Judaica, No. 1, 1998, 18–32. See also Leonard Prager, Galicyjsko-żydowska historia w zwierciadle trzech biografii: Mordechaj Gebirtig, Ignacy Schiper i Dow Sadan, in Galicja i jej dziedzictwo, Vol. 2 (Rzeszów, 1995), 137–56 and Andrzej F. Grabski, Zarys historii historiografii polskiej (Poznań, 2000), 183.

Mojżesz Schorr, Salomon Buber and Ansche-Schem, ‘Krakau 1895’, Kwartalnik Historyczny, No. 11, 1897, 584–90, here 585, note 2.

Majer Bałaban, Żydzi lwowscy, XVIf.

See letter from Schiper to A. Tcherikover, 5 November 1926, quoted in Leonard Prager, Galicyjsko-żydowska historia, 144.

Derzhavnyi Arkhiv L’vivs’koï oblasti (DALO), f. 26.5.2143: personnel file of Mojżesz Schorr, University of Lemberg, f. 80: Schorr’s assertion to the headmaster Dembiński that he would not take part in any political activities and would ‘completely respect the Polish character of the University of Lemberg’, 4 December 1907.

Appraisal of Schorr’s doctoral thesis by Dembiński, April 1898, DALO, f. 26.7.1674.

See laudatory review of Schorr’s work on Jewish self-government in Słowo Polskie, No. 84, 20 February 1900, 3f.

See Rafał Żebrowski (ed.), Mojżesz Schorr i jego listy do Ludwika Gumplowicza (Warsaw, 1994).

Ludwik Gumplowicz, Prawodawstwo polskie wzgledęm Żydów (Cracow, 1867), 118.

Schorr read Dubnov’s Die jüdische Geschichte: Ein geschichtsphilosophischer Versuch (Berlin, 1898). See his letter to Dubnov, 8 March 1900, YIVO archive, record group 87: Papers of Simon Dubnov, folder 1032, folio 77535.

Schorr wrote: ‘Die Hauptanregung für meine Arbeit “Organizacya” und gewissermassen den methodischen Führer, vielfach auch sachliche Grundlangen boten mir Ihre ausgezeichneten Abhandlungen im “Woschod”, in den verschiedenen Jahrgängen desselben.’ Schorr refers to the ‘Letters on Old and New Judaism’ published between 1897 and 1902, M. D.] […] Ich las mit grosser Freude Ihre geschichtlichen Skizzen in denselben, und fand mich schliesslich durch dieselben angeregt, selbst diesem sonst brachliegenden Gebiete der jüdischen Geschichte in Polen näherzutreten …’, Schorr letter to Dubnov, 3 February 1900, YIVO archive, record group 87: Papers of Simon Dubnov, folder 1032, folio 77528. I am grateful to Anke Hilbrenner for making this letter accessible to me.

Letters from Schorr to Dubnov, 3 February and 8 March 1900, YIVO archive, record group 87: Papers of Simon Dubnov, folder 1032, folios 77528 and 77535.

Simon Dubnov, ‘Pis’ma o starom i novom evreistve’, Voskhod, 1897–1902; ‘Chto takoe evreiskaia istoria? Opyt filosofskoi kharakteristiki’, Voskhod, 1893. See letters from Schorr to Dubnov, 3 February and 8 March 1900, YIVO archive, record group 87: Papers of Simon Dubnov, folder 1032, folio 77528–77535.

See letters from Schorr to Dubnov, 3 February and 8 March 1900, YIVO archive, record group 87: Papers of Simon Dubnov, folder 1032, folios 77528 and 77533. See also letter from Schorr to L. Gumplowicz, 8 March 1900, in Rafał Żebrowski (ed.), Mojżesz Schorr, 147.

Schorr planned to do so – see his letter to Dubnov, 8 March 1900, YIVO archive, record group 87: Papers of Simon Dubnov, folder 1032, folio 77532.

Mojżesz Schorr, ‘Historya Żydów w Polsce’, Pamiętnik III. Zjazdu Historyków Polskich w Krakowie, urządzonego przez Tow. Historyczne Lwowskie w dniach 4,5, i 6 czerwca 1900, Vol. 1: Referaty (Cracow, 1900), 3 pages of sekcya I (without pagination).

Schorr letter to Dubnov, 3 February 1900, YIVO archive, record group 87: Papers of Simon Dubnov, folder 1032, folio 77529.

See S. M. Dubnov, Kniga zhizni (St Petersburg, 1998), 304.

Majer Bałaban, ‘Praca mojego życia’, Księga jubileuszowa dla uczczenia 60-lecia Profesora Majera Bałabana (Warsaw, 1938), 35–40, here 38.

Mojżesz Schorr, Historya Żydów w Polsce.

Ibid.

See inaugural address of Polish Historical Society Chairman Tadeusz Wojciechowski in Pamiętnik III. Zjazdu Historyków Polskich w Krakowie, Vol. 2 (Cracow, 1901), 3–6.

Schorr, Historya Żydów w Polsce.

Inaugural address of Chairman of Polish Historical Society Tadeusz Wojciechowski, 4.

See agenda of the congress in Pamiętnik III. Zjazdu Historyków Polskich w Krakowie, Vol. 2 (Cracow, 1901), 142–46, here 144.

Ibid., 47 f.

Ibid., 48.

Letter from Schorr to Gumplowicz, 27 November 1897, in Rafał Żebrowski (ed.), Mojżesz Schorr, 101 f.

Central’nyi Derzhavnyi Istorychnyi Arkhiv Ukrainy, m. Lviv (CDIAL), f. 701.3.471: Statement by Rabbi S. Guttman, 23 March 1911 to executive committee of Jewish community in Lemberg, 24.

Emes [Majer Bałaban], ‘Szkoły ludowe fundacyi barona Hirscha w Galicyi’, Wschód, No. 25, 22 March 1901, 1–5, here 5.

Ibid.

Majer Bałaban, Historia i literatura żydowska ze szczególnem uwzględnieniem historii Żydów w Polsce, 3 vols. (Lwów, 1916–24).

Dubnov had also written a schoolbook on Jewish history. See his Kniga zhizni, 202f.

Dubnov had asked Bałaban to contribute to the encyclopedia he had initiated (Evreiskaia entsklopediia: Svod znanii o evreistve i ego kultury v proshlom i nastoiashchem (St Petersburg, 1908–14). Bałaban also wrote articles for the Encyclopaedia Judaica, edited by Jakob Klatzkin and Ismar Elbogen, Vols. 1–10 (Berlin, 1928–34).

See Frank Michael Schuster, ‘Lepiej jest wykonać w jednej części Polski całą pracę, niż w całej Polsce połowę lub wcale”. Uwagi dotyczące sprawozdania prof. dr. Majera Bałabana o wizycie w polskich gminach żydowskich w czasie I wojny światowej’, Kwartalnik Historii Żydów, No. 197, March 2001, 27–72.

According to the statistical analysis by Hugo Weczerka, ‘Die Herkunft der Studierenden des Jüdisch-Theologischen Seminars zu Breslau 1854–1938’, Zeitschrift für Ostforschung, No. 35, 1986, 88–138.

Cf. Sprawozdanie INJ 1927/28–1928/29, V. See also Schorr’s obituary, ‘Samuel Poznański 1864–1921’, Chwila, No. 1,037, 10 December 1921, 3 f., and No. 1,038, 11 December 1921, 3f.

Cf. Sprawozdanie INJ 1927/28–1928/29, XXXVIII.

Ibid., V.

Archiwum Akt Nowych w Warszawie (AAN), Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, sign. 1460, folio 121, without date (ca. 1928–29).

Sprawozdanie INJ 1927/28–1928/29, XI f.

Ibid., VIII.

Ibid., IX.

Ibid.

In the interwar period all ideological orientations of Jewish society were eager to found private schools. See Jolanta Żyndul, Państwo w państwie? Autonomia narodowo-kulturalna w Europie środkowowschodniej w XX wieku (Warsaw, 2000), 122–42.

Sprawozdanie INJ 1927/28–1928/29, XXI.

Statut Instytutu Nauk Judaistycznych (1925), in Sprawozdanie INJ 1927/28–1928/29, XLIII. See also Porządek studjów w Instytucie Nauk Judaistycznych, ibid. LI–LIV.

Ibid., XXXIX.

Ismar Elbogen, ‘Zum Begriff “Wissenschaft des Judentums”’, in Zum 60jährigen Bestehen der Hochschule für die Wissenschaft des Judentums in Berlin, zugleich 49. Bericht der Hochschule (Berlin, 1932), 33–41, here 38.

Israel M. Biderman according to his own memoirs: Majer Bałaban (cf. note 13), 77.

See Statut Instytutu Nauk Judaistycznych (1925) and Porządek studjów w Instytucie Nauk Judaistycznych, Sprawozdanie INJ 1927/28–1928/29, XLIII and LIV (§17).

The combination of Polish and Hebrew as languages of instruction had been exercised as a compromise in the Jewish gymnasium founded by a leading Zionist of Lemberg, Markus Braude, after the First World War. See Ezra Mendelsohn, Zionism in Poland: The Formative Years, 1915–1926 (New Haven/London, 1981), 196f.

See Majer Bałaban, Bibliografia historii Żydów w Polsce i w krajach ościennych za lata 1900–1930 (Warsaw, 1939), preface.

See, e.g., Israel Biderman and Majer Bałaban, 77; Maurycy Horn, ‘Majer Bałaban – wybitny historyk Żydów polskich i pedagog 1877–1942. W czterdziestolecie śmierci’, Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego (BZIH), No. 107, 1982, 3–15, esp. 10; Jacob Goldberg, ‘Majer Bałaban – der führende Historiker der polnischen Juden’, Judaica, No. 51, 1995, 3–17, esp. 14 and 17.

See Michał Szulkin, ‘Prof. Dr Majer Bałaban (w stulecie urodzin)’, BZIH, No. 101, 1977, 3–16, here 9. The title ‘profesor tytularny’ was awarded by the president of the Polish Republic for outstanding scholarly achievements. The candidate had to possess a habilitation (postdoctoral lecture qualification), and the senate and the council of professors had to approve the award unanimously (concerning Bałaban cf. AAN w Warszawie, MWRiOP, sign. 1614, personnel file of Majer Bałaban). As a ‘profesor tytularny’, Bałaban did not hold a chair of his own but he received remuneration according to the number of his lessons. In contrast with the ‘profesor honorowy’, the rank of ‘professor tytularny’ was often a passage before obtaining a chair.

Cf. Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego (Archiwum ŻIH) w Warszawie, sign. 117/ 1–64: ‘Prace magisterskie pisane do 1939 r.’, e.g. 117/ 8, Josef Bursztyn, ‘Żydzi opatowscy na przelomie XVII i XVIII w’, fn 29. Cf. the published work of Bałaban’s student Dawid Wurm, Z dziejów żydowstwa brodzkiego za czasów dawnej Rzeczypospolitej polskiej (do r. 1772) (Brody, 1935), preface by Bałaban.

Unlike Schiper, Bałaban also taught historical ancillary sciences. See Sprawozdanie INJ 1931/32, 1932/33, 1933/34 (Warsaw, 1935), XV–XVIII.

Cf. Archiwum ŻIH, ‘Prace magisterskie pisane do 1939 r.’, sign. 117/ 1–64, e.g. 117/ 51: Glejzer Hersz, Życie Żydów w Polsce w XVI i XVII wieku na podstawie responsów, bl. 25.

Cf. Marjan Fuks, Żydzi w Warszawie. Życie codzienne, wydarzenia, ludzie (Poznań, 1992), 102–05.

Israel Ostersetzer, ‘Instytut Nauk Judaistycznych w Warszawie’, Miesięcznik Żydowski, No. 1, 1931, 262–73, here 263.

Ibid.

Ibid.

Ibid., 264.

See Majer Bałaban, ‘Nauka żydowska w Polsce Odrodzonej oraz judaiści polscy za granicami Państwa’, Glos Gminy Żydowskiej. Organ Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie, No. 2, 1938, No. 10–11, 279–85.

See Michael A. Meyer, ‘Jüdische Wissenschaft und jüdische Identität’, in Julius Carlebach (ed.), Wissenschaft des Judentums. Anfänge der Judaistik in Europa (Darmstadt, 1992), 3–20.

Cf. Lucjan Dobroszycki, ‘YIVO in Interwar Poland’, in Yisrael Gutman et al (eds.), The Jews of Poland Between Two World Wars (Hanover/London, 1989), 494–518, cf. 496–500, 505. In Dobroszycki’s article the differences between YIVO and the INJ and its environment remain unclear, as does their – as Dobroszycki maintains – close co-operation. In the documents preserved about the INJ, there is no evidence of co-operation between YIVO and the INJ.

Majer Bałaban, ‘Nauka żydowska w Polsce Odrodzonej’, 282.