Neoliberal governmentality in social work practice. An example of the Polish social security system

ABSTRACT

The text contributes to the debate on power relations in social work practice and the impact of neoliberal governmentality on the professional conduct of social workers. The aim was to examine the nature of the relationship between policy shaping social work practice and power relations exercised by social workers in the changing welfare state in Poland. The perspective combining ‘governmentality’ and ‘historical-political sociology’ was engaged to answer questions of why and how in the context of dominant discourses affecting regimes of practice. Qualitative data were generated from in-depth interviews with 30 social workers and family assistants. The analysis was based on engaging theory that enabled knowledge to proliferate and there to be multi-faceted interpretations. Local patterns of neoliberal governmentality were identified: ‘suboptimization’, the role of ‘historical legacies’ taking as an example ‘catholicization’ and pastoral power, and installing ‘homo oeconomicus’ by inculcating self-discipline and personal responsibility. The question of why those forms of governmentality were introduced was also answered in terms of implementing a ‘business model’ in social work, the prevalence of ‘historical legacies’ and the Catholic church in constituting welfare state, and discursive domination of neoliberalism leading to deprofessionalization and submission of social work to market demands.

STRESZCZENIE

Tekst odnosi się do debaty poświęconej relacjom władzy w pracy socjalnej oraz wpływu neoliberalnego urządzania (governementality) na działania profesjonalne pracowników socjalnych. Celem artykułu jest zidentyfikowanie i analiza relacji między polityką kształtującą pracę socjalną oraz władzą w jaką wikłają się pracownicy socjalni w kontekście zmieniającego się państwa socjalnego. Perspektywa teoretyczna i analityczna łączy koncepcję foucaultowskiego urządzania oraz socjologię historyczno-polityczną. Ich zastosowanie wiąże się z próbą odpowiedzi na pytania dlaczego oraz jak władza urządza społeczeństwo w kontekście dominujących dyskursów kształtujących reżimy praktyk. Dane o charakterze jakościowym zostały wygenerowane na podstawie indywidualnych wywiadów pogłębionych, przeprowadzonych z 30 pracownikami socjalnymi i asystentami rodzin. Analiza została przeprowadzona w oparciu o zastosowanie teorii, co pozwoliło na wieloaspektowe interpretacje materiału badawczego oraz wygenerowanie nierozpoznanych wcześniej obszarów wiedzy w zakresie badanych zjawisk. Zidentyfikowano lokalne wzory neoliberalnego urządzania, takie jak: ‘suboptymalizacja’, rola ‘dziedzictw historycznych’ na przykładzie ‘katolicyzacji’ państwa opiekuńczego i władzy pastoralnej oraz wytwarzania ‘homo oeconomicus’ poprzez narzucanie samodyscypliny i indywidualnej odpowiedzialności odbiorcom pomocy społecznej. Dlaczego owe formy urządzania znalazły zastosowanie w ramach nowoczesnego państwa opiekuńczego? Na to pytanie można odpowiedzieć analizując adaptację ‘modelu biznesowego’ w polu pracy socjalnej, ‘dziedzictwa historyczne’ państw opiekuńczych oraz rolę kościoła katolickiego w kształtowaniu współczesnego państwa opiekuńczego a także dyskursywną dominację neoliberalizmu, prowadzącą do deprofesjonalizacji i podporzadkowania pracy socjalnej wymaganiom logiki wolnego rynku.

KEYWORDS:

• Neoliberalism
• governmentality
• social work

SŁOWA KLUCZOWE:

• Neoliberalizm
• governmentality
• praca socjalna

Disclosure statement

No potential conflict of interest was reported by the author.

Notes on contributor

Marcin Boryczko is an Assistant Professor of Social Pedagogy at the Department of Pedagogy, Faculty of Social Sciences, University of Gdańsk. He is teaching graduate and undergraduate courses in social work at University of Gdańsk and is a member of several research teams working on social work education, critical thinking in social work, safety in social work practice, neoliberal governmentality in social work and social workers’ protests.

ORCID

Marcin Boryczko http://orcid.org/0000-0002-1764-4772

Correction Statement

This article has been republished with minor changes. These changes do not impact the academic content of the article.

Additional information

Funding

This work was supported by the National Science Centre, Poland under Grant Governmentality w systemie pomocy społecznej. Studium empiryczne technologii władzy w ośrodkach pomocy społecznej [grant number 2017/01/X/HS5/01538].