Advanced search
Publication Cover
Landscape History Volume 41, 2020 - Issue 2
Journal homepage
1,315
Views
3
CrossRef citations to date
0
Altmetric
Articles

Reconstructing medieval eroded landscapes of the north-eastern Zuyder Zee (the Netherlands): a refined palaeogeographical time series of the Noordoostpolder between a.d. 1100 and 1400

Y. T. van Popta* University of Groningen, Groningen Institute of ArchaeologyCorrespondence[email protected]
,
K. M. Cohen** Utrecht University, Department of Physical Geography
,
P. C. Vos*** TNO – Geological Survey of the Netherlands
&
Th. Spek**** University of Groningen, Centre for Landscape Studies
Pages 27-56 | Published online: 13 Dec 2020

Bibliography

  • Bohncke, S. J. P., 1993. ‘Lateglacial environmental changes in the Netherlands: spatial and temporal patterns’, Quaternary Sci Rev, 12, pp. 707–18. doi: 10.1016/0277-3791(93)90008-A
  • Borger, G. J., & Kluiving, S J., 2017. ‘The Wet Heart of the Netherlands’, in Interdisciplinarity Between Humanities and Science. A festschrift in honour of prof. dr. Henk Kars, ed. S. J. Kluiving, L. Kootker & R. Hermans (Leiden), pp. 37–54.
  • Bos, I. J., 2010. ‘Distal delta-plain successions, Architecture and lithofacies of organics and lake fills in the Holocene Rhine-Meuse delta plain, The Netherlands’, unpubl Univ Utrecht Ph.D. thesis.
  • Bosch, J. H. A., Cleveringa, P., & Meijer, T., 2000. ‘The Eemian stage in the Netherlands: history, character and new research’, Netherlands J Geosci, 79, pp. 135–45. doi: 10.1017/S0016774600021673
  • Buitelaar, A. L. P., & Borger, G. J., 2015. ‘Landscape development and settlement history of the Vecht area (722–1122)’, Netherlands J Geosci, 94, pp. 375–85. doi: 10.1017/njg.2015.26
  • Buisman, J., 1995. Duizend jaar weer, wind en water in de Lage Landen. Deel 1: tot 1300 (Franeker).
  • Buisman, J., 1996. Duizend jaar weer, wind en water in de Lage Landen. Deel 2: 1300 tot 1450 (Franeker).
  • Busschers, F. S., Kasse, C., van Balen, R.T., et al., 2007. ‘Late Pleistocene evolution of the Rhine-Meuse system in the southern North Sea basin: imprints of climate change, sea-level oscillation and glacioisostacy’, Quaternary Sci Rev, 26, pp. 3216–48. doi: 10.1016/j.quascirev.2007.07.013
  • Busschers, F. S., Van Balen R. T., Cohen, K. M., et al., 2008. ‘Response of the Rhine-Meuse fluvial system to Saalian ice-sheet dynamics’, Boreas, 37, pp. 377–98. doi: 10.1111/j.1502-3885.2008.00025.x
  • Cohen, K. M., Stouthamer, E., Hoek, W. Z., & Berendsen, H. J. A., et al., 2009. Zand in Banen - Zanddieptekaarten van het Rivierengebied en het IJsseldal in de provincies Gelderland en Overijssel (Arnhem).
  • Cohen, K. M., Stouthamer, E., Pierik, H. J., & Geurts, A. H., 2012. Rhine-Meuse Delta Studies’ Digital Basemap for Delta Evolution and Palaeogeography (Utrecht).
  • Cohen, K. M., 2017. Beschrijving gebiedsindeling en legenda kaartlaag T0123: Begraven Hoofdlandschappen en Landschapszones, Deltares rep 1210450-0014) (Utrecht).
  • De Boer, P. C., & Geurts, A. J., 2002. Oude burchten in het nieuwe land. De middeleeuwse kastelen van Kuinre in de Noordoostpolder (Lelystad).
  • De Bont, C., 2008. ‘Vergeten land: ontginning, bewoning en waterbeheer in de westnederlandse veengebieden (800-1350)’, Univ Wageningan Ph. D. thesis.
  • De Haas, T., Pierik, H. J., Van der Spek, A. J. F., et al., 2017. ‘Holocene evolution of tidal systems in the Netherlands: effects of rivers, coastal boundary conditions, eco-engineering species, inherited relief and human interference’, Earth-Sci Rev, 177, pp. 139–63. doi: 10.1016/j.earscirev.2017.10.006
  • De Mulder, E. F. J., & Bosch, J. H. A., 1982. ‘Holocene stratigraphy, radiocarbon datings and paleogeography of central and northern North-Holland (the Netherlands)’, Mededelingen Rijks Geologische Dienst, 36 (3), pp. 111–60.
  • De Mulder, E. F. J., Geluk, M. C., Ritsema, I. L., & Weserhof, W. (eds), 2003. De ondergrond van Nederland (Groningen).
  • Dirkx, G. H. P., Hommel, P. W. F. M., & Vervloet, J. A. J., 1996. Kampereiland: een wereld op de grens van zout en zoet (Utrecht).
  • Edelman, T., 1974. Bijdrage tot de historische geografie van de Nederlandse kuststreek (The Hague).
  • Ente, P. J., 1973. ‘De IJsseldelta, Kamper Almanak 1973–1974, pp. 137–64.
  • Ente, P. J., Koning, J., & Koopstra, R., 1986. Flevobericht nr. 258. De bodem van Oostelijk Flevoland (Lelystad).
  • Gerrets, D. A., 2010. ‘Op de grens van land en water. Dynamiek van landschap en samenleving in Frisia gedurende de Romeinse Tijd en de Volksverhuizingstijd’, Groningen Archaeol Stud 13, Univ Groningen Ph.D. thesis (Groningen).
  • Geurts, A. J., 1991. Schokland: de historie van een weerbarstig eiland (Zutphen).
  • Geurts, A. J., 2005. Urk. De geschiedenis van een eiland (Lelystad).
  • Gotjé, W., 1993. ‘De Holocene laagveenontwikkeling in de randzone van de Nederlandse kustvlakte (Noordoostpolder)’, unpubl Univ Amsterdam Ph.D. thesis.
  • Gottschalk, M. K. E., 1971. Stormvloeden en rivieroverstromingen in Nederland. Deel 1: De periode vóór 1400 (Assen).
  • Groothedde, M., 2010. ‘De “nieuwe” IJssel. Wat vertellen de historische bronnen en archeologische vondsten’, Bijdragen en Mededelingen Gelre, 101, pp. 7–26.
  • Hoek, W. Z., 2000. ‘Abiotic landscape and vegetation patterns in the Netherlands during the Weichselian Late Glacial’, Netherlands J Geosci, 79 (4), pp. 497–509. doi: 10.1017/S0016774600021983
  • Hogestijn, J. W. H., 1992. ‘Schokland in de late middeleeuwen’, Schokland Revisited. Cultuur Historisch Jaarboek voor Flevoland, 2, pp. 95–112.
  • Jansma, E., Van Lanen, R. J., & Pierik, H. J., 2017. ‘Travelling through a river delta: a landscape-archaeological reconstruction of river development and long-distance connections in the Netherlands during the first millennium’, Medieval Settlement Res, 32, pp. 35–9.
  • Kasse, C., 2002. ‘Sandy aeolian deposits and environments and their relation to climate during the Last Glacial Maximum and Lateglacial in northwest and central Europe’, Progress in Physical Geogr, 26 (4), pp. 507–32. doi: 10.1191/0309133302pp350ra
  • Kluiving, S. J., Rappol, M., & Van der Wateren, D., 1991. ‘Till stratigraphy and ice movements in eastern Overijssel, the Netherlands’, Boreas, 20 (3), pp. 193–205. doi: 10.1111/j.1502-3885.1991.tb00150.x
  • Kok, M. S. M., 2008. ‘The homecoming of religious practice: an analysis of offering sites in the wet lowlying parts of the landscape in the Oer-IJ area (2500 BC – AD 450)’, unpubl Univ Amsterdam Ph.D. thesis.
  • Kooistra, M. J., Kooistra, L. I., Van Rijn, P., & Sass-Klaassen, U., 2006. ‘Woodlands of the past. The excavation of wetland woods at Zwolle-Stadshagen (the Netherlands): Reconstruction of the wetland wood in its environmental context’, Netherlands J Geosci, 85 (1), pp. 37–60. doi: 10.1017/S0016774600021417
  • Kosian, M. C., Van Lanen, R J., & Weerts, H J. T., 2016. Een nieuwe kaart van Nederland in 1575 (Amersfoort).
  • Koster, K., Stafleu, J., & Cohen, K. M., 2017. ‘Generic 3D interpolation of Holocene base-level rise and provision of accommodation space, developed for the Netherlands coastal plain and infilled palaeovalleys’, Basin Res, 29 (6), pp. 775–97. doi: 10.1111/bre.12202
  • Lenselink, G., & Koopstra, R., 1994. ‘Ontwikkeling in het Zuiderzeegebied; van Meer Flevo, via de Almerelagune, tot Zuiderzee’, in In de Bodem van Noord-Holland, ed. M. Rappol & C. M. Soonius (Amsterdam), pp. 129–40.
  • Makaske, B., Maas, G. J., & Van Smeerdijk, D. G., 2008. ‘The age and origin of the Gelderse IJssel’, Netherlands J Geosci, 87 (4), pp. 323–37. doi: 10.1017/S0016774600023386
  • Menke, U., Van de Laar, E., & Lenselink, G., 1998. Flevobericht nr. 415. De geologie en bodem van Zuidelijk Flevoland (Lelystad).
  • Mol., J. A., & Van Vliet, K., 1998. ‘De oudste oorkonden van het Sint-Odulfusklooster van Staveren’, Jaarboek voor Middeleeuwse Geschiedenis, 1, pp. 73–134.
  • Mol, J. A., 2011. ‘De middeleeuwse veenontginningen in Noordwest-Overijssel en Zuid-Friesland: datering en fasering’, Jaarboek voor Middeleeuwse Geschiedenis, 14, pp. 46–90.
  • Peeters, J., Busschers, F. S., Stouthamer, E., et al., 2016. ‘Sedimentary architecture and chronostratigraphy of a late Quaternary incised-valley fill: a case study of the late Middle and Late Pleistocene Rhine system in the Netherlands’, Quaternary Sci Rev, 131, pp. 211–36. doi: 10.1016/j.quascirev.2015.10.015
  • Pierik, H. J., Cohen, K. M., Vos, P. C., et al., 2017. ‘Late Holocene coastal-plain evolution of the Netherlands: the role of natural preconditions in human-induced sea ingressions’, Proc Geologists’ Assoc, 128 (2), pp. 180–97. doi: 10.1016/j.pgeola.2016.12.002
  • Pierik, H. J., 2017. ‘Past human-landscape interactions in the Netherlands: Reconstructions from sand belt to coastal-delta plain for the first millennium AD’, unpubl Univ Utrecht Ph.D. thesis.
  • Pons, L. J., & Wiggers, A. J., 1959/1960. De holocene wordingsgeschiedenis van Noord-Holland en het Zuiderzeegebied (Wageningen).
  • Pons, L. J., Jelgersma, S., Wiggers, A. J., & De Jong, J. D., 1963. ‘Evolution of The Netherlands coastal area during the Holocene’, in Verhandelingen van het Koninklijk Nederlandsch Geologisch-Mijnbouwkundig Genootschap, pp. 197–207.
  • Rensink, E., Weerts, H. J. T., Kosian, M., Feiken, H., et al., 2016. Archeologische Landschappenkaart van Nederland, Versie 2.6 (Amersfoort).
  • Roep, T. B., & Van Regteren Altena, J. F., 1988. ‘Paleotidal levels in tidal sediments (2800-3635 BP): compaction, sea level rise and human occupation (3275-2620 BP) at Bovenkarspel, NW Netherlands’, in Tide-Influenced Sedimentary Environments and Facies, ed. P. L. de Boer, A. van Gelderen & S. D. Nio (Dordrecht), pp. 215–31.
  • Schokker, J., Weerts, H. J. T., Westerhoff, W. E., et al., 2007. ‘Introduction of the Boxtel Formation and implications for the Quaternary lithostratigraphy of the Netherlands’, Netherlands J Geosci, 86 (3), pp. 197–210. doi: 10.1017/S0016774600077805
  • Spek, M., Zeiler, F. D., & Raap, E., 1996. Van de Hunnepe tot de zee; de geschiedenis van het Waterschap Salland (Kampen).
  • Tamse, C. A., 1963. ‘Bijdrage tot de economische geschiedenis van Kampen in de Middeleeuwen en de XVIe eeuw, Kamper Almanak 8, pp. 204–79.
  • Ten Anscher, T. J., 2012. ‘Leven met de Vecht: Schokland-P14 en de Noordoostpolder in het neolithicum en de bronstijd’, Univ Amsterdam Ph.D. thesis (Amsterdam).
  • Ter Wee, M. W., 1962. ‘The Saalien Glaciation in the Netherlands’, Mededelingen Rijks Geologische Stichting, 15, pp. 57–76.
  • Van Bavel, B., 2010. Manors and Markets. Economy and society in the Low Countries, 500–1600 (Oxford).
  • Van Beek, R., 2009. ‘Reliëf in Tijd en Ruimte. Interdisciplinair onderzoek naar bewoning en landschap van Oost-Nederland tussen vroege prehistorie en middeleeuwen’, Univ Wageningen Ph. D. thesis (Wageningen).
  • Van den Biggelaar, D. F. A. M., Kluiving, S. J., Van Balen, R. T., et al., 2014. ‘Storms in a lagoon: flooding history during the last 1200 years derived from geological and historical archives of Schokland (Noordoostpolder, The Netherlands)’, Netherlands J Geosci, 93, pp. 175–96. doi: 10.1017/njg.2014.14
  • Van der Hammen, T., 1951. ‘Late-Glacial flora and periglacial phenomena in the Netherlands’, unpubl Univ Leiden Ph. D. Thesis.
  • Van der Heide, G. D., 1951. ‘Archaeologisch-geologisch onderzoek in de voormalige Zuiderzee’, Grondboor & Hamer, 11.2, pp. 187–92.
  • Van der Heide, G. D., 1965. Van landijs tot polderland. Tweeduizend eeuwen Zuiderzeegebied (Amsterdam).
  • Van der Heide, G. D., & Wiggers, A. J., 1954. ‘Enkele resultaten van het geologische en archaeologische onderzoek betreffende het eiland Schokland en zijn naaste omgeving’, Langs gewonnen velden, pp. 96–113.
  • Van der Schrier, D. M., 2004. ‘Wanneer de IJssel een Rijntak werd en hoe het meer Flevo afwaterde’, Westerheem, 53, pp. 182–89.
  • Van Hezel, G., & Pol, A., 2008. Leven met water. Schokland en omgeving (Utrecht).
  • Van Huissteden, J., Vandenberghe, J., & Van Geel, B., 1986. ‘Late Pleistocene stratigraphy and fluvial history of the Dinkel Basin (Twente Eastern Netherlands)’, Eiszeitalter und Gegenwart, 36, pp. 43–59.
  • Van Popta, Y. T., 2016. ‘Taken by the sea. New analyses on the dynamic past of the maritime cultural landscape known as the former Zuiderzee (the Netherlands)’, Cambridge Archaeol Rev, 31.2, pp. 75–90.
  • Van Popta, Y. T., 2017. ‘Opgespoorde sporen van bewoning. Een archeohistorische en geografische interpretatie van het laatmiddeleeuwse landschap van de Noordoostpolder’, Tijdschrift voor Historische Geografie, 2.3, pp. 130–43.
  • Van Popta, Y. T., & Aalbersberg, G., 2016. ‘Onbekend maar niet onbemind: terpen en terponderzoek in de Noordoostpolder’, in Van Wierhuizen tot Achlum. Honderd jaar archeologisch onderzoek in terpen en wierden, ed. A. Nieuwhof (Groningen), pp. 129–40.
  • Van Popta, Y. T., & Van Holk, A. F. L., 2018. ‘Where are the shipwrecks of the Zuiderzee? A new version of the Shipwreck Database Flevoland (3.0), based on spatial and archaeohistorical research concerning wreck sites in the province of Flevoland’, Palaeohistoria, 59/60, pp. 191–228. doi: 10.21827/5beab08b4d742
  • Van Popta, Y. T., 2020. ‘When the shore becomes the sea. New maritime archaeological insights on the dynamic development of the northeastern Zuiderzee region (AD 1100–1400), the Netherlands’, unpubl Univ Groningen Ph.D. thesis.
  • Van Zijverden, W. K., 2017. ‘After the Deluge. A palaeogeographical reconstruction of Bronze Age West-Frisia (2000–800 BC)’, unpubl Univ Leiden Ph.D. thesis.
  • Vliet, E. G., 1992. ‘Schokland en Kampen’, Het Schokker Erf, 19, pp. 1–7.
  • Vos, P. C., 2008. ‘The geological development of the OerIJ area’, in The Homecoming of Religious Practice: an analysis of offering sites in the wet lowlying parts of the landscape in the OerIJ area, ed. M. S. M. Kok (Amsterdam), pp. 81–95.
  • Vos, P. C., 2015. ‘Origin of the Dutch Coastal Landscape. Long-term landscape evolution of the Netherlands during the Holocene, described and visualized in national, regional and local palaeogeographical map series, Univ Utrecht Ph.D. thesis (Utrecht).
  • Vos, P. C., & De Vries, S., 2013. 2e generatie palaeogeografische kaarten van Nederland (2nd edn) (Utrecht).
  • Vos, P. C., De Koning, J., & Van Eerden, R., 2015. ‘Landscape history of the Oer-IJ tidal system, Noord-Holland (the Netherlands)’, Netherlands J Geosci, 94 (4), pp. 295–332. doi: 10.1017/njg.2015.27
  • Vreugdenhil, V., 1999. ‘Het verdronken land van Urk’, Historisch Geografisch Tijdschrift, 17, pp. 15–24.
  • Waldus, W., ed. 2018. De opgraving en lichting van de 15e-eeuwse IJsselkogge (Utrecht).
  • Walsmit, E. H., Kloosterboer, H., Persson, N., & Ostermann, R., 2009. Spiegel van de Zuiderzee: geschiedenis en cartobibliografie van de Zuyder Zee en het Hollandse Waddengebied (Houten).
  • Westerhoff, W. E., Geluk, M. C., & De Mulder, E. F. J., 2003a. ‘Deel 2. Geschiedenis van de ondergrond’, in De ondergrond van Nederland, ed. E. F. J. De Mulder, M. C. Geluk, I. L. Ritsema, et al., pp. 119–246.
  • Westerhoff, W. E., Wong T. E., & De Mulder, E. F. J., 2003b. ‘Deel 3. Opbouw van de ondergrond’, in De ondergrond van Nederland, ed. E. F. J. De Mulder, M. C. Geluk, I. L. Ritsema, et al., pp. 247–373.
  • Wiggers, A. J., 1955. De wording van het Noordoostpoldergebied. Een onderzoek naar de physisch-geografische ontwikkeling van een sedimentair gebied (Zwolle).
  • Zagwijn, W. H., 1983. ‘Sea-level changes in the Netherlands during the Eemian’, Geologie en Mijnbouw, 62 (3), pp. 437–50.
  • Zagwijn, W. H., 1986. Geologie van Nederland, Deel 1. Nederland in het Holoceen (Haarlem).
  • Zagwijn, W. H., 1989. ‘Vegetation and climate during warmer intervals in the Late Pleistocene of western and central Europe, Quaternary Int, 3 (4), pp. 57–67. doi: 10.1016/1040-6182(89)90074-8

Related research

People also read lists articles that other readers of this article have read.

Recommended articles lists articles that we recommend and is powered by our AI driven recommendation engine.

Cited by lists all citing articles based on Crossref citations.
Articles with the Crossref icon will open in a new tab.