2,073
Views
8
CrossRef citations to date
0
Altmetric
Review

Burden of pneumococcal disease among adults in Southern Europe (Spain, Portugal, Italy, and Greece): a systematic review and meta-analysis

, , &
Pages 3670-3686 | Received 19 Feb 2021, Accepted 23 Apr 2021, Published online: 09 Jun 2021

References

  • Wang H, Naghavi M, Allen C, Barber RM, Bhutta ZA, Carter A, Casey DC, Charlson FJ, Chen AZ, Coates MM, et al. Global, regional, and national life expectancy, all-cause mortality, and cause-specific mortality for 249 causes of death, 1980–2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015. Lancet. 2016;388(10053):1459–544.
  • Paton JC, Trappetti C. Streptococcus pneumoniae capsular polysaccharide. Microbiol Spectr. 2019;7(2):2. doi:10.1128/microbiolspec.GPP3-0019-2018.
  • Ganaie F, Saad JS, McGee L, van Tonder AJ, Bentley SD, Lo SW, Gladstone RA, Turner P, Keenan JD, Breiman RF, et al. A new pneumococcal capsule type, 10D, is the 100th serotype and has a large cps fragment from an oral Streptococcus. mBio. 2020;11(3):e00937–20. doi:10.1128/mBio.00937-20.
  • Lynch JP, Zhanel GG. Streptococcus pneumoniae: epidemiology, risk factors, and strategies for prevention. Semin Respir Crit Care Med. 2009;30(2):189–209. doi:10.1055/s-0029-1202938.
  • Welte T, Torres A, Nathwani D. Clinical and economic burden of community-acquired pneumonia among adults in Europe. Thorax. 2012;67(1):71–79. doi:10.1136/thx.2009.129502.
  • Chalmers JD, Campling J, Dicker A, Woodhead M, Madhava H. A systematic review of the burden of vaccine preventable pneumococcal disease in UK adults. BMC Pulm Med. 2016;16(1):77. doi:10.1186/s12890-016-0242-0.
  • Navarro-Torné A, Dias JG, Quinten C, Hruba F, Busana MC, Lopalco PL, Gauci AJA, Pastore-Celentano L. European enhanced surveillance of invasive pneumococcal disease in 2010: data from 26 European countries in the post-heptavalent conjugate vaccine era. Vaccine. 2014;32(29):3644–50. doi:10.1016/j.vaccine.2014.04.066.
  • Rozenbaum MH, Pechlivanoglou P, van der Werf TS, Lo-Ten-Foe JR, Postma MJ, Hak E. The role of Streptococcus pneumoniae in community-acquired pneumonia among adults in Europe: a meta-analysis. Eur J Clin Microbiol Infect Dis. 2013;32(3):305–16. doi:10.1007/s10096-012-1778-4.
  • Bonten MJM, Huijts SM, Bolkenbaas M, Webber C, Patterson S, Gault S, Van Werkhoven CH, Van Deursen AMM, Sanders EAM, Verheij TJM, et al. Polysaccharide conjugate vaccine against pneumococcal pneumonia in adults. N Engl J Med. 2015;372(12):1114–25. doi:10.1056/NEJMoa1408544.
  • McLaughlin JM, Jiang Q, Isturiz RE, Sings HL, Swerdlow DL, Gessner BD, Carrico RM, Peyrani P, Wiemken TL, Mattingly WA, et al. Effectiveness of 13-valent pneumococcal conjugate vaccine against hospitalization for community-acquired pneumonia in older US adults: a test-negative design. Clin Infect Dis. 2018;67(10):1498–506. doi:10.1093/cid/ciy312.
  • Bonnave C, Mertens D, Peetermans W, Cobbaert K, Ghesquiere B, Deschodt M, Flamaing J. Adult vaccination for pneumococcal disease: a comparison of the national guidelines in Europe. Eur J Clin Microbiol Infect Dis. 2019;38(4):785–91. doi:10.1007/s10096-019-03485-3.
  • Greek Ministry of Health. Greek national immunization program for adults 2018–2019. 2020. [accessed 2020 Sept 14]. https://www.moh.gov.gr/articles/health/dieythynsh-dhmosias-ygieinhs/emboliasmoi/ethniko-programma-emboliasmwn-epe-enhlikwn/6356-ethniko-programma-emboliasmwn-epe-enhlikwn-2018-2019.
  • Ministry of Health Consumer Affairs and Social Welfare. Vaccination schedules in the Autonomous Communities in Spain. 2020 [accessed 2020 Sept 14]. https://www.mscbs.gob.es/profesionales/saludPublica/prevPromocion/vacunaciones/Calendario_CCAA.htm.
  • Italian Ministry of Health. National immunization plan 2017–2019. 2017 [accessed 2020 Sept 16]. http://www.salute.gov.it/imgs/C_17_pubblicazioni_2571_allegato.pdf.
  • Bertsias A, Tsiligianni IG, Duijker G, Siafakas N, Lionis C. Studying the burden of community-acquired pneumonia in adults aged ≥50 years in primary health care: an observational study in rural Crete, Greece. NPJ Prim Care Respir Med. 2014;24(1):14017. doi:10.1038/npjpcrm.2014.17.
  • Càmara J, Marimón JM, Cercenado E, Larrosa N, Quesada MD, Fontanals D, Cubero M, Pérez-Trallero E, Fenoll A, Liñares J, et al. Decrease of invasive pneumococcal disease (IPD) in adults after introduction of pneumococcal 13-valent conjugate vaccine in Spain. PLoS One. 2017;12(4):e0175224. doi:10.1371/journal.pone.0175224.
  • Liberati A, Altman DG, Tetzlaff J, Mulrow C, Gøtzsche PC, Ioannidis JPA, Clarke M, Devereaux PJ, Kleijnen J, Moher D, et al. The PRISMA statement for reporting systematic reviews and meta-analyses of studies that evaluate health care interventions: explanation and elaboration. PLoS Med. 2009;6(7):e1000100. doi:10.1371/journal.pmed.1000100.
  • Munn Z, Moola S, Lisy K, Riitano D, Tufanaru C. Methodological guidance for systematic reviews of observational epidemiological studies reporting prevalence and cumulative incidence data. Int J Evid Based Healthc. 2015;13(3):147–53. doi:10.1097/XEB.0000000000000054.
  • World Health Organization. WHO. Proposed working definition of an older person in Africa for the MDS Project. 2002 [accessed 2020 Aug 3]. https://www.who.int/healthinfo/survey/ageingdefnolder/en/.
  • Joanna Briggs Institute. Critical appraisal checklist for prevalence studies. 2017 [accessed 2020 Aug 3]. https://jbi.global/critical-appraisal-tools.
  • Barendregt JJ, Doi SA, Lee YY, Norman RE, Vos T, Vos T. Meta-analysis of prevalence. J Epidemiol Community Health. 2013;67:974–78.
  • Abdallah Kassab N, Saiz Sánchez-Buitrago M, Pérez Jaén A, Castellanos González M, Ruiz-Giardín J Bacteriemias en pacientes adultos que acuden a urgencias, estudio descriptivo años 2012–2013. Universidad Rey Juan Carlos; 2014 [accessed 2020 May 21]. https://eciencia.urjc.es/handle/10115/13140.
  • Adamuz Tomás J, Viasus D, Campreciós Rodríguez P, Cañavate Jurado O, Jiménez Martínez E, Isla Pera MP, García-vidal C, Carratalà J. A prospective cohort study of healthcare visits and rehospitalizations after hospital discharge in community-acquired pneumonia. Respirology. 2011;16(7):1119–26. doi:10.1111/j.1440-1843.2011.02017.x.
  • Aguilar-Guisado M, Jiménez-Jambrina M, Espigado I, Rovira M, Martino R, Oriol A, Borrell N, Ruiz I, Martín-Dávila P, de la Cámara R, et al. Pneumonia in allogeneic stem cell transplantation recipients: a multicenter prospective study: pneumonia in allogeneic HSCT recipients. Clin Transplant. 2011;25(6):E629–E38. doi:10.1111/j.1399-0012.2011.01495.x.
  • Almirall J, Morat I, Riera F, Verdaguer A, Priu R, Coll P, Vidal J, Murgui L, Valls F, Catalan F, et al. Incidence of community-acquired pneumonia and Chlamydia pneumoniae infection: a prospective multicentre study. Eur Respir J. 1993;6(1):14–18.
  • Almirall J, Bolibar I, Vidal J, Sauca G, Coll P, Niklasson B, Bartolome M, Balanzo X. Epidemiology of community-acquired pneumonia in adults: a population-based study. Eur Respir J. 2000;15(4):757–63. doi:10.1034/j.1399-3003.2000.15d21.x.
  • Almirall J, Boixeda R, Bolíbar I, Bassa J, Sauca G, Vidal J, Serra-Prat M, Balanzó X. Differences in the etiology of community-acquired pneumonia according to site of care: a population-based study. Respir Med. 2007;101(10):2168–75. doi:10.1016/j.rmed.2007.05.007.
  • Almirall J, Rofes L, Serra-Prat M, Icart R, Palomera E, Arreola V, Clavé P. Oropharyngeal dysphagia is a risk factor for community-acquired pneumonia in the elderly. Eur Respir J. 2013;41(4):923–28. doi:10.1183/09031936.00019012.
  • Álvarez Rodríguez V. Manejo en urgencias de las neumonías adquiridas en la comunidad que requieren ingreso hospitalario. Madrid (Spain): Universidad Complutense de Madrid; 2008.
  • Álvarez-Lerma F, Palomar M, Martínez-Pellús A, Álvarez-Sánchez B, Pérez-Ortiz E, Jordá R. Aetiology and diagnostic techniques in intensive care-acquired pneumonia: a Spanish multi-centre study. Clin Intensive Care. 1997;8(4):7. doi:10.3109/tcic.8.4.164.170.
  • Amodio E, Costantino C, Boccalini S, Tramuto F, Maida CM, Vitale F. Estimating the burden of hospitalization for pneumococcal pneumonia in a general population aged 50 years or older and implications for vaccination strategies. Hum Vaccin Immunother. 2014;10(5):1337–42. doi:10.4161/hv.27947.
  • Ardanuy C, Tubau F, Pallares R, Calatayud L, Domínguez María A, Rolo D, Grau I, Martín R, Liñares J. Epidemiology of invasive pneumococcal disease among adult patients in Barcelona before and after pediatric 7‐valent pneumococcal conjugate vaccine introduction, 1997–2007. Clin Infect Dis. 2009;48(1):57–64. doi:10.1086/594125.
  • Arencibia Jiménez M, Navarro Gracia JF, Delgado de los Reyes JA, Pérez Torregrosa G, López Parra D, López García P. Missed opportunities in antipneumococcal vaccination. Can something more be done for prevention? Arch Bronchoneumol 2014;50:93–98.
  • Artiles F, Horcajada I, Cañas AM, Álamo I, Bordes A, González A, Santana M, Lafarga B. Aspectos epidemiológicos de la enfermedad neumocócica invasiva antes y después del uso de la vacuna neumocócica conjugada en Gran Canaria. Enferm Infecc Microbiol Clin. 2009;27(1):14–21. doi:10.1016/j.eimc.2008.03.001.
  • Balaguer Rosello A, Bataller L, Lorenzo I, Jarque I, Salavert M, González E, Piñana JL, Sevilla T, Montesinos P, Iacoboni G, et al. Infections of the central nervous system after unrelated donor umbilical cord blood transplantation or human leukocyte antigen–matched sibling transplantation. Biol Blood Marrow Transplant. 2017;23(1):134–39. doi:10.1016/j.bbmt.2016.10.005.
  • Baldo V, Cocchio S, Gallo T, Furlan P, Clagnan E, Zotto SD, Saia M, Bertoncello C, Buja A, Baldovin T, et al. Impact of pneumococcal conjugate vaccination: a retrospective study of hospitalization for pneumonia in North-East Italy. J Prev Med Hyg. 2016;57(2):E61–E8.
  • Baldovin T, Russo F, Lazzari R, Bertoncello C, Furlan P, Cocchio S, Baldo V. Surveillance of invasive pneumococcal diseases in Veneto region, Italy. Pneumonia. 2014;3:154.
  • Baldovin T, Lazzari R, Russo F, Bertoncello C, Buja A, Furlan P, Cocchio S, Palù G, Baldo V. A surveillance system of invasive pneumococcal disease in North-Eastern Italy. Ann Ig. 2016;28(1):15–24. doi:10.7416/ai.2016.2081.
  • Bartoletti M. End-stage liver disease: the hidden immunosuppressive condition. From an epidemiological update to therapeutic management models. Bologna (Italy): University of Bologna; 2018.
  • Bello S, Mincholé E, Fandos S, Lasierra AB, Ruiz MA, Simon AL, Panadero C, Lapresta C, Menendez R, Torres A, et al. Inflammatory response in mixed viral-bacterial community-acquired pneumonia. BMC Pulm Med. 2014;14(1):123. doi:10.1186/1471-2466-14-123.
  • Bermejo-Martin JF, Cilloniz C, Mendez R, Almansa R, Gabarrus A, Ceccato A, Torres A, Menendez R. Lymphopenic community acquired pneumonia (l-CAP), an immunological phenotype associated with higher risk of mortality. EBioMedicine. 2017;24:231–36. doi:10.1016/j.ebiom.2017.09.023.
  • Boschini A, Smacchia C, Di Fine M, Schiesari A, Ballarini P, Arlotti M, Gabrielli C, Castellani G, Genova M, Pantani P, et al. Community-acquired pneumonia in a cohort of former injection drug users with and without human immunodeficiency virus infection: incidence, etiologies, and clinical aspects. Clin Infect Dis. 1996;23(1):107–13. doi:10.1093/clinids/23.1.107.
  • Bouza E, Pintado V, Rivera S, Blázquez R, Muñoz P, Cercenado E, Loza E, Rodríguez-Créixems M, Moreno S. Nosocomial bloodstream infections caused by Streptococcus pneumoniae. Clin Microbiol Infect. 2005;11(11):919–24. doi:10.1111/j.1469-0691.2005.01260.x.
  • Bouza E, Arenas C, Cercenado E, Cuevas O, Vicioso D, Fenoll A. Microbiologic workload and clinical significance of Streptococcus pneumoniae isolated during one week in spain. Microbial Drug Resist. 2007;13(1):52–61. doi:10.1089/mdr.2006.9997.
  • Bruschini L, Fortunato S, Tascini C, Ciabotti A, Leonildi A, Bini B, Giuliano S, Abbruzzese A, Berrettini S, Menichetti F, et al. Otogenic meningitis: a comparison of diagnostic performance of surgery and radiology. Open Forum Infect Dis. 2017;4(2):1–7. doi:10.1093/ofid/ofx069.
  • Burgos J, Lujan M, Falco V, Sanchez A, Puig M, Borrego A, Fontanals D, Planes AM, Pahissa A, Rello J, et al. The spectrum of pneumococcal empyema in adults in the early 21st century. Clin Infect Dis. 2011;53(3):254–61. doi:10.1093/cid/cir354.
  • Burgos J, Falcó V, Borrego A, Sordé R, Larrosa MN, Martinez X, Planes AM, Sánchez A, Palomar M, Rello J, et al. Impact of the emergence of non-vaccine pneumococcal serotypes on the clinical presentation and outcome of adults with invasive pneumococcal pneumonia. Clin Microbiol Infect. 2013;19(4):385–91. doi:10.1111/j.1469-0691.2012.03895.x.
  • Pallares R, Viladrich PF, Liñares J, Cabellos C, Gudiol F. Impact of antibiotic resistance on chemotherapy for pneumococcal infections. Microb Drug Resist. 1998;4(4):339–47. doi:10.1089/mdr.1998.4.339.
  • Camon S, Quiros C, Saubi N, Moreno A, Marcos MA, Eto Y, Rofael S, Monclus E, Brown J, McHugh TD, et al. Full blood count values as a predictor of poor outcome of pneumonia among HIV-infected patients. BMC Infect Dis. 2018;18(1):189. doi:10.1186/s12879-018-3090-0.
  • Capdevila O, Pallares R, Grau I, Tubau F, Liñares J, Ariza J, Gudiol F. Pneumococcal peritonitis in adult patients: report of 64 cases with special reference to emergence of antibiotic resistance. Arch Intern Med. 2001;161(14):1742. doi:10.1001/archinte.161.14.1742.
  • Carabaña S, Pilar M. Presentación clínica, etiología y pronóstico de la bacteriemia extrahospitalaria (1998–2011). Madrid (Spain): Autonomous University of Madrid; 2015.
  • Cardoso TC, Lopes LM, Carneiro AH. A case-control study on risk factors for early-onset respiratory tract infection in patients admitted in ICU. BMC Pulm Med. 2007;7(1):12. doi:10.1186/1471-2466-7-12.
  • de Carlo A, Roda R, Rossi MR, Ceruti S, Ghinelli F, Libanore M. Attuali aspetti epidemiologici e clinici delle meningiti in un’area del Nord-Italia. Infez Med. 2000;3:167–72.
  • Caro Orozco S. Elaboración de un modelo de predicción de bacteriemia en pacientes con neumonia comunitaria [ Ph.D. Thesis]. Leida (Spain): University of Lleida; 2012.
  • Carratalà J, Mykietiuk A, Fernández-Sabé N, Suárez C, Dorca J, Verdaguer R, Manresa F, Gudiol F. Health care–associated pneumonia requiring hospital admission: epidemiology, antibiotic therapy, and clinical outcomes. Arch Intern Med. 2007;167(13):1393. doi:10.1001/archinte.167.13.1393.
  • Nuvials Casals X. Infecciones respiratorias relacionadas con la ventilación mecánica. Impacto en el uso de antimicrobianos. Barcelona (Spain): Autonomous University of Barcelona; 2015.
  • Cascini S, Agabiti N, Incalzi RA, Pinnarelli L, Mayer F, Arcà M, Fusco D, Davoli M. Pneumonia burden in elderly patients: a classification algorithm using administrative data. BMC Infect Dis. 2013;13(1):559. doi:10.1186/1471-2334-13-559.
  • Cazzadori A, Perri GD, Vento S, Bonora S, Fendt D, Rossi M, Lanzafame M, Mirandola F, Concia E. Aetiology of pneumonia following isolated closed head injury. Respir Med. 1997;91(4):193–99. doi:10.1016/S0954-6111(97)90038-X.
  • Ceccato A, Torres A, Cilloniz C, Amaro R, Gabarrus A, Polverino E, Prina E, Garcia-Vidal C, Muñoz-Conejero E, Mendez C, et al. Invasive disease vs urinary antigen-confirmed pneumococcal community-acquired pneumonia. Chest. 2017;151(6):1311–19. doi:10.1016/j.chest.2017.01.005.
  • Ceccato A, Cilloniz C, Martin-Loeches I, Ranzani OT, Gabarrus A, Bueno L, Garcia-Vidal C, Ferrer M, Niederman MS, Torres A, et al. Effect of combined β-lactam/macrolide therapy on mortality according to the microbial etiology and inflammatory status of patients with community-acquired pneumonia. Chest. 2019;155(4):795–804. doi:10.1016/j.chest.2018.11.006.
  • Ceccato A, Panagiotarakou M, Ranzani OT, Martin-Fernandez M, Almansa-Mora R, Gabarrus A, Bueno L, Cilloniz C, Liapikou A, Ferrer M, et al. Lymphocytopenia as a predictor of mortality in patients with ICU-acquired pneumonia. J Clin Med. 2019;8(6):843. doi:10.3390/jcm8060843.
  • Chiappini E, Inturrisi F, Orlandini E, de Martino M, de Waure C. Hospitalization rates and outcome of invasive bacterial vaccine-preventable diseases in Tuscany: a historical cohort study of the 2000–2016 period. BMC Infect Dis. 2018;18(1):396. doi:10.1186/s12879-018-3316-1.
  • Chiner E, Llombart M, Valls J, Pastor E, Sancho-Chust JN, Andreu AL, Sánchez-de-la-torre M, Barbé F. Association between obstructive sleep apnea and community-acquired pneumonia. PLoS One. 2016;11(4):e0152749. doi:10.1371/journal.pone.0152749.
  • Cilloniz C, Ewig S, Polverino E, Marcos MA, Esquinas C, Gabarrus A, Mensa J, Torres A. Microbial aetiology of community-acquired pneumonia and its relation to severity. Thorax. 2011;66(4):340–46. doi:10.1136/thx.2010.143982.
  • Cilloniz C, Torres A, Polverino E, Gabarrus A, Amaro R, Moreno E, Villegas S, Ortega M, Mensa J, Marcos MA, et al. Community-acquired lung respiratory infections in HIV-infected patients: microbial aetiology and outcome. Eur Respir J. 2014;43(6):1698–708. doi:10.1183/09031936.00155813.
  • Cilloniz C, Albert RK, Liapikou A, Gabarrus A, Rangel E, Bello S, Marco F, Mensa J, Torres A. The effect of macrolide resistance on the presentation and outcome of patients hospitalized for Streptococcus pneumoniae Pneumonia. Am J Respir Crit Care Med. 2015;191(11):1265–72. doi:10.1164/rccm.201502-0212OC.
  • Cilloniz C, Ewig S, Gabarrus A, Ferrer M, Puig de la Bella Casa J, Mensa J, Torres A. Seasonality of pathogens causing community-acquired pneumonia: seasonality of pathogens in CAP. Respirology. 2017;22(4):778–85. doi:10.1111/resp.12978.
  • Cilloniz C, Ferrer M, Liapikou A, Garcia-Vidal C, Gabarrus A, Ceccato A, Puig de la Bellacasa J, Blasi F, Torres A. Acute respiratory distress syndrome in mechanically ventilated patients with community-acquired pneumonia. Eur Respir J. 2018;51(3):1702215. doi:10.1183/13993003.02215-2017.
  • Cillóniz C, Ewig S, Ferrer M, Polverino E, Gabarrús A, Puig de la Bellacasa J, Mensa J, Torres A. Community-acquired polymicrobial pneumonia in the intensive care unit: aetiology and prognosis. Critical Care. 2011;15(5):R209. doi:10.1186/cc10444.
  • Cillóniz C, Ewig S, Polverino E, Muñoz-Almagro C, Marco F, Gabarrús A, Menéndez R, Mensa J, Torres A. Pulmonary complications of pneumococcal community-acquired pneumonia: incidence, predictors, and outcomes. Clin Microbiol Infect. 2012;18(11):1134–42. doi:10.1111/j.1469-0691.2011.03692.x.
  • Cillóniz C, Ewig S, Menéndez R, Ferrer M, Polverino E, Reyes S, Gabarrús A, Marcos MA, Cordoba J, Mensa J, et al. Bacterial co-infection with H1N1 infection in patients admitted with community acquired pneumonia. J Infect. 2012;65(3):223–30. doi:10.1016/j.jinf.2012.04.009.
  • Cillóniz C, Gabarrús A, Almirall J, Amaro R, Rinaudo M, Travierso C, Niederman M, Torres A. Bacteraemia in outpatients with community-acquired pneumonia. Eur Respir J. 2016;47(2):654–57. doi:10.1183/13993003.01308-2015.
  • Cillóniz C, Ceccato A, de la Calle C, Gabarrús A, Garcia-Vidal C, Almela M, Soriano A, Martinez JA, Marco F, Vila J, et al. Time to blood culture positivity as a predictor of clinical outcomes and severity in adults with bacteremic pneumococcal pneumonia. PLoS One. 2017;12(8):e0182436. doi:10.1371/journal.pone.0182436.
  • Cillóniz C, Liapikou A, Martin-Loeches I, García-Vidal C, Gabarrús A, Ceccato A, Magdaleno D, Mensa J, Marco F, Torres A, et al. Twenty-year trend in mortality among hospitalized patients with pneumococcal community-acquired pneumonia. PLoS One. 2018;13(7):e0200504. doi:10.1371/journal.pone.0200504.
  • Ciruela P, Martínez A, Izquierdo C, Hernández S, Broner S, Muñoz-Almagro C, Domínguez À, Of Catalonia Study Group TMRS. Epidemiology of vaccine-preventable invasive diseases in Catalonia in the era of conjugate vaccines. Hum Vaccin Immunother. 2013;9(3):681–91. doi:10.4161/hv.23266.
  • Ciruela P, Broner S, Izquierdo C, Hernández S, Muñoz-Almagro C, Pallarés R, Jané M, Domínguez A. Invasive pneumococcal disease rates linked to meteorological factors and respiratory virus circulation (Catalonia, 2006–2012). BMC Public Health. 2016;16(1):400. doi:10.1186/s12889-016-3061-6.
  • Ciruela P, Izquierdo C, Broner S, Muñoz-Almagro C, Hernández S, Ardanuy C, Pallarés R, Domínguez A, Jané M, Esteva C, et al. The changing epidemiology of invasive pneumococcal disease after PCV13 vaccination in a country with intermediate vaccination coverage. Vaccine. 2018;36(50):7744–52. doi:10.1016/j.vaccine.2018.05.026.
  • Ciruela P, Broner S, Izquierdo C, Pallarés R, Muñoz-Almagro C, Hernández S, Grau I, Domínguez A, Jané M, Ciruela P, et al. Indirect effects of paediatric conjugate vaccines on invasive pneumococcal disease in older adults. Int J Infect Dis. 2019;86:122–30. doi:10.1016/j.ijid.2019.06.030.
  • Cisneros JM, Munoz P, Torre‐Cisneros J, Gurgui M, Rodriguez‐Hernandez MJ, Aguado JM, Echaniz A. Pneumonia after heart transplantation: a multiinstitutional study. Clin Infect Dis. 1998;27(2):324–31. doi:10.1086/514649.
  • Cisterna R, Cabezas V, Gómez E, Busto C, Atutxa I, Ezpeleta C. Community-acquired bacteremia. Rev Esp Quimioter. 2001;14:369–82.
  • Cobo Martínez F, Manchado Mañas P. Bacteriemia nosocomial: epidemiología y situación actual de resistencias a antimicrobianos. Rev Clin Esp. 2005;205(3):108–12. doi:10.1157/13072966.
  • Comes Castellano AM, Rodrigo JAL, Alonso AP, Pastor E, Sanz Valero M. Incidencia de las neumonías neumocócicas en el ámbito hospitalario en la comunidad valenciana durante el período 1995–2001. Rev Esp Salud Publica. 2004;78(4):9. doi:10.1590/S1135-57272004000400009.
  • Cosentini R, Blasi F, Raccanelli R, Rossi S, Arosio C, Tarsia P, Randazzo A, Allegro L. Severe Community-Acquired Pneumonia: a Possible Role for Chlamydia pneumoniae. Respiration. 1996;63(2):61–65. doi:10.1159/000196519.
  • Crisafulli E, Menéndez R, Huerta A, Martinez R, Montull B, Clini E, Torres A. Systemic inflammatory pattern of patients with community-acquired pneumonia with and without COPD. Chest. 2013;143(4):1009–17. doi:10.1378/chest.12-1684.
  • Cuomo G, Brancaccio G, Stornaiuolo G, Manno D, Gaeta GL, Mussini C, Puoti M, Gaeta GB. Bacterial pneumonia in patients with liver cirrhosis, with or without HIV co-infection: a possible definition of antibiotic prophylaxis associated pneumonia (APAP). Infect Dis. 2018;50(2):125–32. doi:10.1080/23744235.2017.1367414.
  • Curran A, Falcó V, Crespo M, Martinez X, Ribera E, Villar del Saz S, Imaz A, Coma E, Ferrer A, Pahissa A, et al. Bacterial pneumonia in HIV-infected patients: use of the pneumonia severity index and impact of current management on incidence, aetiology and outcome. HIV Med. 2008;9(8):609–15. doi:10.1111/j.1468-1293.2008.00603.x.
  • Dambrava PG, Torres A, Valles X, Mensa J, Marcos MA, Penarroja G, Camps M, Estruch R, Sanchez M, Menendez R, et al. Adherence to guidelines‘ empirical antibiotic recommendations and community-acquired pneumonia outcome. Eur Respir J. 2008;32(4):892–901. doi:10.1183/09031936.00163407.
  • Dancona F, Salmaso S, Barale A, Boccia D, Lopalco PL, Rizzo C, Monaco M, Massari M, Demicheli V, Pantosti A, et al. Incidence of vaccine preventable pneumococcal invasive infections and blood culture practices in Italy. Vaccine. 2005;23(19):2494–500. doi:10.1016/j.vaccine.2004.10.037.
  • Dancona F, Caporali MG, Manso MD, Giambi C, Camilli R, D’Ambrosio F, Del Grosso M, Iannazzo S, Rizzuto E, Pantosti A. Invasive pneumococcal disease in children and adults in seven Italian regions after the introduction of the conjugate vaccine, 2008–2014. Epidemiol Prev. 2015;5.
  • de Egea V, Muñoz P, Valerio M, de Alarcón A, Lepe JA, Miró JM, Gálvez-Acebal J, García-Pavía P, Navas E, Goenaga MA, et al. Characteristics and outcome of Streptococcus pneumoniae endocarditis in the XXI century: a systematic review of 111 cases (2000–2013). Medicine. 2015;94(39):e1562. doi:10.1097/MD.0000000000001562.
  • de Oliveira MJMN. Vigilância de infecções associadas aos cuidados de saúde e importância do consumo de anti-microbianos em cuidados intensivos. Lisboa (Portugal): University of Lisboa; 2009.
  • de Roux A. Mixed community-acquired pneumonia in hospitalised patients. Eur Respir J. 2006;27(4):795–800. doi:10.1183/09031936.06.00058605.
  • de Roux A, Cavalcanti M, Marcos MA, Garcia E, Ewig S, Mensa J, Torres A. Impact of alcohol abuse in the etiology and severity of community-acquired pneumonia. Chest. 2006;129(5):1219–25. doi:10.1378/chest.129.5.1219.
  • de Sousa Carlos IS. Demora média no tratamento da pneumonia adquirida na comunidade. Estudo sobre os hospitais públicos portugueses entre 2009 e 2011. Lisboa (Portugal): Escola Nacional de Saúde Pública; 2013.
  • Díaz-Ravetllat V, Ferrer M, Gimferrer-Garolera JM, Molins L, Torres A. Risk factors of postoperative nosocomial pneumonia after resection of bronchogenic carcinoma. Respir Med. 2012;106(10):1463–71. doi:10.1016/j.rmed.2012.07.008.
  • Dimakou K, Triantafillidou C, Toumbis M, Tsikritsaki K, Malagari K, Bakakos P. Non CF-bronchiectasis: aetiologic approach, clinical, radiological, microbiological and functional profile in 277 patients. Respir Med. 2016;116:1–7. doi:10.1016/j.rmed.2016.05.001.
  • Domingo P, Suarez-Lozano I, Torres F, Pomar V, Ribera E, Galindo MJ, Cosin J, Garcia-Alcalde ML, Vidal F, Lopez-Aldeguer J, et al. Bacterial meningitis in HIV-1-infected patients in the era of highly active antiretroviral therapy. J Acquir Immune Defic Syndr. 2009;51(5):582–87. doi:10.1097/QAI.0b013e3181adcb01.
  • Domingo P, Pomar V, de Benito N, Coll P. The spectrum of acute bacterial meningitis in elderly patients. BMC Infect Dis. 2013;13(1):108. doi:10.1186/1471-2334-13-108.
  • Domingo P, Pomar V, Benito N, Coll P. The changing pattern of bacterial meningitis in adult patients at a large tertiary university hospital in Barcelona, Spain (1982–2010). J Infect. 2013;66(2):147–54. doi:10.1016/j.jinf.2012.10.030.
  • Dominguez A. The epidemiology of invasive Streptococcus pneumoniae disease in Catalonia (Spain). A hospital-based study. Vaccine 2002;20(23–24):2989–94. doi:10.1016/S0264-410X(02)00222-0.
  • Esperatti M, Ferrer M, Theessen A, Liapikou A, Valencia M, Saucedo LM, Zavala E, Welte T, Torres A. Nosocomial pneumonia in the intensive care unit acquired by mechanically ventilated versus nonventilated patients. Am J Respir Crit Care Med. 2010;182(12):1533–39. doi:10.1164/rccm.201001-0094OC.
  • Cabezón Estévanez I. Uso de la procalcitonina como marcador pronóstico en la neumonía adquirida en la comunidad. Madrid: Complutense University of Madrid (Spain); 2014.
  • Ewig S, Torres A, El-Ebiary M, Fàbregas N, Hernández C, González J, Nicolás J, Soto L. Bacterial colonization patterns in mechanically ventilated patients with traumatic and medical head injury: incidence, risk factors, and association with ventilator-associated pneumonia. Am J Respir Crit Care Med. 1999;159(1):188–98. doi:10.1164/ajrccm.159.1.9803097.
  • Falcón Vega MS. Epidemiología y sensibilidad antibiótica de Streptococcus pneumoniae en muestras invasivas en el HCU “Lozano Blesa” de Zaragoza (2013–2016). Zaragoza (Spain): University of Zaragoza; 2017.
  • Falcone M, Russo A, Giannella M, Cangemi R, Scarpellini MG, Bertazzoni G, Alarcón JM, Taliani G, Palange P, Farcomeni A, et al. Individualizing risk of multidrug-resistant pathogens in community-onset pneumonia. PLoS One. 2015;10(4):e0119528. doi:10.1371/journal.pone.0119528.
  • Falcone M, Tiseo G, Russo A, Giordo L, Manzini E, Bertazzoni G, Palange P, Taliani G, Cangemi R, Farcomeni A, et al. Hospitalization for pneumonia is associated with decreased 1-year survival in patients with type 2 diabetes: results from a prospective cohort study. Medicine. 2016;95(5):e2531. doi:10.1097/MD.0000000000002531.
  • Falguera M, Sacristán O, Nogués A, Ruiz-González A, García M, Manonelles A, Rubio-Caballero M. Nonsevere community-acquired pneumonia: correlation between cause and severity or comorbidity. Arch Intern Med. 2001;161(15):1866. doi:10.1001/archinte.161.15.1866.
  • Falguera M, Ruiz-Gonzalez A, Schoenenberger JA, Touzon C, Gazquez I, Galindo C, Porcel JM. Prospective, randomised study to compare empirical treatment versus targeted treatment on the basis of the urine antigen results in hospitalised patients with community-acquired pneumonia. Thorax. 2010;65(2):101–06. doi:10.1136/thx.2009.118588.
  • Faustini A, Fabrizi E, Sangalli M, Bordi E, Cipriani P, Fiscarelli E, Perucci C. Role of laboratories in population-based surveillance of invasive diseases in Lazio, Italy, 1998–2000. Eur J Clin Microbiol Infect Dis. 2002;21(11):824–26. doi:10.1007/s10096-002-0830-1.
  • Fenoll A, Granizo JJ, Aguilar L, Gimenez MJ, Aragoneses-Fenoll L, Hanquet G, Casal J, Tarrago D. Temporal trends of invasive Streptococcus pneumoniae serotypes and antimicrobial resistance patterns in Spain from 1979 to 2007. J Clin Microbiol. 2009;47(4):1012–20. doi:10.1128/JCM.01454-08.
  • Fernández-Sabé N, Carratalà J, Rosón B, Dorca J, Verdaguer R, Manresa F, Gudiol F. Community-acquired pneumonia in very elderly patients: causative organisms, clinical characteristics, and outcomes. Medicine. 2003;82(3):159–69. doi:10.1097/01.md.0000076005.64510.87.
  • Fernández-Serrano S, Dorca J, Garcia-Vidal C, Fernández-Sabé N, Carratalà J, Fernández-Agüera A, Corominas M, Padrones S, Gudiol F, Manresa F, et al. Effect of corticosteroids on the clinical course of community-acquired pneumonia: a randomized controlled trial. Critical Care. 2011;15(2):R96. doi:10.1186/cc10103.
  • Fernández-Serrano S, Dorca J, Coromines M, Carratalà J, Gudiol F, Manresa F. Molecular inflammatory responses measured in blood of patients with severe community-acquired pneumonia. Clin Diagn Lab Immunol. 2003;10(5):813–20. doi:10.1128/CDLI.10.5.813-820.2003.
  • Fernández Guerrero ML, Ramos JM, Marrero J, Cuenca M, Fernández Roblas R, Górgolas MD. Bacteremic pneumococcal infections in immunocompromised patients without AIDS: the impact of β-lactam resistance on mortality. Int J Infect Dis. 2003;7(1):46–52. doi:10.1016/S1201-9712(03)90042-7.
  • Ferré C, Llopis Roca F, Jacob J, Juan i Pastor A, Palom X, Bardés I, Salazar Soler A. Evaluación de la uitilidad de la tinción de Gram del esputo para el manejo de la neumonía en urgencias. Emergencias. 2011;23:108–11.
  • Nogueira Ferreira LM. Características das infecções respiratórias em idosos internados. Coimbra (Portugal): University of Coimbra; 2010.
  • Ferrer M, Travierso C, Cilloniz C, Gabarrus A, Ranzani OT, Polverino E, Liapikou A, Blasi F, Torres A. Severe community-acquired pneumonia: characteristics and prognostic factors in ventilated and non-ventilated patients. PLoS One. 2018;13(1):e0191721. doi:10.1371/journal.pone.0191721.
  • Ferrer M, Sequeira T, Cilloniz C, Dominedo C, Bassi GL, Martin-Loeches I. Ventilator-associated pneumonia and PAO2/FIO2 diagnostic accuracy: changing the paradigm? J Clin Med. 2019;8(8):1217. doi:10.3390/jcm8081217.
  • Fiasca F, Necozione S, Mattei A. Analisi epidemiologica delle ospedalizzazioni per meningite batterica in Italia (anni 2006–2015). Società Italiana di Igiene e medicina preventiva; 2017 [accessed 2020 Aug 27]. https://ricerca.univaq.it/handle/11697/121676#.Xsai6BNKg1I.
  • Franco Moreno AI, Casallo Blanco S, Marcos Sánchez F, Sánchez Casado M, Gil Ruiz MT, Martínez de la Casa Muñoz AM. Martínez de la Casa Muñoz AM. Estudio de las bacteriemias en el Servicio de Medicina Interna de un hospital de grupo 2: análisis de los tres últimos años. An Med Interna. 2005;22(5):217–21. doi:10.4321/s0212-71992005000500004.
  • Franzetti F, Grassini A, Piazza M, Degl’Innocenti M, Bandera A, Gazzola L, Marchetti G, Gori A. Nosocomial bacterial pneumonia in HIV-infected patients: risk factors for adverse outcome and implications for rational empiric antibiotic therapy. Infection. 2006;34(1):9–16. doi:10.1007/s15010-006-5007-x.
  • Fuentes-Antrás J, Ramírez-Torres M, Osorio-Martínez E, Lorente M, Lorenzo-Almorós A, Lorenzo O, Górgolas M. Acute community-acquired bacterial meningitis: update on clinical presentation and prognostic factors. New Microbiol. 2019;41:81–87.
  • Gagliotti C, Morsillo F, Moro ML, Masiero L, Procaccio F, Vespasiano F, Pantosti A, Monaco M, Errico G, Ricci A, et al. Infections in liver and lung transplant recipients: a national prospective cohort. Eur J Clin Microbiol Infect Dis. 2018;37(3):399–407. doi:10.1007/s10096-018-3183-0.
  • Garau J, Baquero F, Pérez-Trallero E, Pérez JL, Martín-Sánchez AM, García-Rey C, Martín-Herrero JE, Dal-Ré R. Factors impacting on length of stay and mortality of community-acquired pneumonia. Clin Microbiol Infect. 2008;14(4):322–29. doi:10.1111/j.1469-0691.2007.01915.x.
  • García López FA. Neumonía asociada a ventilación mecánica: papel de la aspiración de las secreciones subglóticas en su prevención e identificación de factores de riesgo. Madrid (Spain): Autonomous University of Madrid; 2011.
  • García Ordóñez MA, Moya Benedicto R, López González JJ, Colmenero Castillo JD. Bacteriemia neumocócica en el adulto en un hospital de tercer nivel. An Med Interna. 2003;20:11.
  • García Vidal C. Optimización del manejo de la neumonía adquirida en la comunidad. Barcelona (Spain): University of Barcelona; 2009.
  • Garcia-Vidal C, Calbo E, Pascual V, Ferrer C, Quintana S, Garau J. Effects of systemic steroids in patients with severe community-acquired pneumonia. Eur Respir J. 2007;30(5):951–56. doi:10.1183/09031936.00027607.
  • Garcia-Vidal C, Carratalà J, Fernández-Sabé N, Dorca J, Verdaguer R, Manresa F, Gudiol F. Aetiology of, and risk factors for, recurrent community-acquired pneumonia. Clin Microbiol Infect. 2009;15(11):1033–38. doi:10.1111/j.1469-0691.2009.02918.x.
  • Garcia-Vidal C, Ardanuy C, Gudiol C, Cuervo G, Calatayud L, Bodro M, Duarte R, Fernández-Sevilla A, Antonio M, Liñares J, et al. Clinical and microbiological epidemiology of Streptococcus pneumoniae bacteremia in cancer patients. J Infect. 2012;65(6):521–27. doi:10.1016/j.jinf.2012.08.015.
  • Gattarello S, Lagunes L, Vidaur L, Solé-Violán J, Zaragoza R, Vallés J, Torres A, Sierra R, Sebastian R, Rello J, et al. Improvement of antibiotic therapy and ICU survival in severe non-pneumococcal community-acquired pneumonia: a matched case–control study. Critical Care. 2015;19(1):335. doi:10.1186/s13054-015-1051-1.
  • Giannella M. Estudio de neumonía en Medicina Interna en españa. Madrid (Spain): Complutense University of Madrid; 2012.
  • Giannella M, Pinilla B, Capdevila JA, Alarcón JM, Muñoz P, Álvarez JL, Bouza E. Pneumonia treated in the internal medicine department: focus on healthcare-associated pneumonia. Clin Microbiol Infect. 2012;18(8):786–94. doi:10.1111/j.1469-0691.2011.03757.x.
  • Gil-Prieto R, García-García L, Álvaro-Meca A, Méndez C, García A, Gil de Miguel Á. The burden of hospitalisations for community-acquired pneumonia (CAP) and pneumococcal pneumonia in adults in Spain (2003–2007). Vaccine. 2011;29(3):412–16. doi:10.1016/j.vaccine.2010.11.025.
  • Ginesu F, Pirina P, Deiola G, Ostera S, Mele S, Fois AG. Etiology and therapy of community-acquired pneumonia. J Chemother. 1997;9(4):285–92. doi:10.1179/joc.1997.9.4.285.
  • Gómez J, Baños V, Gómez JR, Herrero F, Núñez ML, Canteras M, Valdés M. Clinical significance of pneumococcal bacteraemias in a general hospital: a prospective study 1989–1993. J Antimicrob Chemother. 1995;36(6):1021–30. doi:10.1093/jac/36.6.1021.
  • Gómez J, Baños V, Gómez JR, Soto MC, Muñoz L, Nuñez ML, Canteras M, Valdés M. Prospective study of epidemiology and prognostic factors in community-acquired pneumonia. Eur J Clin Microbiol Infect Dis. 1996;15(7):556–60. doi:10.1007/BF01709363.
  • Gómez CG. Estudio descriptivo y análisis de los factores pronósticos de las bacteriemias en el Hospital José María Morales Meseguer (Murcia). Murcia (Spain): University of Murcia; 2012.
  • Gómez-Junyent J, Garcia-Vidal C, Viasus D, Millat-Martínez P, Simonetti A, Santos MS, Ardanuy C, Dorca J, Carratalà J. Clinical features, etiology and outcomes of community-acquired pneumonia in patients with chronic obstructive pulmonary disease. PLoS One. 2014;9(8):e105854. doi:10.1371/journal.pone.0105854.
  • González-Díaz A, Càmara J, Ercibengoa M, Cercenado E, Larrosa N, Quesada MD, Fontanals D, Cubero M, Marimón JM, Yuste J, et al. Emerging non-13-valent pneumococcal conjugate vaccine (PCV13) serotypes causing adult invasive pneumococcal disease in the late-PCV13 period in Spain. Clin Microbiol Infect. 2020;26(6):753–59. doi:10.1016/j.cmi.2019.10.034.
  • González-Echavarri C, Capdevila O, Espinosa G, Suárez S, Marín-Ballvé A, González-León R, Rodríguez-Carballeira M, Fonseca-Aizpuru E, Pinilla B, Pallarés L, et al. Infections in newly diagnosed Spanish patients with systemic lupus erythematosus: data from the RELES cohort. Lupus. 2018;27(14):2253–61. doi:10.1177/0961203318811598.
  • Gordo-Remartínez S, Calderón-Moreno M, Fernández-Herranz J, Castuera-Gil A, Gallego-Alonso-Colmenares M, Puertas-López C, Nuevo-González JA, Sánchez-Sendín D, García-Gámiz M, Sevillano-Fernández JA, et al. Usefulness of midregional proadrenomedullin to predict poor outcome in patients with community acquired pneumonia. PLoS One. 2015;10(6):e0125212. doi:10.1371/journal.pone.0125212.
  • Grau I, Ardanuy C, Liñares J, Podzamczer D, Schulze M, Pallares R. Trends in mortality and antibiotic resistance among HIV-infected patients with invasive pneumococcal disease. HIV Med. 2009;10(8):488–95. doi:10.1111/j.1468-1293.2009.00717.x.
  • Grau I, Ardanuy C, Calatayud L, Rolo D, Domenech A, Liñares J, Pallares R. Invasive pneumococcal disease in healthy adults: increase of empyema associated with the clonal-type Sweden1-ST306. PLoS One. 2012;7(8):e42595. doi:10.1371/journal.pone.0042595.
  • Guevara M, Barricarte A, Gil-Setas A, García-Irure JJ, Beristain X, Torroba L, Petit A, Polo Vigas ME, Aguinaga A, Castilla J, et al. Changing epidemiology of invasive pneumococcal disease following increased coverage with the heptavalent conjugate vaccine in Navarre, Spain. Clin Microbiol Infect. 2009;15(11):1013–19. doi:10.1111/j.1469-0691.2009.02904.x.
  • Guevara M, Ezpeleta C, Gil-Setas A, Torroba L, Beristain X, Aguinaga A, García-Irure JJ, Navascués A, García-Cenoz M, Castilla J, et al. Reduced incidence of invasive pneumococcal disease after introduction of the 13-valent conjugate vaccine in Navarre, Spain, 2001–2013. Vaccine. 2014;32(22):2553–62. doi:10.1016/j.vaccine.2014.03.054.
  • Guglielmo L, Leone R. Aetiology and therapy of community-acquired pneumonia: a hospital study in northern Italy. Eur J Clin Pharmacol. 1997;51(6):437–43. doi:10.1007/s002280050227.
  • Gutiérrez F, Masiá M, Rodríguez JC, Mirete C, Soldán B, Padilla S, Hernández I, Ory FD, Royo G, Hidalgo AM, et al. Epidemiology of community-acquired pneumonia in adult patients at the dawn of the 21st century: a prospective study on the Mediterranean coast of Spain. Clin Microbiol Infect. 2005;11(10):788–800. doi:10.1111/j.1469-0691.2005.01226.x.
  • Gutiérrez F, Masiá M, Mirete C, Soldán B, Carlos Rodríguez J, Padilla S, Hernández I, Royo G, Martin-Hidalgo A. The influence of age and gender on the population-based incidence of community-acquired pneumonia caused by different microbial pathogens. J Infect. 2006;53(3):166–74. doi:10.1016/j.jinf.2005.11.006.
  • Gutiérrez Rodríguez MÁ, Ordobás Gavín M, Ramírez Fernández R, García Comas L, García Fernández C, Rodero Garduño I. Incidencia de enfermedad neumocócica en la Comunidad de Madrid en el período 1998–2006. Med Clin (Barc). 2008;130(2):51–53. doi:10.1157/13115027.
  • Guzmán Avalos JA. Epidemiología de la infección neumocócica en la población de Tarragona 2002–2009 incidencia, factores de riesgo asociados, distribución de serotipos e impacto de la vacunación. Barcelona (Spain): Autonomous University of Barcelona; 2014.
  • Hanquet G, Krizova P, Valentiner-Branth P, Ladhani SN, Nuorti JP, Lepoutre A, Mereckiene J, Knol M, Winje BA, Ciruela P, et al. Effect of childhood pneumococcal conjugate vaccination on invasive disease in older adults of 10 European countries: implications for adult vaccination. Thorax. 2019;74(5):473–82. doi:10.1136/thoraxjnl-2018-211767.
  • Herrera Lara S. Estacionalidad de la neumonía adquirida en la comunidad (NAC) y su influencia con el clima. Barcelona (Spain): Autonomous University of Barcelona; 2012.
  • Herrera-Lara S, Fernández-Fabrellas E, Cervera-Juan Á, Blanquer-Olivas R. ¿Influyen la estación y el clima en la etiología de la neumonía adquirida en la comunidad? Arch Bronconeumol. 2013;49(4):140–45. doi:10.1016/j.arbres.2012.11.001.
  • Hoyo I, Linares L, Cervera C, Almela M, Marcos MA, Sanclemente G, Cofán F, Ricart MJ, Moreno A. Epidemiology of pneumonia in kidney transplantation. Transplant Proc. 2010;42(8):2938–40. doi:10.1016/j.transproceed.2010.07.082.
  • Javaloyas M, Jarné J, García D, Gudiol F. Bacteriemia en pacientes dados de alta desde el servicio de urgencias. Med Clin (Barc). 2001;116(18):692–93. doi:10.1016/S0025-7753(01)71954-9.
  • Javaloyas M, Garcia-Somoza D, Gudiol F. Epidemiology and prognosis of bacteremia: a 10-y study in a community hospital. Scand J Infect Dis. 2002;34(6):436–41. doi:10.1080/00365540110080629.
  • Jiménez AJ. Mejora de la atención del paciente con neumonía adquirida en la comunidad en los servicios de urgencias hospitalarios. Madrid (Spain): Complutense University of Madrid; 2014.
  • Jiménez Caballero PE, Serviá Candela M. Análisis descriptivo de las meningitis por Streptococcus pneumoniae en un hospital terciario. Neurología Argentina. 2012;4(1):6–10. doi:10.1016/j.neuarg.2011.05.003.
  • Jordano Q, Falco V, Almirante B, Planes AM, del Valle O, Ribera E, Len O, Pigrau C, Pahissa A. Invasive pneumococcal disease in patients infected with HIV: still a threat in the era of highly active antiretroviral therapy. Clin Infect Dis. 2004;38(11):1623–28. doi:10.1086/420933.
  • Kammili N, Cherukuri N, Palvai S, Pazhni G, Ramamurthy T, Rao J, Anuradha PR. Molecular epidemiology of extended spectrum β-lactamase-producing Escherichia coli and Klebsiella pneumoniae in a tertiary care hospital. Indian J Med Microbiol. 2014;32(2):205. doi:10.4103/0255-0857.129856.
  • Kofteridis DP, Giourgouli G, Plataki MN, Andrianaki AM, Maraki S, Papadakis JA, Zacharioudaki ME, Samonis G. Community-acquired pneumonia in elderly adults with type 2 diabetes mellitus. J Am Geriatr Soc. 2016;64(3):649–51. doi:10.1111/jgs.14011.
  • Lacoma de la Torre A. Utilitat de la determinació sistèmica de nous biomarcadors en el maneig de les infeccions respiratòries. Barcelona (Spain): Autonomous University of Barcelona; 2011.
  • Latasa Zamalloa P, Sanz Moreno JC, Ordobás Gavín M, Barranco Ordoñez MD, Insúa Marisquerena E, Gil de Miguel Á, Fernández Chávez AC, García-Comas L. Evolución de la enfermedad neumocócica invasora y sus serotipos en la Comunidad de Madrid. Enferm Infecc Microbiol Clin. 2018;36(10):612–20. doi:10.1016/j.eimc.2017.10.026.
  • Liapikou A. Impact of guidelines for stratification of community acquired and hospital pneumonia severity and treatment. Barcelona (Spain): University of Barcelona; 2012.
  • Liapikou A, Polverino E, Ewig S, Cillóniz C, Marcos MA, Mensa J, Bello S, Martin-Loeches I, Menéndez R, Torres A, et al. Severity and outcomes of hospitalised community-acquired pneumonia in COPD patients. Eur Respir J. 2012;39(4):855–61. doi:10.1183/09031936.00067111.
  • Loinaz M, Insausti J, Bermejo B, Villanueva N, Ansotegui A, Osés I, Roldán J. Infecciones bacterianas en la enfermedad pulmonar obstructiva crónica en pacientes que requieren ingreso en la UCI. Med Intensiva. 2003;27(9):585–88. doi:10.1016/S0210-5691(03)79968-9.
  • López-de-andrés A, de Miguel-díez J, Jiménez-Trujillo I, Hernández-Barrera V, de Miguel-yanes JM, Méndez-Bailón M, Pérez-Farinós N, Salinero-Fort MÁN, Jiménez-García R. Hospitalisation with community-acquired pneumonia among patients with type 2 diabetes: an observational population-based study in Spain from 2004 to 2013. BMJ Open. 2017;7(1):e013097. doi:10.1136/bmjopen-2016-013097.
  • López-Palomo C, Martín-Zamorano M, Benítez E, Fernández-Gutiérrez C, Guerrero F, Rodríguez-Iglesias M, Girón-González JA. Pneumonia in HIV-infected patients in the HAART era: incidence, risk, and impact of the pneumococcal vaccination. J Med Virol. 2004;72(4):517–24. doi:10.1002/jmv.20045.
  • Lorente Ramos L. Eficacia de los filtros bacterianos y del cambio de tubuladuras para la prevención de la neumonía asociada a la ventilación mecánica. Tenerife, Canary Islands (Spain): University of La Laguna; 2004.
  • Ludwig G, Garcia-Garcia S, Lanaspa M, Ciruela P, Esteva C, Fernandez De Sevilla M, Diaz-Conradi A, Marti C, Motje M, Galles C, et al. Serotype and clonal distribution dynamics of invasive pneumococcal strains after PCV13 introduction (2011–2016): surveillance data from 23 sites in Catalonia, Spain. PLoS One. 2020;15(2):e0228612. doi:10.1371/journal.pone.0228612.
  • Madeddu G, Porqueddu EM, Cambosu F, Saba F, Fois AG, Pirina P, Mura MS. Bacterial community acquired pneumonia in HIV-infected inpatients in the highly active antiretroviral therapy era. Infection. 2008;36(3):231–36. doi:10.1007/s15010-007-7162-0.
  • Magalhães L, Valadares D, Oliveira JR, Reis E. Abcessos pulmonares: revisão de 60 casos. Rev Port Pneumol. 2009;15(2):165–78. doi:10.1016/S0873-2159(15)30125-2.
  • Magret Iglesias M. Bacterièmia en la pneumònia nosocomial i pneumònia associada a ventilació mecànica en pacients traumàtics: resultats de l’eu-pneumonia survey 2005. Barcelona (Spain): Autonomous University of Barcelona; 2012.
  • Mantero M, Aliberti S, Azzari C, Moriondo M, Nieddu F, Blasi F, Di Pasquale M. Role of Streptococcus pneumoniae infection in chronic obstructive pulmonary disease patients in Italy. Ther Adv Respir Dis. 2017;11(10):403–07. doi:10.1177/1753465817728479.
  • Marcos MA, Camps M, Pumarola T, Martinez JA, Martinez E, Mensa J, Garcia E, Peñarroja G, Dambrava P, Casas I, et al. The role of viruses in the aetiology of community- acquired pneumonia in adults. Antivir Ther. 2006;9.
  • Marcos M, Fernández C, Soriano À, Marco F, Martínez J, Almela M, Cervera R, Mensa J, Espinosa G. Epidemiology and clinical outcomes of bloodstream infections among lupus patients. Lupus. 2011;20(9):965–71. doi:10.1177/0961203311403345.
  • Marimón JM, Alonso M, Rolo D, Ardanuy C, Liñares J, Pérez-Trallero E. Molecular characterization of Streptococcus pneumoniae invasive serotype 19A isolates from adults in two Spanish regions (1994–2009). Eur J Clin Microbiol Infect Dis. 2012;31(6):1009–13. doi:10.1007/s10096-011-1399-3.
  • Marín M, Gudiol C, Castet F, Oliva M, Peiró I, Royo-Cebrecos C, Carratalà J, Mesia R. Bloodstream infection in patients with head and neck cancer: a major challenge in the cetuximab era. Clin Transl Oncol. 2019;21(2):187–96. doi:10.1007/s12094-018-1905-5.
  • Martin-Loeches I, Valles X, Menendez R, Sibila O, Montull B, Cilloniz C, Artigas A, Torres A. Predicting treatment failure in patients with community acquired pneumonia: a case-control study. Respir Res. 2014;15(1):75. doi:10.1186/1465-9921-15-75.
  • Martin-Loeches I, J Schultz M, Vincent J-L, Alvarez-Lerma F, Bos LD, Solé-Violán J, Torres A, Rodriguez A. Increased incidence of co-infection in critically ill patients with influenza. Intensive Care Med. 2017;43(1):48–58. doi:10.1007/s00134-016-4578-y.
  • Martín-Loeches I, Solé-Violán J, Rodríguez de Castro F, García-Laorden MI, Borderías L, Blanquer J, Rajas O, Briones ML, Aspa J, Herrera-Ramos E, et al. Variants at the promoter of the interleukin-6 gene are associated with severity and outcome of pneumococcal community-acquired pneumonia. Intensive Care Med. 2012;38(2):256–62. doi:10.1007/s00134-011-2406-y.
  • Martínez M, Buendía B, Moreno M, Agudo S, López-Brea M. Prevalence of micro-organisms responsible for ventilator associated bacterial pneumonia among patients in intensive care unit of a hospital in Madrid. Comparison with a multicentre study: P1659. Vienna (Austria): ECCMID; 2010.
  • Matas L, Martí C, Morera MA, Sierra M, Vilamala A, Corcoy F. Bacteremia in 13 general hospitals of the province of Barcelona. Prospective study of 1,674 episodes. Group of Microbiologists of the County Hospitals of Catalonia. Enferm Infecc Microbiol Clin. 1995;13(6):345–55.
  • Méndez R, Menéndez R, Cillóniz C, Amara-Elori I, Amaro R, González P, Posadas T, Gimeno A, España PP, Almirall J, et al. Initial inflammatory profile in community-acquired pneumonia depends on time since onset of symptoms. Am J Respir Crit Care Med. 2018;198(3):370–78. doi:10.1164/rccm.201709-1908OC.
  • Méndez-Lage S, Losada-Castillo I, Agulla-Budiño A. Streptococcus pneumoniae: distribución de serotipos, sensibilidad antibiótica, factores de riesgo y mortalidad en Galicia en un periodo de 2 años. Enferm Infecc Microbiol Clin. 2015;33(9):579–84. doi:10.1016/j.eimc.2015.01.010.
  • Menéndez R, Montull B, Reyes S, Amara-Elori I, Zalacain R, Capelastegui A, Aspa J, Borderías L, Martín-Villasclaras JJ, Bello S, et al. Pneumonia presenting with organ dysfunctions: causative microorganisms, host factors and outcome. J Infect. 2016;73(5):419–26. doi:10.1016/j.jinf.2016.08.001.
  • Menéndez R, España PP, Pérez-Trallero E, Uranga A, Méndez R, Cilloniz C, Marimón JM, Cifuentes I, Méndez C, Torres A, et al. The burden of PCV13 serotypes in hospitalized pneumococcal pneumonia in Spain using a novel urinary antigen detection test. CAPA study. Vaccine 2017;35(39):5264–70. doi:10.1016/j.vaccine.2017.08.007.
  • Milito C, Pulvirenti F, Cinetto F, Lougaris V, Soresina A, Pecoraro A, Vultaggio A, Carrabba M, Lassandro G, Plebani A, et al. Double-blind, placebo-controlled, randomized trial on low-dose azithromycin prophylaxis in patients with primary antibody deficiencies. J Allergy Clin Immunol. 2019;144(2):584–93.e7. doi:10.1016/j.jaci.2019.01.051.
  • Miralles C, Cervera A, Fernandez Fabrellas E, Aguar MC, Sanz Herrero F, Briones ML, Chiner E, Blanquer J, Herrera S, Climent M, et al. Clinical features and outcomes of patients with community acquired pneumonia with a positive pneumococcal urinary antigen test. American Thoracic Society International Conference; 2013; Pennsylvania: American Thoracic Society.
  • Monsó E, Ruiz J, Rosell A, Manterola J, Fiz J, Morera J, Ausina V. Bacterial infection in chronic obstructive pulmonary disease. A study of stable and exacerbated outpatients using the protected specimen brush. Am J Respir Crit Care Med 1995;152(4):1316–20. doi:10.1164/ajrccm.152.4.7551388.
  • Montagut LU. Utilidad de la proteína c reactiva en el manejo de infecciones respiratorias. LLeida (Spain): University of Lleida; 2015.
  • Montoiro R, Plumed E, Giner L, Carmen V, Ridruejo R. Community acute meningitis in adults in our ICU. 23rd ESICM ANNUAL CONGRESS; 2010 20; Barcelona, Spain.
  • Montull B, Menéndez R, Torres A, Reyes S, Méndez R, Zalacaín R, Capelastegui A, Rajas O, Borderías L, Martin-Villasclaras J, et al. Predictors of severe sepsis among patients hospitalized for community-acquired pneumonia. PLoS One. 2016;11(1):e0145929. doi:10.1371/journal.pone.0145929.
  • Moreno A, Cervera C, Gavaldá J, Rovira M, de la Cámara R, Jarque I, Montejo M, de la Torre-cisneros J, Miguel Cisneros J, Fortún J, et al. Bloodstream infections among transplant recipients: results of a nationwide surveillance in Spain. Am J Transplant. 2007;7(11):2579–86. doi:10.1111/j.1600-6143.2007.01964.x.
  • Muñoz P, Valerio M, Palomo J, Fernández-Yáñez J, Fernández-Cruz A, Guinea J, Bouza E. Infectious and non-infectious neurologic complications in heart transplant recipients. Medicine. 2010;89(3):166–75. doi:10.1097/MD.0b013e3181dfa59c.
  • Muñoz-Almagro C, Ciruela P, Esteva C, Marco F, Navarro M, Bartolome R, Sauca G, Gallés C, Morta M, Ballester F, et al. Serotypes and clones causing invasive pneumococcal disease before the use of new conjugate vaccines in Catalonia, Spain. J Infect. 2011;63(2):151–62. doi:10.1016/j.jinf.2011.06.002.
  • Mussini C, Galli L, Lepri AC, Luca AD, Antinori A, Castagna A. Incidence, timing, and determinants of bacterial pneumonia among HIV-infected patients: data from the ICONA Foundation Cohort. J Acquir Immune Defic Syndr. 2013;63(3):7.
  • Muxella EH, Galindo NS, Leal MS. Estudio prospectivo caso control de los factores de riesgo y pronósticos de la neumonía nosocomial en los enfermos no ventilados. Barcelona (Spain): Autonomous University of Barcelona; 2010.
  • Neocleou CH, Gerogianni I, Liakopoulos A, Gourgoulianis K, Petinaki E. Bacterial aetiology of community-acquired pneumonia in hospitalised patients with chronic obstructive pulmonary disease in central Greece. Br J Biomed Sci. 2014;71(1):46–47. doi:10.1080/09674845.2014.11978268.
  • Ochoa-Gondar O, Vila-Corcoles A. Incidence of invasive pneumococcal disease among elderly people in Southern Catalonia, Spain, 2002–2009: an increase in serotypes not contained in the heptavalent conjugate vaccine. J Infect. 2011;63(6):434–40. doi:10.1016/j.jinf.2011.08.013.
  • Ochoa-Gondar O, Vila-Corcoles A, Rodriguez-Blanco T, Gomez-Bertomeu F, Figuerola-Massana E, Raga-Luria X, Hospital-Guardiola I. Effectiveness of the 23-valent pneumococcal polysaccharide vaccine against community-acquired pneumonia in the general population aged ≥60 years: 3 years of follow-up in the CAPAMIS study. Clin Infect Dis. 2014;58(7):909–17. doi:10.1093/cid/ciu002.
  • Olivas EG. Utilidad de la definición de neumonía asociada a los cuidados sanitarios, los criterios de Shorr y los criterios de Aliberti, para predecir la presencia de gérmenes resistentes en la neumonía extrahospitalaria en nuestro medio. Barcelona (Spain): Autonomous University of Barcelona; 2012.
  • Ortega M, Almela M, Soriano A, Marco F, Martínez JA, Muñoz A, Peñarroja G, Mensa J. Bloodstream infections among human immunodeficiency virus-infected adult patients: epidemiology and risk factors for mortality. Eur J Clin Microbiol Infect Dis. 2008;27(10):969–76. doi:10.1007/s10096-008-0531-5.
  • Pacheco C, Silva I, Carvalho A, Antunes R. Estudo de agentes microbiológicos na patologia respiratória aguda de doentes internados num serviço de Medicina. Jornadas Iberoamericanas de Infecciologia; 2010; Porto.
  • Pagliano P, Caggiano C, Ascione T, Solari D, Di Flumeri G, Cavallo LM, Tortora F, Cappabianca P. Characteristics of meningitis following transsphenoidal endoscopic surgery: a case series and a systematic literature review. Infection. 2017;45(6):841–48. doi:10.1007/s15010-017-1056-6.
  • Pedro-Botet M, Mòdol JM, Vallès X, Romeu J, Sopena N, Giménez M, Tor J, Clotet B, Sabrià M. Changes in bloodstream infections in HIV positive patients in a university hospital in Spain (1995–1997). Int J Infect Dis. 2002;6(1):17–22. doi:10.1016/S1201-9712(02)90130-X.
  • Pedro-Botet ML, Burgos J, Luján M, Gimenez M, Rello J, Planes A, Fontanals D, Casas I, Mateu L, Zuluaga P, et al. Impact of the 2009 influenza A H1N1 pandemic on invasive pneumococcal disease in adults. Scand J Infect Dis. 2014;46(3):185–92. doi:10.3109/00365548.2013.867072.
  • Pena AD. Dynamics of Streptococcus pneumoniae in patients with chronic obstructive pulmonary disease. Barcelona: Autonomous University of Barcelona; 2013.
  • Pereira R, Oliveira S, Almeida A. Nursing home-acquired pneumonia presenting at the emergency department. Intern Emerg Med. 2016;11(7):999–1004. doi:10.1007/s11739-016-1412-z.
  • Perelló R, Miró Ò, Marcos MA, Almela M, Bragulat E, Sánchez M, Agustí C, Miro JM, Moreno A. Predicting bacteremic pneumonia in HIV-1–infected patients consulting the ED. Am J Emerg Med. 2010;28(4):454–59. doi:10.1016/j.ajem.2009.01.024.
  • Perelló R, Escoda O, Camón S, Miró Ò, Castañeda M, Moreno A, Marcos MÁ, Perea V, Alcolea N, Sánchez M, et al. Changes in the etiology, incidence and prognosis of acute lower respiratory track infections in human immunodeficiency virus patients. Enferm Infecc Microbiol Clin. 2015;33(4):243–47. doi:10.1016/j.eimc.2014.06.002.
  • Pérez PC. Utilidad de la proteína C reactiva para distinguir fracaso terapéutico de respuesta lenta en pacientes con neumonía adquirida en la comunidad. Lleida: University of Lleida; 2012.
  • Pérez-López J, San José Laporte A, Pardos-Gea J, Tapia Melenchón E, Lozano Ortín E, Barrio Guirado A, Vilardell Tarrés M. Safety and efficacy of home intravenous antimicrobial infusion therapy in older patients: a comparative study with younger patients: intravenous antimicrobial infusion therapy. Int J Clin Pract. 2008;62(8):1188–92. doi:10.1111/j.1742-1241.2008.01747.x.
  • Pérez-Trallero E, Marimon JM, Ercibengoa M, Vicente D, Pérez-Yarza EG. Invasive Streptococcus pneumoniae infections in children and older adults in the north of Spain before and after the introduction of the heptavalent pneumococcal conjugate vaccine. Eur J Clin Microbiol Infect Dis. 2009;28(7):731–38. doi:10.1007/s10096-008-0693-1.
  • Pezzotti P, Bellino S, Riccardo F, Lucaroni F, Cerquetti M, Pantosti A, Rezza G, Stefanelli P. Vaccine preventable invasive bacterial diseases in Italy: a comparison between the national surveillance system and recorded hospitalizations, 2007–2016. Vaccine. 2019;37(1):41–48. doi:10.1016/j.vaccine.2018.11.047.
  • Poblet-Mas N, DelaTorre M, Calvera J, Garcia-Gil J. Improvement of Legionella pneumophilaearly diagnostics in severe community-acquired pneumonia patients admitted to an intensive care unit: P1823. Vienna (Austria): ECCMID; 2010.
  • Polverino E, Dambrava P, Cilloniz C, Balasso V, Marcos MA, Esquinas C, Mensa J, Ewig S, Torres A. Nursing home-acquired pneumonia: a 10 year single-centre experience. Thorax. 2010;65(4):354–59. doi:10.1136/thx.2009.124776.
  • Polverino E, Torres A, Menendez R, Cillóniz C, Valles JM, Capelastegui A, Marcos MA, Alfageme I, Zalacain R, Almirall J, et al. Microbial aetiology of healthcare associated pneumonia in Spain: a prospective, multicentre, case–control study. Thorax. 2013;68(11):1007–14. doi:10.1136/thoraxjnl-2013-203828.
  • Polverino E, Cilloniz C, Menendez R, Gabarrus A, Rosales-Mayor E, Alcaraz V, Terraneo S, Puig de la Bella Casa J, Mensa J, Ferrer M, et al. Microbiology and outcomes of community acquired pneumonia in non cystic-fibrosis bronchiectasis patients. J Infect. 2015;71(1):28–36. doi:10.1016/j.jinf.2015.03.009.
  • Prato R, Fortunato F, Cappelli MG, Chironna M, Martinelli D. Effectiveness of the 13-valent pneumococcal conjugate vaccine against adult pneumonia in Italy: a case–control study in a 2-year prospective cohort. BMJ Open. 2018;8(3):e019034. doi:10.1136/bmjopen-2017-019034.
  • Quesada Sanz AA. Estudio microbiológico de los aislamientos bacterianos obtenidos en hemocultivos procedentes del Servicio de Urgencias de medicina, de un hospital de tercer nivel en Santa Cruz de Tenerife: caracterización y sensibilidad antibiótica. Granada: University of Granada; 2010.
  • Ranieri R, Veronelli A, Santambrogio C, Pontiroli AE. Impact of influenza vaccine on response to vaccination with pneumococcal vaccine in HIV patients. AIDS Res Hum Retroviruses. 2005;21(5):407–09. doi:10.1089/aid.2005.21.407.
  • Rato SMDS. Exacerbações infecciosas na doença pulmonar obstrutiva crónica: realidade do Centro Hospitalar da Cova da Beira em 2007. Beira: University of Beira Interior; 2008.
  • Rello J, Rodriguez R, Jubert P, Alvarez B. Study group for severe community-acquired P. Severe community-acquired pneumonia in the elderly: epidemiology and prognosis. Clin Infect Dis. 1996;23(4):723–28. doi:10.1093/clinids/23.4.723.
  • Rello J, Rodríguez A, Ibañez P, Socias L, Cebrian J, Marques A, Guerrero J, Ruiz-Santana S, Marquez E, Del Nogal-Saez F, et al. Intensive care adult patients with severe respiratory failure caused by Influenza A (H1N1)v in Spain. Critical Care. 2009;13(5):R148. doi:10.1186/cc8044.
  • Retamar P, López-Prieto MD, Nátera C, de Cueto M, Nuño E, Herrero M, Fernández-Sánchez F, Muñoz A, Téllez F, Becerril B, et al. Reappraisal of the outcome of healthcare-associated and community-acquired bacteramia: a prospective cohort study. BMC Infect Dis. 2013;13(1):344. doi:10.1186/1471-2334-13-344.
  • Reyes S, Montull B, Martínez R, Córdoba J, Molina JM, Martí V, Martínez A, Ramírez P, Menéndez R. Risk factors of A/H1N1 etiology in pneumonia and its impact on mortality. Respir Med. 2011;105(9):1404–11. doi:10.1016/j.rmed.2011.04.011.
  • Ricciardi L, Meini M, Luchi S, Scasso A, Corbisiero R, Mencarelli M, Cellesi C, Aquilini D, Carbonai S, Paladini A, et al. Le meningiti batteriche dell’adulto: studio retrospettivo multicentrico della Toscana. Infez Med. 2006;14(2):77–84.
  • Rivero-Calle I, Pardo Seco J, Raguindin PF, Alvez F, Gómez-Rial J, Salas A, Martinón Sanchez J, Martinón-Torres F. Routine infant vaccination of pneumococcal conjugate vaccines has decreased pneumonia across all age groups in Northern Spain. Hum Vaccin Immunother. 2019;1–8.
  • Rodríguez MAG, González AV, Gavín MAO, Martínez FM, Marín NG, Blázquez BR, Moreno JCS. Invasive pneumococcal disease: association between serotype, clinical presentation and lethality. Vaccine. 2011;29(34):5740–46. doi:10.1016/j.vaccine.2011.05.099.
  • Rodríguez PJM. Estudio de los efectos, causas y consecuencias a nivel intrahospitalario de la infección pulmonar de bajo riesgo. Coruña: University of Coruña; 2015.
  • Rosón B, Carratalà J, Tubau F, Dorca J, Liñares J, Pallares R, Manresa F, Gudiol F. Usefulness of betalactam therapy for community-acquired pneumonia in the era of drug-resistant Streptococcus pneumoniae: a randomized study of amoxicillin-clavulanate and ceftriaxone. Microb Drug Resist. 2001;7(1):85–96. doi:10.1089/107662901750152864.
  • Giorgi Rossi P, Agabiti N, Faustini A, Ancona C, Tancioni V, Forastiere F, Perucci CA. The burden of hospitalised pneumonia in Lazio, Italy, 1997–1999. Int J Tuberc Lung Dis. 2004;8(5):528–36.
  • Royo-Cebrecos C, Gudiol C, Ardanuy C, Pomares H, Calvo M, Carratalà J, Galdiero M. A fresh look at polymicrobial bloodstream infection in cancer patients. PLoS One. 2017;12(10):e0185768. doi:10.1371/journal.pone.0185768.
  • Martín Rubio AM. Neumonía comunitaria en pacientes usuarios de droga parental infectados por VIH hospitalizados. Granada: University of Granada; 2003.
  • Ruiz M, Ewig S, Torres A, Arancibia F, Marco F, Mensa J, Sanchez M, Martinez J. Severe community-acquired pneumonia. Risk factors and follow-up epidemiology. Am J Respir Crit Care Med. 1999;160(3):923–29. doi:10.1164/ajrccm.160.3.9901107.
  • Rumor LMP. Pneumonia adquirida na comunidade. Beira: University of Beira; 2009.
  • Saiz CM. Influencia del tratamiento antibiotico empírico inapropiado en la mortalidad de pacientes con bacteriemia. Madrid: Autonomous University of Madrid; 2017.
  • Salmaso S, Mastrantonio P, Scuderi G, Congiu ME, Stroffolini T, Pompa MG, Squarcione S. Pattern of bacterial meningitis in Italy, 1994. Eur J Epidemiol. 1997;13(3):317–21. doi:10.1023/A:1007303502274.
  • Sangil A, Xercavins M, Rodríguez-Carballeira M, Andrés M, Riera M, Espejo E, Pérez J, Garau J, Calbo E. Impact of vaccination on invasive pneumococcal disease in adults with focus on the immunosuppressed. J Infect. 2015;71(4):422–27. doi:10.1016/j.jinf.2015.07.004.
  • Sanguinetti CM, Benedetto FD, Miragliotta G. Bacterial agents of lower respiratory tract infections (LRTIs), b-lactamase production, and resistance to antibiotics in elderly people. Int J Antimicrob Agents. 2000;16(4):467–71. doi:10.1016/S0924-8579(00)00277-6.
  • Sanguinetti CM, Donner CF, De Benedetto F, Nicoletti G, Scatigna M, Schito GC. An investigation of the etiology of community-acquired lower respiratory tract infections (LRTI) and resistance to antibiotics in Italy (the EOLO Study). Monaldi Arch Chest Dis. 2002;57(2):105–06.
  • Santos ED. Factores de riesgo de neumonia en las primeras 48 horas en pacientes en ventilación mecánica. Barcelona: Autonomous University of Barcelona; 2003.
  • Santos LC, Simões J, Severo M, Vazquez J, Lecour H. Bacterial meningitis in an urban area: etiologic study and prognostic factors. Infection. 2007;35(6):406–13. doi:10.1007/s15010-007-7035-6.
  • Santos de Unamuno C, Llorente San Martín MA, Carandell Jäger E, Gutiérrez García M, Riera Jaume M, Ramírez Rosales A, Pareja Bezares A, Corrales Nadal A. Site of care provision, etiology and treatment of community-acquired pneumonia in Palma de Mallorca. Med Clin (Barc). 1998;110(8):290–94.
  • Sanz F, Restrepo MI, Fernández-Fabrellas E, Cervera Á, Briones ML, Novella L, Aguar MC, Chiner E, Fernandez JF, Blanquer J, et al. Does prolonged onset of symptoms have a prognostic significance in community-acquired pneumonia?: prolonged symptoms onset in pneumonia. Respirology. 2014;19(7):1073–79. doi:10.1111/resp.12346.
  • Sibila O, Laserna E, Mortensen EM, Anzueto A, Restrepo MI. Effects of inhaled corticosteroids on pneumonia severity and antimicrobial resistance. Respir Care. 2013;58(9):1489–94. doi:10.4187/respcare.02191.
  • Sicras-Mainar A, Ibáñez-Nolla J, Cifuentes I, Guijarro P, Navarro-Artieda R, Aguilar L. Retrospective epidemiological study for the characterization of community- acquired pneumonia and pneumococcal pneumonia in adults in a well-defined area of Badalona (Barcelona, Spain). BMC Infect Dis. 2012;12(1):283. doi:10.1186/1471-2334-12-283.
  • Simonetti A, Viasus D, Garcia-Vidal C, Adamuz J, Roset A, Manresa F, Dorca J, Gudiol F, Carratalà J. Timing of antibiotic administration and outcomes of hospitalized patients with community-acquired and healthcare-associated pneumonia. Clin Microbiol Infect. 2012;18(11):1149–55. doi:10.1111/j.1469-0691.2011.03709.x.
  • Simonetti AF, Viasus D, Garcia-Vidal C, Grillo S, Molero L, Dorca J, Carratalà J. Impact of pre-hospital antibiotic use on community-acquired pneumonia. Clin Microbiol Infect. 2014;20(9):O531–O7. doi:10.1111/1469-0691.12524.
  • Simonetti AF, Garcia-Vidal C, Viasus D, García-Somoza D, Dorca J, Gudiol F, Carratalà J. Declining mortality among hospitalized patients with community-acquired pneumonia. Clin Microbiol Infect. 2016;22(6):567.e1–e7. doi:10.1016/j.cmi.2016.03.015.
  • Siquier B, Sánchez-Alvarez J, García-Mendez E, Sabriá M, Santos J, Pallarés R, Twynholm M, Dal-Ré R. Efficacy and safety of twice-daily pharmacokinetically enhanced amoxicillin/clavulanate (2000/125 mg) in the treatment of adults with community-acquired pneumonia in a country with a high prevalence of penicillin-resistant Streptococcus pneumoniae. J Antimicrob Chemother. 2006;57(3):536–45. doi:10.1093/jac/dki480.
  • Sirvent JM, Torres A, Vidaur L, Armengol J, de Batlle J, Bonet A. Tracheal colonisation within 24 h of intubation in patients with head trauma: risk factor for developing early-onset ventilator-associated pneumonia. Intensive Care Med. 2000;26(9):1369–72. doi:10.1007/s001340000611.
  • Soares Z, Mateus D, Macedo F, Valente L, Pereira EJG. Infeções associadas a cuidados de saúde e resistência aos antibióticos - Estudo piloto. Infecção Sepsis. 2015;2:8–12.
  • Sopena N, Pedro-Botet ML, Sabrià M, García-Parés D, Reynaga E, García-Nuñez M. Comparative study of community-acquired pneumonia caused by Streptococcus pneumoniae, Legionella pneumophila or Chlamydia pneumoniae. Scand J Infect Dis. 2004;36(5):330–34. doi:10.1080/00365540410020091.
  • Sopena N, Sabrià M. Multicenter study of hospital-acquired pneumonia in non-ICU patients. Chest. 2005;127(1):213–19. doi:10.1378/chest.127.1.213.
  • Sousa D, Justo I, Domínguez A, Manzur A, Izquierdo C, Ruiz L, Nebot M, Bayas J-M, Celorrio J-M, Varona W, et al. Community-acquired pneumonia in immunocompromised older patients: incidence, causative organisms and outcome. Clin Microbiol Infect. 2013;19(2):187–92. doi:10.1111/j.1469-0691.2012.03765.x.
  • Straneo G, Scarpazza G. Efficacy and safety of clarithromycin versus josamycin in the treatment of hospitalized patients with bacterial pneumonia. J Int Med Res. 1990;18(2):164–70. doi:10.1177/030006059001800211.
  • Tazón-Varela MA, Alonso-Valle H, Muñoz-Cacho P, Gallo-Terán J, Piris-García X, Pérez-Mier LA. Aumento de microorganismos no habituales en la neumonía adquirida en la comunidad. Semergen. 2017;43(6):437–44. doi:10.1016/j.semerg.2016.07.003.
  • Teira R, Muñoz J, Zubero Z, Rojo P, Cisterna R, Santamaría JM. Epidemiologic characteristics of pneumococcal bacteremia in the era of AIDS. Enferm Infecc Microbiol Clin. 1992;10(3):138–42.
  • Terradas Robledo M. Estudios de diferentes aspectos clínicos, epidemiológicos y de prevención de las bacteriemias. Barcelona: Autonomous University of Barcelona; 2014.
  • Torres A, Dorca J, Zalacaín R, Bello S, El-Ebiary M, Molinos L, Arévalo M, Blanquer J, Celis R, Iriberri M, et al. Community-acquired pneumonia in chronic obstructive pulmonary disease: a Spanish multicenter study. Am J Respir Crit Care Med. 1996;154(5):1456–61. doi:10.1164/ajrccm.154.5.8912764.
  • Torres A, Cillóniz C, Ferrer M, Gabarrús A, Polverino E, Villegas S, Marco F, Mensa J, Menéndez R, Niederman M, et al. Bacteraemia and antibiotic-resistant pathogens in community acquired pneumonia: risk and prognosis. Eur Respir J. 2015;45(5):1353–63. doi:10.1183/09031936.00152514.
  • Trancón Loureiro J. Incidencia de bacteriemia en la Gerencia de Gestión Integrada de Ferrol: tasa anual y agentes etiológicos principales. Coruña: University of Coruña; 2015.
  • Vallés X, Marcos A, Pinart M, Piñer R, Marco F, Mensa JM, Torres A. Hospitalized community-acquired pneumonia due to Streptococcus pneumoniae. Chest. 2006;130(3):800–06. doi:10.1378/chest.130.3.800.
  • Vallés J, Martin-Loeches I, Torres A, Diaz E, Seijas I, López MJ, Garro P, Castillo C, Garnacho-Montero J, Martin MDM, et al. Epidemiology, antibiotic therapy and clinical outcomes of healthcare-associated pneumonia in critically ill patients: a Spanish cohort study. Intensive Care Med. 2014;40(4):572–81. doi:10.1007/s00134-014-3239-2.
  • Vallés J, Diaz E, Martín-Loeches I, Bacelar N, Saludes P, Lema J, Gallego M, Fontanals D, Artigas A. Evolution over a 15-year period of the clinical characteristics and outcomes of critically ill patients with severe community-acquired pneumonia. Med Intensiva. 2016;40(4):238–45. doi:10.1016/j.medin.2015.07.005.
  • Vaqueiro Subirats M, Sampere Valero M, Font Creus B, Serrate Sanmiguel G, Fontanals Aymerich D, Segura Porta F. Bacteriemia neumocócica en pacientes mayores de 65 años. Estudio de 161 casos. Med Clin (Barc). 2001;117(7):241–45. doi:10.1016/S0025-7753(01)72076-3.
  • Tazón Varela M. Concentración del fragmento aminoterminal del pro-péptido natriurético cerebral en plasma como marcador biológico predictivo de mortalidad en las neumonías adquiridas en la comunidad. Santander: University of Cantabria; 2014.
  • Viasus D, Garcia-Vidal C, Castellote J, Adamuz J, Verdaguer R, Gudiol F, Carratalà J. Epidemiology, clinicalfeatures, and outcomes of community- acquired pneumonia in patients with liver cirrhosis. Vienna (Austria): ECCMID; 2010.
  • Viasus D, Garcia-Vidal C, Cruzado JM, Adamuz J, Verdaguer R, Manresa F, Dorca J, Gudiol F, Carratala J. Epidemiology, clinical features and outcomes of pneumonia in patients with chronic kidney disease. Nephrol Dial Transplant. 2011;26(9):2899–906. doi:10.1093/ndt/gfq798.
  • Viasus D, Marinescu C, Villoslada A, Cordero E, Gálvez-Acebal J, Fariñas MC, Gracia-Ahufinger I, Fernández-Navarro A, Niubó J, Ortega L, et al. Community-acquired pneumonia during the first post-pandemic influenza season: a prospective, multicentre cohort study. J Infect. 2013;67(3):185–93. doi:10.1016/j.jinf.2013.05.006.
  • Vidal A, Santos L. Comorbidities impact on the prognosis of severe acute community-acquired pneumonia. Porto Biomed J. 2017;2(6):265–72. doi:10.1016/j.pbj.2017.04.009.
  • Vila Córcoles Á, Moreira CD, Cabanes C, Ochoa O, Gutiérrez MR, Bertomeu FG, Raga Luria X, Figuerola Massana E. Epidemiología de la enfermedad neumocócica invasiva en la región de Tarragona, 2012–2015: Incidencia, letalidad y cobertura de serotipos para las distintas formulaciones vacunales antineumocócicas. Rev Esp Salud Pública. 2018;92:e201810073.
  • Vila-Corcoles A, Ochoa-Gondar O, Rodriguez-Blanco T, Raga-Luria X, Gomez-Bertomeu F. Epidemiology of community-acquired pneumonia in older adults: a population-based study. Respir Med. 2009;103(2):309–16. doi:10.1016/j.rmed.2008.08.006.
  • Vila-Corcoles A, Ochoa-Gondar O, Gomez-Bertomeu F, Raga-Luria X. Invasive pneumococcal disease in Catalonian elderly people, 2002–2009: serotype coverage for different anti-pneumococcal vaccine formulations at the beginning of the new conjugate vaccines era. Vaccine. 2011;29(43):7430–34. doi:10.1016/j.vaccine.2011.07.066.
  • Vila-Corcoles A, Aguirre-Chavarria C, Ochoa-Gondar O, de Diego C, Rodriguez-Blanco T, Gomez F, Raga X, Barnes L, Magarolas R, Esteban L, et al. Influence of chronic illnesses and underlying risk conditions on the incidence of pneumococcal pneumonia in older adults. Infection. 2015;43(6):699–706. doi:10.1007/s15010-015-0801-y.
  • Vila-Corcoles A, Ansa X, Ochoa-Gondar O, Satue E, de Diego C, Rodriguez-Blanco T. Pneumococcal pneumonia in adults 60 years or older: incidence, mortality and prevention. Med Clin (Barc). 2016;146(5):199–202. doi:10.1016/j.medcli.2015.09.015.
  • Vila-Corcoles A, Ochoa-Gondar O, de Diego C, Satue E, Aragón M, Vila-Rovira A, Gomez-Bertomeu F, Magarolas R, Figuerola-Massana E, Raga X, et al. Evaluating clinical effectiveness of 13-valent pneumococcal conjugate vaccination against pneumonia among middle-aged and older adults in Catalonia: results from the EPIVAC cohort study. BMC Infect Dis. 2018;18(1):196. doi:10.1186/s12879-018-3096-7.
  • Vila-Corcoles A, Hospital I, Ochoa-Gondar O, Satue E, de Diego C, Vila-Rovira A, Gómez-Bertomeu F, Raga X, Aragón M. Clinical effectiveness of 13-valent and 23-valent pneumococcal vaccination in middle-aged and older adults: the EPIVAC cohort study, 2015–2016. Vaccine. 2020;38(5):1170–80. doi:10.1016/j.vaccine.2019.11.012.
  • Vila-Córcoles A, Ochoa-Gondar O, Hospital I, Ansa X, Vilanova A, Rodríguez T, Llor C. Protective effects of the 23-valent pneumococcal polysaccharide vaccine in the elderly population: the EVAN-65 study. Clin Infect Dis. 2006;43(7):860–68. doi:10.1086/507340.
  • Vila-Córcoles Á, Salsench-Serrano E, Ochoa-Gondar O, Aguirre-Chavarría C, Utrera-Aponte J, Guzmán-Ávalos J. Incidencia y letalidad de infecciones neumocócicas invasivas en la región de Tarragona, 2006–2009. Enferm Infecc Microbiol Clin. 2015;33(3):186–89. doi:10.1016/j.eimc.2014.09.018.
  • Vila-Córcoles Á, Hospital Guardiola I, Ochoa Gondar O, Vila Rovira Á, Aragón Pérez M, Satué Gracia E. Incidencia poblacional de neumonía neumocócica hospitalizada en adultos con distintos niveles de riesgo en cataluña durante 2015, estudio EPIVAC. Rev Esp Salud Pública. 2019;93:e201904025.
  • Vilaça C, Fidalgo C, Leite A, Oliveira N. Pneumonia adquirida na comunidade e pneumonia severity index 20 (PSI-20): estudo retrospectivo dos doentes internados num serviço de Medicina Interna, entre 2007 e 2008. Med Int. 2014;21:54–60.
  • Zalacain R, Torres A, Celis R, Blanquer J, Aspa J, Esteban L, Menéndez R, Blanquer R, Borderías L. Community-acquired pneumonia in the elderly: Spanish multicentre study. Eur Respir J. 2003;21(2):294–302. doi:10.1183/09031936.03.00064102.
  • Hausdorff WP, Siber G, Paradiso PR. Geographical differences in invasive pneumococcal disease rates and serotype frequency in young children. Lancet. 2001;357(9260):950–52. doi:10.1016/S0140-6736(00)04222-7.
  • Pallares R, Moreno G, Tubau F, Liñares J. Geographical differences for pneumococcal disease. Lancet. 2001;358(9279):419. doi:10.1016/S0140-6736(01)05566-0.
  • Harboe ZB, Benfield TL, Valentiner-Branth P, Hjuler T, Lambertsen L, Kaltoft M, Krogfelt K, Slotved H, Christensen J, Konradsen H, et al. Temporal trends in invasive pneumococcal disease and pneumococcal serotypes over 7 decades. Clin Infect Dis. 2010;50(3):329–37. doi:10.1086/649872.
  • Hanquet G, Perrocheau A, Kissling E, Bruhl DL, Tarragó D, Stuart J, Stefanoff P, Heuberger S, Kriz P, Vergison A, et al. Surveillance of invasive pneumococcal disease in 30 EU countries: towards a European system? Vaccine. 2010;28(23):3920–28. doi:10.1016/j.vaccine.2010.03.069.
  • Moreira M, Castro O, Palmieri M, Efklidou S, Castagna S, Hoet B. A reflection on invasive pneumococcal disease and pneumococcal conjugate vaccination coverage in children in Southern Europe (2009–2016). Hum Vaccin Immunother. 2017;13(6):1–12. doi:10.1080/21645515.2016.1263409.
  • Istituto Superiore di Sanitá. Sorveglianza delle malattie batteriche invasive in Italia. Rapporto consolidato 2018. 2020 [accessed 2020 Sept 16]. http://old.iss.it/binary/mabi/cont/Rapporto_consolidato_2018__finale.pdf.
  • European Centre for Disease Prevention and Control. Surveillance Atlas of infectious diseases. Stockholm, Sweden 2020 [accessed 2020 Sept 7]. https://atlas.ecdc.europa.eu/public/index.aspx.
  • Torres A, Cillóniz C, Blasi F, Chalmers JD, Gaillat J, Dartois N, Schmitt H-J, Welte T. Burden of pneumococcal community-acquired pneumonia in adults across Europe: a literature review. Respir Med. 2018;137:6–13. doi:10.1016/j.rmed.2018.02.007.
  • Koelman DLH, Brouwer MC, van de Beek D. Resurgence of pneumococcal meningitis in Europe and Northern America. Clin Microbiol Infect. 2020;26(2):199–204. doi:10.1016/j.cmi.2019.04.032.
  • van der Linden M, Imöhl M, Perniciaro S, Melo-Cristino J. Limited indirect effects of an infant pneumococcal vaccination program in an aging population. PLoS One. 2019;14(8):e0220453. doi:10.1371/journal.pone.0220453.
  • Moore MR, Link-Gelles R, Schaffner W, Lynfield R, Lexau C, Bennett NM, Petit S, Zansky SM, Harrison LH, Reingold A, et al. Effect of use of 13-valent pneumococcal conjugate vaccine in children on invasive pneumococcal disease in children and adults in the USA: analysis of multisite, population-based surveillance. Lancet Infect Dis. 2015;15(3):301–09. doi:10.1016/S1473-3099(14)71081-3.
  • Navarro-Torné A, Méndez C. The changing epidemiology of invasive pneumococcal disease (IPD) in adults of 65 years or over. Impact of the paediatric pneumococcal vaccination programme, Spain 2010–2017. 12th International Symposium on Pneumococci and Pneumococcal Diseases, June 2020; 2020; Toronto, Canada.
  • Levy C, Ouldali N, Caeymaex L, Angoulvant F, Varon E, Cohen R. Diversity of serotype replacement after pneumococcal conjugate vaccine implementation in Europe. J Pediatr. 2019;213:252–3.e3. doi:10.1016/j.jpeds.2019.07.057.
  • Muñoz-Almagro C, Jordan I, Gene A, Latorre C, Garcia-Garcia JJ, Pallares R. Emergence of invasive pneumococcal disease caused by nonvaccine serotypes in the era of 7-valent conjugate vaccine. Clin Infect Dis. 2008;46(2):174–82. doi:10.1086/524660.
  • European Centre for Disease Prevention and Control. Disease factsheet about pneumococcal disease. Stockholm, Sweden. 2020. [accessed 2020 Sept 9]. https://www.ecdc.europa.eu/en/pneumococcal-disease/facts.
  • Drijkoningen JJC, Rohde GGU. Pneumococcal infection in adults: burden of disease. Clin Microbiol Infect. 2014;20:45–51. doi:10.1111/1469-0691.12461.
  • Krone CL, van de Groep K, Trzciński K, Sanders EA, Bogaert D. Immunosenescence and pneumococcal disease: an imbalance in host-pathogen interactions. Lancet Respir Med. 2014;2(2):141–53. doi:10.1016/S2213-2600(13)70165-6.
  • van Aalst M, Lötsch F, Spijker R, Jtm VDM, Langendam MW, Goorhuis A, Grobusch MP, de Bree GJ. Incidence of invasive pneumococcal disease in immunocompromised patients: a systematic review and meta-analysis. Travel Med Infect Dis. 2018;24:89–100. doi:10.1016/j.tmaid.2018.05.016.
  • van Veen KEB, Brouwer MC, van der Ende A, van de Beek D. Bacterial meningitis in patients using immunosuppressive medication: a population-based prospective nationwide study. J Neuroimmune Pharm. 2017;12(2):213–18. doi:10.1007/s11481-016-9705-6.
  • Washio Y, Ito A, Kumagai S, Ishida T, Yamazaki A. A model for predicting bacteremia in patients with community-acquired pneumococcal pneumonia: a retrospective observational study. BMC Pulm Med. 2018;18(1):24. doi:10.1186/s12890-018-0572-1.
  • Kang C-I, Song J-H, Kim SH, Chung DR, Peck KR, Thamlikitkul V, Wang H, So TMK, Hsueh P-R, Yasin RM, et al. Risk factors and pathogenic significance of bacteremic pneumonia in adult patients with community-acquired pneumococcal pneumonia. J Infect. 2013;66(1):34–40. doi:10.1016/j.jinf.2012.08.011.
  • Sanz-Herrero F, Gimeno-Cardona C, Tormo-Palop N, Fernández-Fabrellas E, Briones ML, Cervera-Juan Á, Blanquer-Olivas J. The potential role of 13-valent pneumococcal conjugate vaccine in preventing respiratory complications in bacteraemic pneumococcal community-acquired pneumonia. Vaccine. 2016;34(15):1847–52. doi:10.1016/j.vaccine.2016.01.038.
  • Hoffmann F, Eggers D, Pieper D, Zeeb H, Allers K. An observational study found large methodological heterogeneity in systematic reviews addressing prevalence and cumulative incidence. J Clin Epidemiol. 2020;119:92–99. doi:10.1016/j.jclinepi.2019.12.003.
  • Borges Migliavaca C, Stein C, Colpani V, Barker TH, Munn Z, Falavigna M; Prevalence Estimates Reviews - Systematic Review Methodology Group (PERSyst). How are systematic reviews of prevalence conducted? A methodological study. BMC Med Res Methodol. 2020;20(1):96. doi:10.1186/s12874-020-00975-3.

Reprints and Corporate Permissions

Please note: Selecting permissions does not provide access to the full text of the article, please see our help page How do I view content?

To request a reprint or corporate permissions for this article, please click on the relevant link below:

Academic Permissions

Please note: Selecting permissions does not provide access to the full text of the article, please see our help page How do I view content?

Obtain permissions instantly via Rightslink by clicking on the button below:

If you are unable to obtain permissions via Rightslink, please complete and submit this Permissions form. For more information, please visit our Permissions help page.