160
Views
2
CrossRef citations to date
0
Altmetric
Articles

The introduction of self-service and the supermarket in Belgium (1945–1975): The soft underbelly of Europe?

Pages 197-215 | Received 08 Oct 2018, Accepted 17 Feb 2021, Published online: 05 Apr 2021

Bibliography

  • AIDA. Premier Congrès international de la distribution des produits alimentaires. Paris: AIDA, 1950.
  • Association Internationale du Libre Service. Libre-Service 1971, Cologne, 1972.
  • BCD/CBD. Documentation du Comité Belge de la Distribution. Brussels, 1958–1959.
  • BCD/CBD. Jaarverslagen/Rapports annuels. Brussels, 1955–1960.
  • BCD/CBD. Belgisch Distributie Tijdschrift/Revue Belge de la Distribution, 1961–1967.
  • BCD/CBD. Distributie Vandaag/Distribution d'Aujourd'hui, 1967-.
  • BCD/CBD. Inlichtingsbulletin van het Belgisch Comité voor de Distributie/Bulletin d'information du Comité belge de la distribution, 1957–1960.
  • BCD/CBD. Jaarboek van de Zelfbediening (1969/1970). Brussels: BCD/CBD, 1971.
  • BCD/CBD. Jaarboek van de Zelfbediening (1971/1972). Brussels: BCD/CBD, 1973.
  • BCD/CBD. La publicité du détaillant. Brussels: BCD/CBD, 1962.
  • BCD/CBD. Le Self-service en Belgique: recensement – rendement. Brussels: BCD/CBD, 1959.
  • BCD/CBD. La vente visuelle. Une technique nouvelle pour la distribution des produits alimentaires. Brussels: BCD/CBD, 1957.
  • BCD/CBD. Le développement du libre-service en Belgique, 1962. Brussels: BCD/CBD, 1963.
  • BCD/CBD. Les chaînes volontaires en Belgique. Brussels: BCD/CBD, 1961.
  • BCD/CBD. Petit guide pratique du libre service. Brussels: BCD/CBD, 1960.
  • BDOP/OBAP. Jaarverslagen/Rapports annuels, Brussels, 1953–1959.
  • BDOP/OBAP. De productiviteit in de distributie van levensmiddelen in de U.S.A. Inleidend verslag van de Belgische zending ‘Distributie van levensmiddelen’ (1952). Studierapport ter verhoging van de productiviteit. Brussels: BDOP/OBAP, 1953.
  • BDOP/OBAP. La distribution en 1980/De distributie in 1980: Rapport. Brussels: BDOP/OBAP, 1969–1972.
  • BDOP/OBAP. Nationaal congres over de productiviteit 1956. Brussels: BDOP/OBAP, 1956.
  • BDOP/OBAP. Shopping Centers. Verslag van de Belgische zending naar de Verenigde Staten, 14 oktober 1960- 6 november 1960. Brussels: BDOP/OBAP, 1961.
  • Bernheim, Emile. L'organisation scientifique dans la distribution des marchandises. Brussels: s.n., 1927.
  • Bernheim, Emile. Les groupements d'échange d'expériences. Conférence faite à Bruxelles, le 8 décembre 1931 devant le Comité National Belge de l'Organisation Scientifique. Brussels: CNBOS, 1932.
  • Bernheim, Emile. La distribution des marchandises. Conférence donnée à la section d’économie politique de la Chambre de Commerce de Bruxelles, le 5 Janvier 1937. Brussels: Vromant, 1937.
  • Bertrams, Kenneth. “Productivité économique et paix sociale au sein du plan Marshall Les limites de l’influence américaine auprès des industriels et syndicats belges, 1948–1960.” Cahier d'Histoire du Temps Présent/Bijdragen tot de Eigentijdse Geschiedenis 9 (2001): 191–235.
  • Boddewyn, Jean J. Belgian Public Policy Towards Retailing Since 1789: the Sociopolitics of Distribution. East Lansing: Michigan State University, 1971.
  • Boddewyn, Jean J., and Stanley C. Hollander. Public Policy Towards Retailing: An International Symposium. Lexington, Massachusetts: Lexington Books, 1973.
  • Burstin, Francis. “Cauwe, Maurice”. in: Nouvelle Biographie Nationale, Brussels: Royal Academy of Belgium, 5 (1999): 47–49, 1999.
  • Burstin, Francis. Maurice Cauwe: een revolutie in de distributie. Brussels: Labor, 1975.
  • Carlen, Claudia, ed. Dictionary of Papal Pronouncements: Leo XIII to Pius XII (1878–1957). New York: Kennedy and Sons, 1958.
  • Caussin, René. Les formes de la collaboration dans le circuit de la distribution du producteur au consommateur. Brussels: CNBOS/CBD, 1958.
  • Cauwe, Marice. Les USA en 1956. Discount Houses-Downtown Shopping Centers-Quick Service-etc. Rapport de voyage aux Etats-Unis January 1956. Antwerp: GB, 1956.
  • Cauwe, Maurice. “Genèse du libre-service et des hypermarchés en Belgique.” Distribution d'Aujourd'hui 21, no. 10 (October 1981): 9–17.
  • Cauwe, Maurice. “Le commerce de détail aux Etats-Unis.” Organisation Scientifique. Bulletin mensuel du Comité National Belge de l’Organisation Scientifique 23 (1949): 62–70.
  • Cauwe, Maurice. Van grendelwet (1937–1961) tot grendelwet (1973?). Antwerp: GB, 1973.
  • Cauwe, Maurice. Révolution dans la distribution? Supermarchés- Grands magasins d'escompte en libre-service – Shopping centers – Prix imposés. S.l.: GB, 1962.
  • CEPESS. Distributieproblemen en distributiepolitiek (CEPESS-Documenten, 1, 5). Brussel: Cepess, 1962.
  • Chinigo, Michael. The Pope Speaks: The Teachings of Pope Pius XII. New York: Pantheon, 1957.
  • Collet, Emmanuel. Delhaize Le Lion: Grocers since 1867. Thielt: Lannoo, 2003.
  • Collet, Emmanuel. Supermarkt in Europa, 1957–2007. Brussels: CIVA, 2007.
  • Coupain, Nicolas, et al. La distribution en Belgique: trente ans de mutations. Brussels: Racine, 2005.
  • CRISP. “Les grands magasins et la loi de cadenas.” Courrier hebdomadaire du CRISP, 11, 11 (1959): 7–16. doi: 10.3917/cris.011.0007.
  • CRISP. “La distribution en Belgique (I).”, Courrier hebdomadaire du CRISP, 29, 575 (1972): 1–30.
  • CRISP. “La distribution en Belgique (II)”, Courrier hebdomadaire du CRISP, 30, 589 (1973): 1–24.
  • CRISP. “La distribution en Belgique (II)”, in: Courrier hebdomadaire du CRISP, 35, 790 (1978), 1–29.
  • Crossick, Geoffrey. “Formation ou invention des classes moyennes? Une analyse comparée. Belgique – France – Grande-Bretagne (1880–1914).” Belgisch Tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis/Revue belge d’Histoire Contemporaine 26, no. 3–4 (1996): 105–138.
  • Daumas, Jean-Claude. “L’invention des usines à vendre. Carrefour et la révolution de l’hypermarché.” Réseaux, 135–136 (2006): 59–91.
  • Daumas, Jean-Claude. Dictionnaire historique des patrons français. Paris: Flammarion, 2010.
  • Davies, Ross L. Retail Planning Policies in Western Europe. London: Routledge, 1995.
  • Dawson, J. A. “A Note on the Law of 29 June 1975 to Control Large Scale Retail Development in Belgium.” Environment and Planning A: Economy and Space 14, no. 3 (March 1982): 291–296.
  • De Bie, Pierre, and Jacques Lacrosse. Emile Bernheim, histoire d’un grand magasin. Brussels: Labor, 1972.
  • Defoort, Hendrik. Werklieden bemint uw profijt!: de Belgische sociaaldemocratie in Europa. Tielt: Lannoo, 2006.
  • De Grazia, Victoria. Irresistible Empire: America’s Advance through Twentieth-Century Europe. Cambridge: Harvard University Press, 2006.
  • De Leener, Georges. La distribution des marchandises. Du producteur au consommateur. Brussels: Lamertin, 1934.
  • De Meyer, H. “Marktaandeel en toekomst der geïntegreerde distributievormen.” Gids op Maatschappelijk Gebied 52, no. 11 (1961): 959–974.
  • Derks, Jan. Dienstbaarheid in en door zelfstandigheid: een studie over de zin en de waarde van de middenstand. Boxtel: White Fathers, 1959.
  • Deslandes, Auguste-Pierre. Historique du Grand Bazar d'Anvers, 1885–1968 / De geschiedenis van de Grand Bazar van Antwerpen, 1885–1968. Antwerp: Grand Bazar, 1969.
  • Dopchie, Jacques. GB: La rage de grandir. Brussels: Racine, 2004.
  • ESIM/IECM. De concentratie van de Belgische Kleine en Middelgrote Ondernemingen. Brussels:ESIM/EICM, 1968.
  • ESIM/IECM. De distributie. Brussels: ESIM/IECM, 1973.
  • ESIM/IECM. Bijdrage tot de studie van de distributie: jaarverslag 1954. Brussels: ESIM/IECM, 1955.
  • Evalenko, René, and Marcel Michel. La structure du commerce de détail en Belgique et la législation de cadenas. Brussels-Leuven: ULB-UCL, 1958.
  • Evens, Siegfried. De Brand in de Innovation. Antwerp: Witsand Publishers, 2017.
  • Grimmeau, Jean-Pierre. “A Forgotten Anniversary: The First European Hypermarkets Open in Brussels in 1961.” Brussels Studies 67 (June 2013). doi:10.4000/BRUSSELS.1162.
  • Guimarães, Pedro. “Revisiting Retail Planning Policies in Countries of Restraint of Western Europe.” International Journal of Urban Sciences 20, no. 3 (2016): 361–380. doi:10.1080/12265934.2016.1194225.
  • Hall, Peter, and David Soskice ed. Varieties of Capitalism: The Institutional Foundations of Comparative Advantage. New York: Oxford University Press, 2001.
  • Heyrman, Peter. “Equilibrer le grand et le petit. Les associations belges de défense des petites entreprises et la réglementation du commerce de détail (1930–1975).” In Réguler l’économie. L’apport des organisations patronales XIXe-XXe siècles, edited by Danièle Fraboulet, Michel Margairaz, and Pierre Vernus, 141–154. Rennes: PUR, 2016.
  • Heyrman, Peter, Joris Colla, and Noortje Lambrichts. La sécurité sociale des indépendants en Belgique, 1937–2017. Solidarité et responsabilité. Brussels/Leuven: Zenito/KADOC-KU Leuven, 2017.
  • Heyrman, Peter. “Unlocking the Padlock: Retail and Public Policy in Belgium (1930–1961)” Business History 60 (2017), no. 7: 1049–1081. doi: 10.1080/00076791.2017.1319940.
  • Jacques, Tristan. L'Etat, le petit commerce et la grande distribution, 1945–1996: une histoire politique et économique du remembrement commercial. PhD diss., Paris I Panthéon-Sorbonne, 2017.
  • Jaumain, Serge. “Jalons d’un parcours patronal. Emile Bernheim de l’Innovation à … la promotion de la paix.” In Patrons, gens d’affaires et banquiers: hommages à Ginette Kurgan-van Hentenryk, edited by Serge Jaumain, and Kenneth Bertrams, 307–328. Brussels: Le Livre Timperman, 2004.
  • Jeanneney, Jean Marcel. Les commerces de détail en Europe occidentale. Paris: A. Colin, 1954.
  • Jefferys, James B., Simon Hausberger, and Goran Lindblad. La productivité dans la distribution en Europe: commerce de gros et détail. Paris: OEEC, 1954.
  • Kurgan-van Hentenryk, Ginette, Serge Jaumain, and Valerie Montens. Dictionnaire des patrons en Belgique: les hommes, les entreprises, les reseaux. Brussels: De Boeck Université, 1996.
  • Kwanten, Godfried. “De christelijke coöperatieve bedrijven.” In De christelijke arbeidersbeweging in België 1891–1991, edited by Emmanuel Gerard, II, 272–315. Leuven: Leuven University Press, 1991.
  • Laloire, Marcel. L’évolution de la distribution en Belgique, vue sous l’optique des petites et moyennes entreprises. Brussels: ESIM/IESCM, 1962.
  • Lundin, Per, and Thomas Kaiserveld. The Making of European Consumption: Facing the American Challenge. Basingstoke: Palgrave-Macmillan, 2015.
  • Mérenne-Schoumaker, Bernadette. “L'évolution de la distribution périphérique en Europe depuis 1960.” Bulletin de la Société Belge d'Etudes Géographiques XLVII (1978): 117–137.
  • Michel, Marcel. La distribution des marchandises en Belgique: Faits et chiffres actuels. Leuven/Gembloux: Centre de Recherches Economiques/Duculot, 1963.
  • Michel, Marcel, and Henri Vander Eycken. La distribution en Belgique. Gembloux: Duculot, 1974.
  • Milet, Marc. “Après la lutte. Les itinéraires de Pierre Poujade et de Gérard Nicoud ou l’instrumentalisation différenciée du label protestataire.” Cultures & Conflits 81–82 (2011): 151–171. doi: 10.4000/conflits.18129.
  • Nielsen. De Distributie in België 1975. Brussels: Nielsen, 1976.
  • OEEC. Le libre-service en Europe et son rendement. Paris, 1960.
  • Scott, Peter, and Patrick Fridenson. “New Perspectives on 20th-Century European Retailing.” Business History 60, no. 7 (2018): 941–958. doi:10.1080/00076791.2018.1494943.
  • Sedlmaier, Alexander ed. “From Department Store to Shopping Mall: New Research in the Transnational History of Large-scale Retail.” Jahrbuch für Wirtschaftsgeschichte / Economic History Yearbook 46, no. 2 (2005): 9–16.
  • Segers, Yves. “Jo Colruyt.” In 100 grote bedrijfsleiders van de 20e eeuw in België, edited by Erik Buyst, and Ginette Kurgan-van Hentenryk, 50–51 and 240. Brussels: Renier, 1999.
  • Sermeus, André. Le Supermarket aux U.S.A. New-York – Newark – Washington - Philadelphia et Richmond. Antwerp: GB, 1950.
  • Shaw, Gareth, Adrien Bailey, et al. “The Coming of the Supermarket: the Processes and Consequences of transplanting American Know-how into Britain.” In Transformations of Retailing in Europe After 1945, edited by Ralph Jessen, and Lydia Langer, 35–54. Farnham: Ashgate, 2012.
  • Shaw, Gareth, Louise Curth, and Andrew Alexander. “Selling Self-Service and the Supermarket: The Americanisation of Food Retailing in Britain, 1945–60.” Business History 46, no. 4 (2004): 568–582. doi: 10.1080/0007679042000231847.
  • Soulabail, Yves. La genèse de l’hypermarché: est-il vraiment français d’origine? Working Paper 2013–19, CREM CNRS UMR 6211. University of Rennes 1, 2013.
  • Teughels, Nelleke. “Succursales partout en Belgique: Delhaize Le Lion: Belgium’s First Food Chain Store, its Architecture and Brand Identity, 1867–1940.” Food and History 10 (2012): 107–142. doi:10.1484/J.FOOD.1.102962.
  • Teughels, Nelleke. Mag het iets meer zijn?: kleine kruidenierswinkels worden big business: Delhaize Frères & Cie (1867–1940). Leuven: Leuven University Press, 2014.
  • Thinnes, Sebastien. “Origine et évolution d’une entreprise de distribution: Sarma de 1928 à 1997”. MA diss., ULB, 1993.
  • Uhrich, René. Super-Marchés et usines de distribution. Paris: Plon, 1962.
  • Van Daele, Chris. De distributie. Brussels: ESIM/IESCM, 1974.
  • Van den Driessche, Wouter. “De totstandkoming van de Vestigingswet 1958”. MA diss., KU Leuven, 2008.
  • Vandermosten, Jan. “De supermarkt: ontstaansgeschiedenis en maatschappelijk debat.” MA diss., KU Leuven, 2008.
  • Van Rompuy, Vic. “Programmatie van de distributiesector.” CEPESS-Documenten 1, no. 5 (1962): 128–138.
  • Vieujant, Octave. Visite aux ‘food chains’ Américaines. Brussels: s.n., 1937.
  • Wyvekens, Pierre. De vereniging: de toekomst van de zelfstandigen? Een wereldpanorama van de coöperatie in de kleinhandel. Brussels: ESIM/IESCM, 1966.
  • Acronyms
  • AIDA: Association International de la Distribution des Produits Alimentaires.
  • AIGM: Association International des Grands Magasins.
  • BCD/CBD: Belgisch Comité van de Distributie/Comité Belge de la Distribution.
  • BDOP/OBAP: Belgische Dienst voor de Opvoering van de Productiviteit/Office Belge pour l'Accroissement de la Productivité.
  • CEPESS: Centrum voor Politieke, Economische en Sociale Studies.
  • CNBOS: Comité National de l'Organisation Scientifique.
  • CRISP: Centre de Recherche et d'Information Socio-Politique.
  • ESIM/IESCM: Economisch en Sociaal Instituut van de Middenstand /Institut Economique et Social des Classes Moyennes.
  • NCMV: Nationaal Christelijk Middenstandsverbond.
  • NCR: National Cash Register Co.
  • OEEC: Organisation for European Economic Cooperation.
  • ULB: Université Libre de Bruxelles.

Reprints and Corporate Permissions

Please note: Selecting permissions does not provide access to the full text of the article, please see our help page How do I view content?

To request a reprint or corporate permissions for this article, please click on the relevant link below:

Academic Permissions

Please note: Selecting permissions does not provide access to the full text of the article, please see our help page How do I view content?

Obtain permissions instantly via Rightslink by clicking on the button below:

If you are unable to obtain permissions via Rightslink, please complete and submit this Permissions form. For more information, please visit our Permissions help page.