https://orcid.org/0000-0002-6654-2465
![Sample our Language & Literature journals, sign in here to start your FREE access for 14 days]({"type":"image" , "src" : "/sda/5941/TOC-Subject-Sample-2021-Language-Literature.jpg"})
ABSTRACT
The following article attempts to characterise the current changes in the communication of people living in the area of Polish-Czech borderland based on the results of the study conducted in 2018 and 2019. The aim is to determine the dominant mode of supranational communication, as well as the reason behind its prevalence by analysing the language skills of the interviewed Poles and Czechs, along with their language preferences and selected personal experiences. The multilingual modes known as English as a lingua franca and lingua receptiva as well as their combination, constitute a platform of reference. The analysis proves that in more peripheral areas of the globalised world where different languages and cultures cross, postmonolingual practices have been developed. They maintain the leading position of the first language but they also adapt other multilingual modes. It is suggested that these practices should not be treated as a transitional phase on the way to rich multilingualism but rather as a specific glocalisation effect.
Disclosure statement
No potential conflict of interest was reported by the author(s).
Notes
1 ‘A w jakim stopniu? No, komunikatywnym’
2 ‘Słabo, jak najbardziej, nie mogę powiedzieć, że mówię po czesku, tak na dobrą sprawę, znam parę słów kluczowych, które mi się przydadzą tutaj, powiedzmy w tej Informacji Turystycznej, a tak to to nie’
3 ‘Jakieś drobne słówka tak, ale żeby były to pełne wypowiedzi, poprawne językowo, to nie’
4 ‘Dwa (w skali 1-5) (…) [Czy umożliwia to komunikację] Tak, wystarczająco’
5 ‘Jestem w stanie zrozumieć Czechów, ale nie posiadam umiejętności mówienia w tym języku’
6 ‘Taki średni. Tam może coś … Bardziej rozumiem, niż mówię, ale no, idzie się dogadać’
7 ‘Myślę, że znajomość moja tutaj osobista języka czeskiego jest na poziomie bardzo podstawowym (…) O ile biernie jestem w stanie wiele zrozumieć, na przykład czytając, o tyle mówienie jest u mnie na bardzo słabym poziomie (…) jestem na tyle właśnie w stanie go zrozumieć, że podróżowanie na przykład po Czechach nie sprawia mi trudności, czy kupienie biletu na pociąg czy właśnie powiedzenie tego, że chcę mieć bilet ulgowy. To jestem w stanie wszystko właśnie na tym takim podstawowym poziomie zrobić’
8 ‘Tak polštině rozumím mnohem líp než angličtině (…) to si myslím, že s tím nemám vlastně problemy’
9 ‘To bych řekl, že je uspokojivá, já můžu číst polskej text kterýkoliv, možná v konverzaci mám nějaké díry, ale jinak mi to nedělá žádný problém, domluvit se s Poláky, rozumím jim proste’
10 ‘ … ale prostě si rozumíme, domluvíme se, takže … nevím úplně, jak kategorizačně to zařadit, ale tak nějaká střední úroveň asi taky’
11 ‘(…) asi bych řekl, že mi chybi některé detaily, ale v zásadě to asi dokážu chápat’
12 ‘No, tak polština, to bude hodně chabé, mluvit určitě ne, ale docela slušně rozumím, ale ohodnotit nějakou úroveň, to si to si vůbec (…) netroufnu říct, nikdy jsem polštinu nestudovala, bydlela jsem vlastně rok, skoro celej rok s Polákem, takže jakoby jenom to porozumění větší, si myslím, že jsem to naposlouchala’
13 ‘To když bych srovnal s tou angličtinou, tak je lepší, nejenom ta pasivní znalost, myslím, že rozumím 80% toho, co slyším, nebo když komunikuji s někým tím polskim jazykem, pokud jde o vlastní vyjadřování se v polštině, tak věřím, že jsem schopen tak asi třetinu (…) toho, co bych rád řekl v polštině, říct opravdu polsky, także opravdu základní fráze, spíš v tý oblasti, která mě zajímá’
14 ‘Oni zazwyczaj jak przychodzą, no to wiadomo, mówią ‘dzień dobry’ po czesku i pytają się czy mogą mówić po czesku. I my wtedy odpowiadamy że tak, że nie ma problemu. (…) czasem się zdarzy Czech próbujący po polsku mówić. Ale to jest rzadki, rzadki wyjątek. Głównie w języku czeskim mówią i zwłaszcza, jeśli chodzi o takie roczniki powiedzmy 50 lat plus, jeśli chodzi o młodzież, to starają się raczej w języku angielskim’
15 ‘Rozmowy, nawet takie służbowe, przebiegają w takiej mieszance czesko-polskiej (…) jak czegoś ktoś nie rozumie, to drugi podpowie (…) ten czeski jest od zawsze tutaj i tak samo tutaj przy granicy jest ten polski od zawsze’
16 ‘Polacy mówią po polsku, Czesi po czesku, ale się dogadują’
17 ‘My mówimy w języku polskim, Czesi rozumieją, oni mówią do nas po czesku, my tak samo rozumiemy, ale również używamy różnych czeskich słów, nie ma pod tym względem żadnego problemu. (…) To jest wszystko takie naturalne, to nie ma tam, że się umawiamy. Jest tak, ze raczej … mamy po prostu rozumieć to, co oni mówią i koniec’
18 ‘Oni mówią po czesku, my po polsku i jakoś nie ma problemu nawet jeżeli rozmawiamy z tymi naszymi partnerami o konkretnych sprawach, no to jeżeli czegoś nie rozumiemy, to próbujemy dopytać i … na końcu wiemy o co chodzi. To jest naturalne, że każdy mówi w swoim języku (…) w tym normalnym kontakcie nie ma problemu z porozumiewaniem się w swoich językach’
19 ‘Z moich doświadczeń to tak: jeżeli chodzi o Informację Turystyczną przede wszystkim, no, każdy z nas, czyli ja z Polski, ktoś z Czech, mówił w swoim języku. Szczególnie Czesi, gdy przychodzą do Informacji Turystycznej, nie próbują mówić w innym języku, tylko zaczynają mówić po czesku, jakby to jest dla nich normalne, że ktoś mówi po czesku’
20 ‘Najczęściej no my staramy się z mężem, tak jak wcześniej wspomniałam, porozumiewać w języku czeskim (…) tutaj bliżej tej granicy czeskiej, polskiej łatwiej nam jest w Czechach dogadać, np. tutaj w niektórych sklepach no to Czesi też po polsku są w stanie zrozumieć, a już głębiej, no to nawet w języku czeskim trudniej jest się komunikować (…) my intuicyjnie mówimy w języku czeskim’
21 ‘To jest bardziej spontaniczne, tutaj zwłaszcza np. jak po turystach widzę, jeśli mamy Czechów, często właśnie dzieci pochodzenia czeskiego są na warsztatach, no to w tym momencie ja się staram, po pierwsze, używać języka polskiego bardziej w prostej formie. Dużo też tutaj odgrywa jednak mimika, gestykulacja, czyli w ten sposób się dogadujemy’
22 ‘W pół-czeskim, w pół-polskim, tak. Dużo rozumiem, a mniej może mówię w języku czeskim (…) oni jak przychodzą, rzadko używają języka polskiego. Tak, mówią po swojemu i każą siebie jakby zrozumieć, w ten sposób to wygląda’
23 ‘Tak snažím se takovou tou česko-polštinou, snažím se do toho zapojovat tu polštinu, ale tu slovní zásobu nemám tak velkou, takže to se snažím doplňovat nějakými vhodnými adekvátními slovy v češtině, když už zjistíme, že to nejde, nebo když je potřeba sdělit něco složitějšího, tak už se pak uchyluji spíš k té angličtině, ale říkám, primárně se snažím prostě nějak, člověk přece jenom oba slovanské národy, tak se snažím mluvit tou česko-polštinou’
24 ‘pro nás byl vždycky primární jazyk angličtina, protože prostě to pro nás bylo nejjednodušší, potom jsme zkoušeli různě experimentovat (…) když jsme si v angličtině něco neuměli vysvětlit nebo když jsme neznali slovíčko, tak jsme to zkusili najít v našem jazyce a většinou jsme to našli v polštině nebo v češtině. Ale 99% naší komunikace všechno bylo v angličtině, protože je to pro nás jednodušší’
25 ‘Oni se většinou k té angličtině uchylují sami a když už dojdou slova a nejsou takoví uživatelé, aby opravdu byli schopni vyjádřit všechno, co chtějí, tak potom češtinou komunikuju já a oni polsky a rozumíme si. Ale to, že je Polák, pokud začne anglicky, mám šanci zjistit jenom ve chvíli, když se dostane do úzkých a dojde mu nějaká slovní zásoba’
Additional information
Funding
Notes on contributors
Piotr Nieporowski
Piotr Nieporowski, MSc, graduate of sociology with the specialisation in social data analysis at the University of Zielona Góra in Poland and the Summer School in Social Sciences, organised by the Ohio State University and the Polish Academy of Sciences. Currently, a PhD student at the Faculty of Pedagogy, Psychology and Sociology at the University of Zielona Góra, Poland. The president of the Scientific Society of Sociologists at the University of Zielona Góra.
Magdalena Steciąg
Magdalena Steciąg is Associate Profesor of Polish Linguistics at the University of Zielona Góra, Poland. Her main research interests lie in the fields of genre studies, research on communication and discourse, and broadly understood ecolinguistics. A member of the Polish Linguistics Society and the International Ecolinguistics Association.
Lukáš Zábranský
Lukáš Zábranský, PhD, afiliated at the Department of Literature and Czech Language, University of Hradec Králové in Czech Republic. His research interests include the Old Church Slavonic language studies with the particular emphasis on diachronic lexicology, cognitive linguistics, comparative Slavic languages studies. Member of the Czech Linguistic Society and the Czech Association of Language and Cognition.