345
Views
0
CrossRef citations to date
0
Altmetric
Research Article

Cultural placemaking in the black suburbs of the tourist city

ORCID Icon & ORCID Icon
Pages 169-189 | Received 17 Feb 2023, Accepted 29 Feb 2024, Published online: 20 Mar 2024

References

  • Agamben, Giorgio. 2011. Estado de Exceção [State of Exception]. São Paulo, Brazil: Boitempo Editorial.
  • Agier, Michel. 2015. “Do Refúgio Nasce O Gueto: Antropologia Urbana E Política dos Espaços Precários” [From Refuge the Ghetto Is Born: Urban Anthropology and the Politics of Precarious Spaces]. In Dispositivos Urbanos E Trama dos Viventes: Ordens E Resistências [Urban Devices and the Weft of the Living: Orders and Resistances], edited by Patrícia Birman, Márcia Pereira Leite, Carly Machado, and Sandra de Sái Carneiro, 33–53. Rio de Janeiro, Brazil: Editora FGV.
  • Allegra, Marco, Simone Tulumello, Roberto Falanga, Rita Cachado, Ana Caterina Ferreira, Alessandro Colombo, and S. Sónia Alves. 2017. “Um Novo PER? Realojamento E Políticas de Habitação Em Portugal. Policy Brief 2017.” [A New PER? Rehousing and Housing Policies in Portugal Policy Brief 2017]. https://expertsproject.files.wordpress.com/2017/11/2017_allegra-et-al_policy-brief-experts.pdf.
  • Almada, Flávio, Jorge T. Zenun. 2020. “.” In Dissertação de mestrado em Estudos Internacionais – Médio Oriente e Norte de África. Iscte – Instituto Universitário de Lisboa.
  • Alves, Ana Rita. 2022. Quando ningúem podia ficar. Racismo, habitação e território. Lisboa, Portugal: Livraria Tigre de Papel.
  • Andron, Sabina. 2018. “Selling Streetness As Experience: The Role of Street Art Tours in Branding the Creative City.” The Sociological Review 66 (5): 1036–1057. https://doi.org/10.1177/0038026118771293.
  • Araújo, Marta, and Silvia Maeso. 2010. “Explorando o Eurocentrismo nos Manuais Escolares de História Portugueses.” Estudos de Sociologia 15 (28): 239–270. https://hdl.handle.net/10316/42619.
  • Blanchot, Maurice. 1986. The Writing of the Disaster. Lincoln: University of Nebraska Press.
  • Burgess, Robert G. [1984]1997. A Pesquisa de Terreno: Uma Introdução [In the Field: An Introduction to Field Research]. Oeiras, Portugal: Celta.
  • Buser, Michael, Carlo Bonura, Maria Fannin, and Kate Boyer. 2013. “Cultural Activism and the Politics of Place-Making.” City 17 (5): 606–627. https://doi.org/10.1080/13604813.2013.827840.
  • Cachado, Rita. 2013. “O Programa Especial de Realojamento. Ambiente histórico, político e social [O Programa Especial de Realojamento. Ambiente histórico, político e social].” Análise Social 206:134–152. http://hdl.handle.net/10071/13931.
  • Campos, Ricardo, and Leda Barbio. 2021. “Public Strategies for the Promotion of Urban Art: The Lisbon Metropolitan Area Case.” City & Community 20 (2): 121–140. https://doi.org/10.1177/1535684121992350.
  • Campos, Ricardo, Leda Barbio, and Ágata Sequeira. 2022. “Urban Art in Lisbon: Emerging Opportunities and Career Aspirations.” Cultural Sociology 17 (2): 204–224. https://doi.org/10.1177/17499755211068656.
  • Carreiras, Marina Gaboleiro. 2018. “Integração Socioespacial dos Bairros de Habitação Social na Área Metropolitana de Lisboa: Evidências de Micro Segregação.” [Socio-spatial integration of social housing neighbourhoods in the lisbon metropolitan area: evidence of micro-segregation]. Finisterra 53 (107): 67–85. https://doi.org/10.18055/Finis11969.
  • Carrel, Marion. 2022. “Discreet Mobilizations Against Discrimination: Informal Participation in the French Suburbs.” International Journal of Politics, Culture, and Society 36 (1): 17–33. https://doi.org/10.1007/s10767-022-09434-x.
  • Carriere, Michael H., and David Schalliol. 2021. The City Creative: The Rise of Urban Placemaking in Contemporary America. Chicago, IL: University of Chicago Press.
  • Carvalho, Maria João Leote de. 2013. “Do Outro Lado da Cidade: Crianças, Urbanização e Violência na Área Metropolitana de Lisboa [On the Other Side of the City: Children, Urbanisation and Violence in Metropolitan Lisbon].” Sociologia: Problemas e Práticas 72:79–101. http://journals.openedition.org/spp/1209.
  • Castellano, Carlos G., and Otávio Raposo. 2020. “Bottom-Up Creativity and Insurgent Citizenship in ‘Afro Lisboa’. Racial Difference and Cultural Commodification in Portugal.” Cultural Dynamics 32 (4): 328–351. https://doi.org/10.1177/0921374020949057.
  • Castellano, Carlos G., and Otávio Raposo. 2023. “Public Art and Social Media: Street Art Tourism, Sociocultural Aneighbourhoodltural Production in Contemporary Lisbon.” Community Development Journal. Epub ahead of print. https://doi.org/10.1093/cdj/bsad018.
  • Chaddha, Anmol, and William J. Wilson. 2008. “Reconsidering the ‘Ghetto’.” City & Community 7 (4): 384–388. https://doi.org/10.1111/j.1540-6040.2008.00271_7.x.
  • Das, Veena, and Deborah Poole. 2004. “State and Its Margins: Comparative Ethnographies.” In Anthropology in the Margins of the State, edited by Veena Das and Deborah Poole, 3–34. Santa Fe, NM: School of American Research Pres.
  • de Melo, Luciano Plez, and Leila Maria Ferreira Salles. 2019. “Lazer, Bairro E Escola No Depoimento de Jovens Protagonistas de Violência.” [Leisure, Neighborhood and School in the Testimony of Young Protagonists of Violence]. Educação 42 (1): 12–22. https://doi.org/10.15448/1981-2582.2019.1.26918.
  • Do Carmo, Miguel Renato, Rita Cachado, and Daniela Ferreira. 2015. “Desigualdades em Tempos de Crise: Vulnerabilidades Habitacionais e Socioeconómicas na Área Metropolitana de Lisboa.” [Inequalities in Times of Crisis: Housing and Socio-economic Vulnerabilities in the Lisbon Metropolitan Area]. Revista Portuguesa de Estudos Regionais 40 (40): 5–22. https://doi.org/10.59072/rper.vi40.366.
  • dos Santos, Marco País Neves. 2017. “Projeto Sabura: Dez Anos a Ultrapassar Barreiras e a Quebrar Estigmas no Bairro do Alto da Cova da Moura.” [Sabura Project: Ten Years Overcoming Barriers and Breaking Stigmas in the Alto da Cova da Moura Neighbourhood]. Revista de Urbanismo 36:63–81. https://doi.org/10.5354/0717-5051.2017.44965.
  • Douglas, Gordon C. C. 2022. “Reclaiming Placemaking for an Alternative Politics of Legitimacy and Community in Homelessness.” International Journal of Politics, Culture, and Society 36 (1): 35–56. Epub ahead of print. https://doi.org/10.1007/s10767-022-09426-x.
  • Eaves, LaToya E., Deshonay Dozier, Ashanté Reese, Celeste Winston, D. Asher Ghertner AbdouMaliq Simone, and Akira Drake Rodriguez. 2022. Diverging Spaces for Deviants: The Politics of Atlanta’s Public Housing. Athens, GA: University of Georgia Press.
  • Elliott, Eva, Gareth M. Thomas, and Ellie Byrne. 2020. “Stigma, Class, and ‘Respect’: Young People’s Articulation and Management of Place in a Post-Industrial Estate in South Wales.” People, Place and Policy Online 14 (2): 157–172. https://doi.org/10.3351/ppp.2020.4953299286.
  • El-Tayeb, Fatima. 2011. European Others: Queering Ethnicity in Postnational Europe. Minneapolis, MN: University of Minnesota Press.
  • Fernandes, Olivia Regina Almeida. 2009. “Diversidade Regional e Dinâmicas Demográficas: Área Metropolitana de Lisboa 2001-2025.” [Regional Diversity and Demographic Dynamics: Lisbon Metropolitan Area 2001-2025]. PhD diss., NOVA University of Lisbon. https://run.unl.pt/handle/10362/2438.
  • Fernandes, Mário, and Rui Mendes. 2012. “Dicotomias’ urbanas em Moçambique: cidades de cimento e de caniço”. PNUM 2012 - Ata da 2ª Conferência Internacional Morfologia urbana nos países lusófonos [Portuguese Network on Urban Morphology], Lisboa, 1362–1379. ISCTE - Instituto Superior de Ciências do Trabalho e da Empresa.
  • Ferrándiz, Francisco. 2002. “Espíritus de la Violencia. Los Malandros en el Culto de María Lionza.” [Spirits of violence. The thugs in the cult of Maria Lionza]. In Violencia Y culturas, [Violence and Cultures], edited by Carles Feixa and Francisco Ferrándiz, 2–30. Madrid: FAAEE.
  • Ferro, Ligia , Otávio Raposo, Graça Cordeiro, João Teixeira Lopes, Luísa Veloso , Magda Nico, Manuel Abrantes, Pedro Varela, Ricardo Bento, and Tiago Caeiro. 2016. O Trabalho da Arte E Arte Do Trabalho: Circuitos Criativos de Artistas Imigrantes Em Portugal [The Work of Art and Art of Work: Creative Circuits of Immigrant Artists in Portugal]. Lisbon, Portugal: ACM.
  • Finn, Donovan. 2014. “DIY Urbanism: Implications for Cities.” Journal of Urbanism: International Research on Placemaking & Urban Sustainability 7 (4): 381–398. https://doi.org/10.1080/17549175.2014.891149.
  • Frisina, Annalisa, and Sandra Agyei Kyeremeh. 2022. “Music and Words Against Racism: A Qualitative Study with Racialized Artists in Italy.” Ethnic and Racial Studies 45 (15): 2913–2933. https://doi.org/10.1080/01419870.2022.2046841.
  • Gato, Maria Assunção, Pedro Costa, Ana Rita Cruz, Margarida Perestrelo, and Elisabete Tomaz. 2020. “Creative Tourism As an Alternative, CREATOUR As an Example”. https://ciencia.iscte-iul.pt/publications/creative-tourism-as-an-alternative-creatour-as-an-example/73090.
  • Goldberg, David Theo. 1993. Racist Culture: Philosophy and the Politics of Meaning. Massachusetts and Oxford: Blackwell Publishers.
  • Gomes, Pedro. 2020. “The Birth of Public Space Privatization: How Entrepreneurialism, Convivial Urbanism and Stakeholder Interactions Made the Martim Moniz Square, in Lisbon, ‘Privatization-Ready’.” European Urban and Regional Studies 27 (1): 86–100. https://doi.org/10.1177/0969776418823052.
  • Guia, Maria João, and João Pedroso. 2016. “Institutional Perceptions of Internal Security on the Relationship Between ‘Sensitive Urban Zones’ and Immigrant Criminality.” Laws 5 (2): 16. https://doi.org/10.3390/laws5020016.
  • Guinard, Pauline, and Margier Antonin. 2018. Art as a new urban norm: Between normalization of the City through art and normalization of art through the City in Montreal and Johannesburg. Cities, 77: 13–20. https://doi.org/10.1016/j.cities.2017.04.018.
  • Henriques, Isabel Castro. 2019. De escravos a indígenas. O longo processo de instrumentalização dos africanos (séculos XV-XX). Lisboa: Caleidoscópio.
  • Jeong, Hyesun. 2022. “Rebuilding Cultural Ethos in Urban Storefronts: Two Arts Districts in Dallas-Fort Worth, Texas.” Built Environment 48 (1): 76–103. https://doi.org/10.2148/benv.48.1.76.
  • Karunaratne, Gihan. 2023. Informal Settlements of the Global South. New York: Taylor & Francis.
  • Kelling, Ryan. 2014. “The Ghetto Sound of Lisbon.” RA Electronic Music Online. https://ra.co/features/2021.
  • Klein, Ricardo. 2018. “La Ciudad y el Turismo. Experiencias desde la Gestión del Street Art [The City and Tourism. Experiences from Street Art Management].” Sociologia: Revista da Faculdade de Letras da Universidade do Porto – Número temático – Cidade, Cultura e Turismo: Novos Cruzamento Temático: 54–71. https://doi.org/10.21747/08723419/soctem2018a3.
  • Knee, Eric. 2022. “Queering Urban Space Through Informal Recreation: The Experiences of a Queer, Predominantly Asian Volleyball Community in New York City.” Leisure Studies 1–14. Epub ahead of print. https://doi.org/10.1080/02614367.2022.2066711.
  • Langer, Lawrence. 1991. Holocaust Testimonies: The Ruins of Memories. New Haven, CT: Yale University Press.
  • Lilius, Johanna, and Hossam Hewidy. 2021. “The Taste of Diversity. Ethnic Restaurants in Helsinki and the Importance of Networks for Attracting a Mainstream Clientele.” Etnografia & Ricerca Qualitativa 14 (2): 301–320. https://doi.org/10.3240/101.
  • Lopes, Carlos, Filipe Amado, and Ramos Muanamoha. 2007. “Economia de Luanda e Maputo: olhares cruzados.” In Subúrbios de Luanda e Maputo, edited by Jochen Oppe heimer and Isabel Raposo, 65–103. Lisboa: Edições Colibri/Centro de Estudos sobre África e do Desenvolvimento.
  • Loures City Council, UIC and AIPC. 2015. Project C4i – Communication for Integration: C4i Draft Final Report. https://pjp-eu.coe.int/c4i/images/c4i_relat_june2015_draft.pdf.
  • Malheiros, Jorge M., and Francisco Vala. 2004. “Immigration and City Change: The Lisbon Metropolis at the Turn of the Twentieth Century.” Journal of Ethnic and Migration Studies 30 (6): 1065–1086. https://doi.org/10.1080/1369183042000286250.
  • Maloa, Joaquim Miranda. 2021. “Periferias urbanas moçambicanas e a sua nova paisagem.” E-Cadernos CES 36 (36): 149–164. https://doi.org/10.4000/eces.6845.
  • Marôpo, Lidia Soraya Barreto. 2014. “Youth, Identity, and Stigma in the Media: From Representation to the Young Audience’s Perception.” Participations 11 (1): 199–212. http://hdl.handle.net/10362/23227.
  • Mateo-Babiano, Iderlina, and Gini Lee. 2020. “People in Place: Placemaking Fundamentals.” In Placemaking Fundamentals for the Built Environment, edited by Dominique Hes and Cristina Hernandez-Santin, 15–38. Singapore: Palgrave Macmillan.
  • McDonogh, Gary W. 2021. “‘Bad Spaces?’: Interrogating Suburbs, Myth and Spatial Justice.” In Ségrégation Et Justice Spatiale [Segregation and Spatial Justice], edited by Sonia Lehman-Frisch, Marianne Morange, and Sylvie Fol, 185–202. Nanterre, France: Presses Universitaires de Paris Nanterre.
  • Medeiros, Eduardo. 2022. “Urban Participatory Planning Approaches in Capital Cities: The Lisbon Case.” European Planning Studies 30 (6): 1144–1161. https://doi.org/10.1080/09654313.2021.1973379.
  • Mignolo, Walter D. 2007. “Introduction: Coloniality of Power and De-Colonial Thinking.” Cultural Studies 21 (2–3): 155–167. https://doi.org/10.1080/09502380601162498.
  • Montgomery, Alessia. 2016. “Reappearance of the Public: Placemaking, Minoritization and Resistance in Detroit.” International Journal of Urban and Regional Research 40 (4): 776–799. https://doi.org/10.1111/1468-2427.12417.
  • Nofre, Jordi. 2021. “Los Bloques de la Florida, un Diamante en Bruto por Explorar [The Florida Blocks, a Diamond in the Rough To Be Explored].” Tracce Urbane 6 (10): 88–112. https://doi.org/10.13133/2532-6562/17532.
  • Oliveira, Catarina Reis, and Natália Gomes. 2014. Monitorizar a Integração de Imigrantes em Portugal: Relatório Estatístico Decenal anual 2017. Lisboa: Alto Comissariado para as Migrações.
  • Pato, Isabel, and Margarida Pereira. 2013. “Habitação Social na Área Metropolitana de Lisboa. Tendências da Gestão Municipal Contemporânea [Social Housing in the Metropolitan Area of Lisbon. Trends in Contemporary Municipal Management].” CIDADES, Comunidades e Territórios 26:1–15. https://doi.org/10.7749/citiescommunitiesterritories.jun2013.026.art01.
  • Pétonnet, Colette. 1982. Espace Habités. Ethnologie des Banlieues [Inhabited Spaces. Ethnology of Suburbs]. Paris: Galilée.
  • Pires, Rui P., M. José Maranhão, João P. Quintela, Fernando Moniz, and Manuel Pisco. 1984. Os retornados: um estudo sociográfico. Lisboa: Instituto de Estudos para o Desenvolvimento.
  • Pozzi, Giacomo. 2020. “If Buildings Could Talk: Makeshift Urbanity on the Outskirts of Lisbon.” In Politics of Recuperation: Repair and Recovery in Post-Crisis Portugal, edited by Luís Bear, 75–99. New York: Routledge.
  • Quijano, Aníbal. 2005. Colonialidade do poder, Eurocentrismo e América Latina [Coloniality of power, Eurocentrism and Latin America]. A colonialidade do saber: eurocentrismo e ciências sociais, perspectivas latino-americanas. Buenos AIres. https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&ved=2ahUKEwjFl72LzOSEAxX39LsIHd9bBkAQFnoECBIQAQ&url=https%3A%2F%2Fbiblioteca.clacso.edu.ar%2Fclacso%2Fsur-sur%2F20100624103322%2F12_Quijano.pdf&usg=AOvVaw0ohcJNrbCCUtzeS98JwnoT&opi=89978449
  • Raposo, Otávio. 2005. “Sociabilidades Juvenis em Contexto Urbano. Um Olhar sobre Alguns Jovens do Bairro Alto da Cova da Moura [Youth Sociabilities in an Urban Context. A Look at Some Young People from Bairro Alto da Cova da Moura].” Fórum Sociológico 13-14 (2): 151–170. Retrieved from. http://hdl.handle.net/10071/24624.
  • Raposo, Otávio. 2010. “‘Tu és rapper, Representa Arrentela, És Red Eyes Gang’: Sociabilidades e Estilos de Vida de Jovens do Subúrbio de Lisboa.” [‘Tu és rapper, Representa Arrentela, És Red Eyes Gang’: Lifestyles of Young People in Lisbon’s Suburbs]. Sociologia: Problemas e Práticas 64:127–147. http://journals.openedition.org/spp/300.
  • Raposo, Otávio. 2019a. “Arte e Cultura: Aprendizagens Informais na Afro-Lisboa [Art and Culture: Informal Learning in Afro-Lisbon].” Medi@ções 7 (2): 37–53. https://mediacoes.ese.ips.pt/index.php/mediacoesonline/article/view/229.
  • Raposo, Otávio. 2019b. “The Reinvention of a Peripheral Neighbourhood in Lisbon: Reflections on Urban Art, Ethnography and Public Policy.” In Arts and Ethnography in a Contemporary World: From Learning to Social Participation, edited by Lígia Ferro and David Povesa, 156–176. London: Tufnell Press.
  • Raposo, Otávio. 2022a. “The Art of Governing Youth: Empowerment, Protagonism, and Citizen Participation.” Social Inclusion 10 (2): 95–105. https://doi.org/10.17645/si.v10i2.5080.
  • Raposo, Otávio. 2023. “Street Art Commodification and (An)aesthetic Policies on the Outskirts of Lisbon.” Journal of Contemporary Ethnography 52 (2): 163–191. https://doi.org/10.1177/08912416221079863.
  • Raposo, Otávio, Ana Rita Alves, Pedro Varela, and Cristina Roldão. 2019. “Negro Drama. Racisme, ségrégation et violence policière dans les banlieues de Lisbonne.” Revista Crítica de Ciências Sociais 119 (119): 5–28. https://doi.org/10.4000/rccs.8937.
  • Raposo, Otávio, and Frank Marcon. 2021. “The Black Beat of Lisbon: Sociabilities, Music and Resistances.” In Exploring Ibero-American Youth Cultures in the 21st Century City. Transgression, Resistance and Creativity, edited by Ricardo Campos and Jordi Nofre, 175–198. Cham, Switzerland: Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-030-83541-.
  • Raposo, Otávio, Lívia Jiménez Sedano, and Redy Wilson Lima. 2020. “Introdução ao Dossiê Juventudes, Decolonialidades e Estéticas Insurgentes [Introduction to the Special Issue on Youth, Decolonialities and Insurgent Aesthetics].” Revista Tomo 37 (37): 9–16. https://doi.org/10.21669/tomo.vi37.14034.
  • Raposo, Otávio, Pedro Varela, José Alberto Simões, and Ricardo Campos. 2021. “‘Nos e Didju la Di Gueto, Nos e Fidju di Imigranti, Fidju di Kabu Verdi’: Estética, Antirracismo e Engajamentos no Rap Crioulo em Portugal [‘Nos e Didju la Di Gueto, Nos e Fidju di Imigranti, Fidju di Kabu Verdi’: Aesthetics, Anti-racism and Engagement in Creole Rap in Portugal].” Revista Sociedade & Estado 36 (1): 269–291. https://doi.org/10.1590/s0102-6992-202136010013.
  • Schacter, Rafael. 2014. “The Ugly Truth: Street Art, Graffiti and the Creative City.” Art & the Public Sphere 3 (2): 161–76. https://doi.org/10.1386/aps.3.2.161_1.
  • Sebastião, João. 1998. Crianças de Rua: Modos de Vida Marginais na Cidade de Lisboa [Street Children: Marginal Ways of Life in the City of Lisbon]. Oeiras, Portugal: Celta Editora.
  • SEF. 2021. “Relatório de Imigração, Fronteiras e Asilos 2021.” https://sefstat.sef.pt/Docs/Rifa2021.pdf.
  • Silva, Claudia Caravalho. 2015. “Como um Bairro Problemático se Transformou numa Galeria de Arte Pública.” [How a Troubled Neighbourhood Became a Public Art Gallery]. Público. Accessed June 12, 2015. https://www.publico.pt/2015/12/06/local/noticia/quinta-do-mocho-como-um-bairro-problematico-se-transformou-numa-galeria-de-arte-publica-1716490.
  • Sweeney, Jill, Kathy Mee, Pauline MacGuirk, and Kristian Ruming. 2018. “Assembling Placemaking: Making and Remaking Place in a Regenerating City.” Cultural Geographies 25 (4): 571–587. https://doi.org/10.1177/1474474018778560.
  • Taviani, Elena. 2019. “Das Políticas de Habitação ao Espaço Urbano. Trajetória Espacial dos Afrodescendentes na Área Metropolitana de Lisboa.” [From Housing Policies to Urban Space. Spatial Trajectory of Afrodescendants in the Lisbon Metropolitan Area]. CIDADES, Comunidades e Territórios 38. http://journals.openedition.org/cidades/1133.
  • Varela, Pedro, Otávio Raposo, and Lígia Ferro. 2018. “‘Eles nos ensinam bués, mas eles aprendem também’: Redes de Sociabilidade e Trocas Geracionais no Circuito Musical Africano da Amadora.” [‘Eles nos ensinam bués, mas eles aprendem também’: Networks of sociability and generational exchanges in Amadora’s African music circuit]. Sociologia: Problemas e Práticas 86:109–132. https://doi.org/10.7458/SPP2018867447.
  • Wacquant, Loic. 2008. Urban Outcasts: A Comparative Sociology of Advanced Marginality. Cambridge, UK: Polity.
  • Wyckoff, Mark A. 2014. “Definition of Placemaking: Four Different Types.” Planning & Zoning News 32 (3): 1. https://www.canr.msu.edu/news/lpis_mark_wyckoff_authors_article_on_four_different_types_of_placemaking.