Iron Age animal husbandry in the wetlands of the western Netherlands

References

• Abbink, A. A. 1993. The Midden-Delfland project: Iron Age occupation. Helinium 33, 253–301.
   Google Scholar
• Bakels, C. 2008. Pre-Roman Iron Age occupation of the vast peat areas near Rotterdam, the Netherlands: peripheral society? pp. 303–10 in Emanuelsson, M., Johansson, E., and Ekman, A.-K. (eds.), Peripheral communities. Crisis, continuity and long-term survival. Skrifter från forskningsprojektet Flexibilitet som tradition, Ängersjöprojektet. Uppsala: Department of Urban and Rural development SLU - Swedish University of Agricultural Science.
   Google Scholar
• Balasse, M. 2003. Keeping the young alive to stimulate milk production? Differences between cattle and small stock. Anthropozoologica 37, 3–10.
   Google Scholar
• Benecke, N. 1994. Der Mensch und seine Haustiere. Die Geschichte einer jahrtausendealten Beziehung. Stuttgart: Theis.
   Google Scholar
• Bergström, P. L. 1974. Slachtkwaliteit bij runderen. Wageningen: Centre for Agricultural Publication and Documentation.
   Google Scholar
• Bieleman, J. 2008. Boeren in Nederland. Geschiedenis van de landbouw 1500–2000. Amsterdam: Boom.
   Google Scholar
• BoneInfo: (http://www.archeologieinnederland.nl/bronnen-en-kaarten/boneinfo-archeozo%25C3%25B6logische-informatie-radar-botanische-macroresten, last consultation 08–04–2014).
   Google Scholar
• Brandt, R. W., Leeuw, S. E. v. d., and Van Wijngaarden-Bakker, L. H. 1984. Transformations in a Dutch estuary: research in a wet landscape. World Archaeology 16, 1–17. doi: 10.1080/00438243.1984.9979912
   Web of Science ®Google Scholar
• Brandt, R. W. and Van Gijn, A. L. 1986. Bewoning en economie in het oer-IJ estuarium, pp. 61–75 in Brandt, R. W., Van der Leeuw, S. E., and Kooijmans, M. J. A. N (eds.), Gedacht over Assendelft. Working Paper 6. Amsterdam: I.P.P.
   Google Scholar
• Brinkkemper, O. 1991. Wetland Farming in the Area to the South of the Meuse Estuary During the Iron Age and Roman Period. An Environmental and Palaeo-economic Reconstruction. Leiden: University of Leiden (Analecta Praehistorica Leidensia 24).
   Google Scholar
• Buitenhuis, H. 2011. Zoologie, pp. 253–272 in Eijskoot, Y., Brinkkemper, O. and De Ridder, T. (eds.) Vlaardingen- De Vergulde Hand-West. Onderzoek van archeologische resten van de middenbronstijd tot en met de late middeleeuwen. Vol 200 Rapportage Archeologische Monumentenzorg. Amersfoort: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
   Google Scholar
• Cavallo, C., Esser, E., Lauwerier, R. C. G. M., Prummel, W., Smits, L., and Zeiler, J. T. 2006. Archeozoölogie en fysische antropologie. Nationale Onderzoeksagenda, hoofdstuk 10, versie 1.0 (http://archeologieinnederland.nl/bronnen-en-kaarten/nationale-onderzoeksagenda-archeologie-10).
   Google Scholar
• Chaplin, R. E. 1971. The Study of Animal Bones from the Archaeological Sites. London: Seminar Press.
   Google Scholar
• Clutton-Brock, J. 1981. Contribution to the discussion, pp. 218–20 in Mercer, R. J. (ed.), Farming Practice in British Prehistory. Edinburgh: Edinburgh University Press.
   Google Scholar
• Coles, J. M. 1975. Experimentele Archeologie. Groningen: Tjeenk Willink.
   Google Scholar
• Coles, J. M. 1991. From the waters of oblivion. C.J.C. Reuvens-lezing 2. Amsterdam: Stichting voor de Nederlandse archeologie.
   Google Scholar
• Coles, J. M. 1992. The Wetland Revolution in Prehistory. WARP Occasional Paper, vol. 6, pp. 147–53. Exeter: WARP.
   Google Scholar
• Cribb, R. 1985. The analysis of ancient herding systems, pp. 75–106 in Barker, G. and Gamble, C. (eds.), Beyond Domestication in Prehistoric Europe. New York: Academic Press.
   Google Scholar
• Dahl, G. and Hjort, A. 1976. Having Herds: Pastoral Herd Growth and Household Economy. Stockholm: University of Stockholm.
   Google Scholar
• David, N. and Kramer, C. 2001. Ethnoarchaeology in Action. Cambridge: Cambridge University Press.
   Google Scholar
• De Cupere, B., Lentacker, A., Van Neer, W., Waelkens, M. and Verslype, L. 2000. Osteological evidence for the draught exploitation of cattle: first applications of a new methodology. International Journal of Osteoarchaeology 10, 254–67. doi: 10.1002/1099-1212(200007/08)10:4<254::AID-OA528>3.0.CO;2-#
   Web of Science ®Google Scholar
• Dexter cattle: (http://www.dextercattle.co.uk/breed-info/why-dexters, last consultation 08–04–2014).
   Google Scholar
• Dyson-Hudson, R. and Dyson-Hudson, N. 1970. The food production system of a semi-nomadic society: the Karimojong, Uganda, pp. 91–123 in McLoughlin, P. (ed.), African Food Production Systems. Baltimore: Johns Hopkins Press.
   Google Scholar
• Eijskoot, Y., Brinkkemper, O., and Blaauw, M. 2011. Vlaardingen- De Vergulde Hand-West. Onderzoek van archeologische resten van de middenbronstijd tot en met de late middeleeuwen. Vol. 200, Amersfoort: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed Rapportage Archeologische Monumentenzorg.
   Google Scholar
• Esser, E., Van Dijk, J., and Verhagen, M. 1994. Rockanje 1991. Zooarcheologisch onderzoek en ruimtelijke verspreiding van de dierlijke resten. Internal report (Ossicle 5), Delft: Archeoplan Eco.
   Google Scholar
• Esser, E., Van Dijk, J., and Verhagen, M. 1994. Rockanje 08–53; Zooarcheologisch onderzoek en de ruimtelijke verspreiding van de dierlijke resten. Internal report (Ossicle 6), Delft: Archeoplan Eco.
   Google Scholar
• Faber, J. A. 1993. Bildtboer met ploeg en pen, pp. 7–32 in Gerbenzon, P. (ed.), Dirck Jansz. Aantekeningenboek van Dirck Jansz (1604–1636). Hilversum: Verloren.
   Google Scholar
• Filean, E. P. 2006. Domestic Cattle and Economic Change in the Roman Period Lower Rhineland: The Civitatas Batavorum Graduate College. Iowa: University of Iowa.
   Google Scholar
• Goossens, T. 2002. Een boerderij uit de Midden-IJzertijd bij Geervliet (gemeente Bernisse), pp. 31–62 in Carmiggelt, A., Guiran, A. J., and Van Trierum, M. C. (eds.), Bijdragen aan de Bewoningsgeschiedenis van het Maasmondgebied. BOORbalans 5, Rotterdam: Bureau Oudheidkundig Onderzoek Rotterdam.
   Google Scholar
• Grant, A. 1982. The use of tooth wear as a guide to the age of domestic ungulates, pp. 1–108 in Wilson, B., Grigson, C. and Payne, S. (eds.) Ageing and Sexing Animal Bones from Archaeological Sites. British Archaeological Reports. British Archeological Reports 109. Oxford: B.A.R.
   Google Scholar
• Greenfield, H. J. 2005. A reconsideration of the secondary products revolution in south-eastern Europe: on the origins and use of domestic animals for milk, wool, and traction in the central Balkans, pp. 14–31 in Mulville, J. and Outram, A. (eds.), The Zooarchaeology of Fats, Oils, Milk and Dairying. Proceedings of the 9th Conference of the International Council of Archaeozoology. Durham: Oxbow Books.
   Google Scholar
• Gregg, S. A. 1988. Foragers and Farmers. Population Interaction and Agricultural Expansion in Prehistoric Europe. Chicago: The University of Chicago Press.
   Google Scholar
• Groot, M. 2005. Palaeopathological evidence for draught cattle on a Roman site in the Netherlands, pp. 52–57 in Davies, J. Fabis, M. Mainland, I., Richards, I. and Thomas, R. (eds.), Diet and health in past animal populations. Current research and future directions. Proceedings of the 9th Conference of the International Council of Archaeozoology. Durham: Oxbow Books.
   Google Scholar
• Groot, M. 2008. Animals in Ritual and Economy in a Roman Frontier Community. Excavations in Tiel-Passewaaij. Amsterdam Archaeological Studies 12. Amsterdam: University Press.
   Google Scholar
• Habermehl, K.-H. 1975. Die Altersbestimmung bei Haus- und Labortieren. Berlin: Paul Parey.
   Google Scholar
• Hakbijl, T. 1989. Insect remains from site Q, an Early Iron Age farmstead of the Assendelver Polders Project. Helinium 29, 77–102.
   Google Scholar
• Halstead, P. 1998. Mortality models and milking: problems of uniformitarianism. Anthropozoologica 27, 3–20.
   Google Scholar
• Hambleton, E. 1999. Animal husbandry regimes in Iron Age Britain. A comparative study of faunal assemblages from British Iron Age sites. British Archaeological Reports 282. Oxford: B.A.R.
   Google Scholar
• Harris, M. 1997. The abominable pig, pp. 67–79 in Counihan, C. and Esterik, P. V. (eds.), Food and Culture. London: Routledge.
   Google Scholar
• Helmer, D., Gourichon, L. and Vila, E. 2007. The development of the exploitation of products from Capra and Ovis (meat, milk and fleece) from the PPNB to the Early Bronze in the northern Near East (8700 to 2000 BC cal.). Anthropozoologica 42, 41–69.
   Google Scholar
• Higham, C. F. W. 1967. Stock rearing as a cultural factor in prehistoric Europe, Proceedings of the Prehistoric Society 33, 84–106. doi: 10.1017/S0079497X00014067
   Google Scholar
• IJzereef, G. F., Laarman, F. J., and Lauwerier, R. C. G. M. 1992. Animal remains from the Late Bronze Age and the Iron Age found in the Western Netherlands. Berichten van de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek 39, 257–67.
   Google Scholar
• Kirkels, M. 1997. Dierresten uit de midden ijzertijd; Een onderzoek naar de fauna van de Stevenshofjespolder. Thesis, Leiden: Faculty of Archaeology.
   Google Scholar
• Kootker, L. M. 2011. Archeozoologisch onderzoek. Wonen en werken in de Late IJzertijd in Spijkenisse. Een archeologische opgraving, pp. 49–60 in Verniers, L. P. and Torremans, R. (eds.), Wonen en werken in de Late IJzertijd in Spijkenisse. Een archeologische opgraving. ADC Rapport 2665. Amersfoort: ADC ArcheoProjecten.
   Google Scholar
• Krauwer, M. 1982. Het botmateriaal uit de IJzertijd, Romeinse tijd en Middeleeuwen van de nederzettingen bij Den Burg, Texel. Thesis, Amsterdam: Amsterdams Archeologisch Centrum.
   Google Scholar
• Lauwerier, R. C. G. M. 1983. Pigs, piglets and determining the season of slaughtering. Journal of Archaeological Science 10, 483–88. doi: 10.1016/0305-4403(83)90063-8
   Web of Science ®Google Scholar
• Legge, A. J. 1981. Aspects of cattle husbandry, pp. 169–81 in Mercer, R. J. (ed.), Farming Practice in British Prehistory. Edinburgh: University Press.
   Google Scholar
• Lindemans, P. 1952. Geschiedenis van de landbouw in België. Antwerpen: De Sikkel.
   Google Scholar
• Loudon, J. C. 1829. An Encyclopaedia of Plants. London: Longman.
   Google Scholar
• McCormick, F. 1992. Early faunal evidence for dairying. Oxford Journal of Archaeology 11, 201–9. doi: 10.1111/j.1468-0092.1992.tb00264.x
   Google Scholar
• Munson, P. J. 2000. Age-correlated differential destruction of bones and its effect on archaeological mortality profiles of domestic sheep and goats. Journal of Archaeological Science 27, 391–407. doi: 10.1006/jasc.1999.0463
   Web of Science ®Google Scholar
• Oloff, H.-B. 1951. Zur Biologie und Ökologie des Wildschweines. Beiträge zur Tierkunde und Tierzucht 2, 1–95. Frankfurt am Main: Dr Paul Schöps.
   Google Scholar
• Oversteegen, J. 1992. The twilight zone. Botten en hun 'duistere' dimensie. Analyse van botmateriaal van de opgraving UB18:6 te Uitgeest, Noord-Holland. Thesis. Amsterdam: Amsterdams Archeologisch Centrum.
   Google Scholar
• Paalman, D. B. S. 1997. Prehistorische economieën in het Neolithicum en de IJzertijd: Wateringen 4 en Wateringen 2, twee vindplaatsen uit de omgeving van Rijswijk, een zoöarcheologisch onderzoek. Thesis. Leiden: Faculty of Archaeology.
   Google Scholar
• Paalman, D. B. S., Esser, E., Robbers, H., and De Ridder, T. 2002. VLAK-verslag 4.2 'd' Engelsche Boomgaert' 6.123. Het botmateriaal. Vlaardingen: Vlaardings Archeologisch Kantoor (VLAK).
   Google Scholar
• Payne, S. 1973. Kill-off patterns in sheep and goats: the mandibles from Aşvan Kale. Anatolian Studies 23, 281–303. doi: 10.2307/3642547
   Google Scholar
• Prummel, W. 1983. Excavations at Dorestad 2. Early Medieval Dorestad, an Archaeozoological Study. ‘s-Gravenhage: Staatsuitgeverij (Nederlandse Oudheden 11).
   Google Scholar
• Prummel, W. 1991. Iron Age husbandry, hunting, fowling and fishing on Voorne-Putten (The Netherlands). Palaeohistoria 31, 235–65.
   Google Scholar
• Reitz, E. J. and Wing, E. S. 1999. Zooarchaeology. Cambridge Manuals in Archaeology. Cambridge: Cambridge University Press.
   Google Scholar
• Reynolds, P. J. 1979. Iron-Age Farm. The Butser Experiment. London: British Museum Publications.
   Google Scholar
• Roymans, N. 1996. The sword or the plough. Regional dynamics in the romanisation of Belgic Gaul and the Rhineland area, pp. 9–126 in Roymans, N. (ed.), From the sword to the plough. Three studies on the earliest romanisation of Northern Gaul. Amsterdam Archaeological Studies 1. Amsterdam: University Press.
   Google Scholar
• Russell, N. 2012. Social Zooarchaeology. Humans and Animals in Prehistory. Cambridge: Cambridge University Press.
   Google Scholar
• Schelvis, J. and Koot, C. 1995. Sheep or goat? Damalinia deals with the dilemma. Proceedings of the Section Experimental and Applied Entomology of the Netherlands Entomological Society 6, 161–2.
   Google Scholar
• Sherratt, A. G. 1981. Plough and pastoralism: aspects of the secondary products revolution, pp. 261–305 in Hodder, I., Isaac, G., and Hammond, N. (eds.), Patterns of the Past: Studies in Honour of David Clarke. Cambridge: Cambridge University Press.
   Google Scholar
• Silver, I. A. 1969. The ageing of domestic animals, pp. 283–302 in Brothwell, D. R. and Higgs, E. S. (eds.), Science in Archaeology. London: Thames & Hudson.
   Google Scholar
• Slicher-van Bath, B. 1960. De Agrarische Geschiedenis van West-Europa 500–1850. Utrecht/Antwerpen: Aula-boeken.
   Google Scholar
• Stephens, H. 1844. The Book of the Farm. London: Blackwood.
   Google Scholar
• Szabó, P. 2013. Rethinking pannage. Historical interactions between oak and swine, pp. 1940–53 in Rotherham, I. D. (ed.), Trees, Forested Landscapes and Grazing Animals: A European Perspective on Woodlands and Grazed Treescapes. London: Routledge.
   Google Scholar
• Ten Cate, C. L. 1972. Wan god mast gift… Bilder aus der Geschichte der Schweinezucht im Walde. Wageningen: Centre for Agricultural Publishing and Documentation (Pudoc).
   Google Scholar
• Therkorn, L. L. 1987. The structures, mechanics and some aspects of inhabitant behaviour, pp. 177–224 in Brandt, R. W., Groenman-Van Waateringe, W., and Van der Leeuw, S. E. (eds.), Assendelver Polder Papers 1. Amsterdam: Universiteit van Amsterdam.
   Google Scholar
• Therkorn, L. L., Brandt, R. W., Pals, J. P., and Taylor, M. 1984. An early Iron Age farmstead: site Q of the Assendelver Polders Project. Proceedings of the Prehistoric Society 50, 351–73. doi: 10.1017/S0079497X0000757X
   Google Scholar
• Therkorn, L. L., Besselsen, E., Diepeveen-Jansen, M., Gerritsen, S., Kaarsemaker, J., Kubiak-Martens, L. Slopsma, J., and Vos, P. 2009. Landscapes in the Broekpolder: Excavations Around a Monument with Aspects of the Bronze Age to the Modern (Beverwijk & Heemskerk, Noord-Holland). Amsterdam: AAC Project Bureau (Themata 2).
   Google Scholar
• Uerpmann, H. P. 1973. Animal bone finds and economic archaeology: a critical study of ‘osteoarchaeological’ method. World Archaeology 4, 307–22. doi: 10.1080/00438243.1973.9979541
   PubMed Web of Science ®Google Scholar
• Van Dijk, J. 2007. Archeozoölogisch onderzoek naar de IJzertijdvindplaatsen in Midden-Delfland. Unpublished report. (Persistent identifier: urn:nbn:nl:ui:13–13b-uib).
   Google Scholar
• Van Dijk, J. 2011. Archeozoölogie, pp. 129–37 in Stokkel, P. J. A. (ed.), Strijden met en tegen de elementen, Wijndaelerplantsoen in Den Haag. Boerennederzettingen uit de midden bronstijd en de ijzertijd in het duingebied. Den Haag: Haagse Oudheidkundige Publicaties 15.
   Google Scholar
• Van Dijk, J. 2013. Archeozoologisch onderzoek, pp. 99–106 in Geerts, R. C. A. (ed.), Veraste en begraasde kwelders. Een archeologische opgraving van een vindplaats uit de Midden-IJzertijd te Schagen – De Nes Noord. ADC Rapport 3264. Amerfoort: ADC ArcheoProjecten.
   Google Scholar
• Van Dijk, J. and Beerenhout, B. 2014. Archeozoologie, pp. 158–69, 265–282 in Siemons, H. and Bulten, E. E. B. (eds.), Archeologie in het Wateringse Veld, gemeente Den Haag. Van steentijd tot nieuwe tijd. Den Haag: Haagse Oudheidkundige Publicaties 17.
   Google Scholar
• Van Dijk, J., Bouman, M. T. I. J., Moolhuizen, C. and Bos, J. A. A. 2011. De voedseleconomie vanaf de Midden-IJzertijd tot en met de late Middeleeuwen, pp. 109–131 in Dijkstra, J. and Zuidhoff, F. S. (eds.), Kansen op de kwelder. Archeologisch onderzoek op Walcheren langs de N57. ADC Monografie 10, Amersfoort, ADC: ArcheoProjecten.
   Google Scholar
• Van Dijk, J. and Esser, E. 1996. Bernisse 1995, 10–172; Zooarcheologisch onderzoek en de ruimtelijke verspreiding van de dierlijke resten. Internal report (Ossicle 12), Delft: Archeoplan Eco.
   Google Scholar
• Van Dijk, J. and Groot, M. 2013. The Late Iron Age -Roman transformation from subsistence to surplus production in animal husbandry in the Central and Western parts of the Netherlands, pp. 175–200 in Groot, M., Lentjes, D., and Zeiler, J. (eds.), Barely Surviving or More Than Enough? The Environmental Archaeology of Subsistence, Specialisation and Surplus Food Production. Leiden: Sidestone Press.
   Google Scholar
• Van Heeringen, R. M. 1985. Nogmaals de Stevenshofjespolder in Leiden. Bodemonderzoek in Leiden 7, 57–62.
   Google Scholar
• Van Heeringen, R. M. 1992. The Iron Age in the western Netherlands V: Synthesis. Berichten Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek 39, 157–268.
   Google Scholar
• Van Heeringen, R. M., Lauwerier, R. C. G. M., and Van der Veld, H. M. 1998. Sporen uit de IJzertijd en de Romeinse tijd in de Hoeksche Waard. Een Aanvullend Archeologische Onderzoek te Westmaas-Maaszicht, gem. Binnenmaas. Rapportage Archeologische Monumentenzorg 56. Amersfoort: Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek.
   Google Scholar
• Van Trierum, M. 2005. Veenboeren. Woonplaatsen op het veen ten zuiden van de Maasmond, pp. 597–601 in Kooijmans, L. P. L. K., Van den Broeke, P. W., Fokkens, H., and Van Gijn, A. (eds.), Nederland in de Prehistorie. Amsterdam: Bert Bakker.
   Google Scholar
• Van Vuure, T. 1985. Zoogdieren, bossen en wederzijdse invloeden. Wageningen: Pudoc.
   Google Scholar
• Van Wijngaarden-Bakker, L. H. 1988. Zoöarcheologisch onderzoek in de west-Nederlandse delta 1983–1987, pp. 154–85 in Bloemers, J. H. F. (ed.), Archeologie en ecologie van Holland tussen Rijn en Vlie. (Studies in Prae-en Protohistorie 2). Assen: Van Gorcum.
   Google Scholar
• Verhagen, M. and Esser, E. 1992. Rockanje 1990, object 08–52, Zoölogisch onderzoek. BOORrapporten 13, Rotterdam: Bureau Oudheidkundig Onderzoek.
   Google Scholar
• Verhagen, M. and Esser, E. 1995. Midden Delfland, object 10.07 Determinatiegegevens zoölogisch materiaal. Internal report (Ossicle 10), Delft: Archeoplan Eco.
   Google Scholar
• Vigne, J.-D. and Helmer, D. 2007. Was milk a ‘secondary product’ in the Old World Neolithisation process? Its role in the domestication of cattle, sheep and goats. Anthropozoologica 42, 9–40.
   Google Scholar
• Vos, P. C., Bazelmans, J., Weerts, H. J. T. and Van der Meulen, M. J. 2011. Atlas van Nederland in het Holoceen. Amsterdam: Prometheus.
   Google Scholar
• Woltering, P. J. 2000. Occupation History of Texel, IV Middle Bronze Age - Late Iron Age (1350–100 BC) The Archaeology of Texel; Four Studies on Settlement and Landscape (1350 BC-AD 1500). Amsterdam: University of Amsterdam.
   Google Scholar
• Zimmermann, W. H. 1999. Why was cattle-stalling introduced in Prehistory? The significance of byre and stable and of outwintering, pp. 295–312 in Fabech, C. and Ringtved, J. (eds.), Settlement and Landscape. Proceedings of a Conference in May 4–7 1998. Aarhus: Jutland Archaeological Society.
   Google Scholar